مدیتیشن یا درون‌پویی سال‌های سال است که انجام می‌شود. مذاهب مختلف در سر تا سر جهان روش‌های متنوعی از تمرینات مدیتیشن را ارائه داده‌اند. از جمله مراسم مذهبی مسیحی، تمرینات نشسته بودایی، حرکات چرخشی صوفیان و…. و گذشته از مراسمات مذهبی متداول و زمینه های فرهنگی، مدیتیشن را می‌توان به صورت فردی برای غلبه بر استرس و درد روزمره به کار برد و فواید مدیتیشن بر تمام ابعاد روحی و جسمی موثر است.
مدیتیشن چیست؟
مدیتیشن (meditation) به معنای متمرکز کردن ذهن است. این تمرکز گاهی می‌تواند بر روی یک صدا، عبارت یا دعا، شئ، تصویر، آگاهی از خویشتن، نحوه تنفس، فرائض دینی و… وسط تکنیک‌های درون‌گرانه باشد. هدف از این کار آگاهی از لحظه‌ی کنونی، رسیدن به آرامش، و کاهش استرس است. هم چنین از فواید مدیتیشن این است که موجب ارتقای شخصیت و رشد روحانی و معنوی افراد می‌شود.
هدف از مدیتیشن، ایجاد احساس آرامش در انسان و رفع استرس، برای حفظ سلامتی و بهبودی بیماری است. کسانی که مدیتیشن را به شکل منظم انجام داده‌اند، می‌گویند کمتر دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند و احساس رضایت و سلامت و شادی بیشتری در طول شبانه روز دارند؛ زیرا مدیتیشن آرامش عمیقی ایجاد می‌کند، که در آن احساس توازن و تعادل فکری خواهید کرد. دستاورد این تعادل فکری و از اثرات مدیتیشن، افزایش بصیرت و آگاهی، ارتقای افکار و خونسردی و آرامش در برخورد با مشکلات است. آرامش و خود شناسی بیشتر و پذیرش بهتر دیگران روابط اجتماعی را نیز دگرگون می‌کند. مدیتیشن با ایجاد شرایط رهایی از استرس، می‌تواند به کاهش علائم بسیاری از بیماری‌ها، کمک بسیاری کند.
انواع مدیتیشن
روش‌های مختلف مدیتیشن آمیزه‌ای از فرهنگ‌ها و مذاهب هستند، ولی اساس همه آن‌ها را این دو روش تشکیل می‌دهد.
به طور کلی دو نوع مدیتیشن وجود دارد:
١- مدیتیشن از طریق تمرکز
٢- مدیتیشن از طریق تفکر
تمرکز
در مدیتیشن از طریق تمرکز فرد توجه خود را بر روی تنفس، تصویر واقعی یا خیالی، یک صدا، کلمه یا عبارتی که به آرامی یا با صدای بلند تکرار می شود (مانترا)، و یا بر حرکات مشخص مانند حرکات تای چی، یوگا، چی کونگ متمرکز می‌کند. به دنبال تمرکز، نگرانی و اضطراب محو شده و احساس آرامش جای آن را خواهد گرفت. اثرات فیزیولوژیک مفیدی که این آرامش بر بدن می‌گذارد، از فواید مدیتیشن است.
آیا از تاثیرات موسیقی بر انسان اطلاع دارید؟
تفکر
در مدیتیشن از طریق تفکر، فرد از تمامی توجه خود برای آگاهی استفاده می‌کند. بدین گونه که تفکر درحالت آرامش و به منظور شناخت خویشتن صورت می‌گیرد و آگاهی از افکار، احساسات طبیعی، قوه ادراک و احساس به دست می‌آید. از اثرات مدیتیشن همین است که از این طریق، سکون و آرامش ذهن ، تسلط بر خویشتن و خونسردی حاصل می‌شود.
آموزش مدیتیشن
مدیتیشن پنج دقیقه‌ای
اگر برای مدیتیشن روزانه وقت کافی ندارید، می‌توانید از یکی از روش‌های ساده مدیتیشن روزانه، نوشته سلن ییگر (selen yeager) که تنها پنج دقیقه طول می‌کشد و همان فواید مدیتیشن پیشرفته را خواهد داشت، استفاده نمایید.
در این روش ساده، فقط کافیست شما مکانی آرام و بدون مزاحمت پیدا کنید و بنشینید. فراموش نکنید که پشت شما باید مستقیم و بدون خمیدگی (قوز) باشد، دستان را به حالتی کاملا آرام و راحت در کنار خود قرار دهید، بهتر است نگاه شما به پایین باشد، البته از خیره شدن به زمین خودداری نمایید. بسیار آرام وعمیق و منظم نفس بکشید، با تمرکزو احساس سرشاراز شکر گزاری ازآفریدگار یا قدرت بی انتها ادامه دهید.
اگر کمی افکارشما شناور است اشکالی ندارد، اگر احساس سنگینی چشم داشتید، می‌توانید چشمان خود را ببندید، بسیار آرام باشید واین تمرین را هر روز ادامه دهید اگر دو بار در روز این تمرین را انجام دهید و زمان آن‌را به بیست دقیقه برسانید بسیار موثرتر خواهد بود. نگران نباشید به راحتی آن را انجام خواهید داد و تاثیر شگفت انگیز آن را خواهید دید.
پس مرحله به مرحله:
۱- بنشینید
مکانی را برای نشستن انتخاب کنید که به شما احساس آرامش و سکوت بدهد.
۲- یک زمان مشخص برای خود تعیین کنید
اگر تازه‌کار هستید، می‌توانید از بازه‌های زمانی کم، مانند ۵ الی ۱۰ دقیقه شروع کنید، سپس کم کم به 20 دقیقه یا بیشتر برسانید.
۳- به بدن خود توجه کنید
می‌توانید روی صندلی بنشینید و پاهای خود را روی زمین بگذارید، یا اگر روی زمین نشسته‌اید، پاهای خود را به صورت ضربدری (چهر زانو) و راحت روی هم بگذارید و یا پاهای خود را به شکل نیلوفر آبی قرار دهید، هر طور که راحت باشید، خوب است. همین طور مطمئن شوید که تکیه‌گاهتان محکم است و می‌توانید برای مدتی به همان حالت بمانید.
۴- نفس خود را دنبال کنید
هنگام دم و بازدم که نفس خود را به داخل می‌کشید و بیرون می‌دهید، حرکت بالا و پایین شدن سینه خود را دنبال کنید و متوجه ریتم نفس خود باشید و نفس‌هایتان را بشمارید.
۵- به اینکه چه زمانی حواستان پرت می‌شود، دقت کنید
به شکلی ناگزیر حواستان از تمرکز بر روی تنفس شما پرت شده و جای دیگری خواهد رفت. هر وقت که متوجه این موضوع شدید، فارغ از اینکه چند ثانیه یا چند دقیقه حواستان پرت شده باشد، صرفا حواس خود را مجددا معطوف به تنفس خود بکنید.
۶- اگر حواستان پرت شده با خودتان مهربان باشید
خودتان را قضاوت نکنید و در مورد محتوای افکاری که در آن غرق شده‌اید، تمرکز نکنید. صرفا توجه خود را به تنفس خود بازگردانید.
تمرین مدیتیشن همین بود. مدام حواستان پرت می‌شود و بازمی‌گردید و سعی می‌کنید این کار را با نهایت مهربانی انجام دهید. به هیچ عنوان ذهن خود را برای حواس‌پرتی قضاوت و تنبیه نکنید.
تمرین مدیتیشن به همراه ذکر (روش مانترا Om)
اگر می‌خواهید یک قدم فراتر از حالت مبتدی بروید، هم‌زمان که به تنفس و ریتم نفس خود دقت می‌کنید، می‌توانید از ذکر Om در فواصل زمانی یکسان استفاده کنید و آن را زیر لب زمزمه کنید.
فواید مدیتیشن چیست؟
– ریلکس بودن و تجربه‌ی اضطراب کمتر
– تعادل هورمون کورتیزول و آدرنالین
– افزایش دوپامین جهت بهبود توجه و تمرکز و کمتر پراکنده بودن افکار ذهنی
– آزاد کردن سراتونین و اکسی توسین برای بهبود خلق و خوی
– آرام‌تر بودن، فارغ از نگرانی‌های مداوم
– افزایش ملاتونین و کمک به خواب بهتر
– کسب درک بهتر از خودمان، زندگی‌مان و دیگران
– افزایش احساسات مثبتی مانند عشق و شفقت و شادمانی
تاثیر مدیتیشن بر حافظه چیست؟
صد البته که مدیتیشن بر تمام جنبه‌های روحی و جسمی موثر است، اما تاثیر مدیتیشن بر مغز نیز انکار نشدنی است. به گفته‌ی متخصصان، مدیتیشن تاثیر زیادی بر میزان حافظه، اعتمادبه‌نفس و صمیمیت می‌گذارد. محققان در آزمایشات خود، 16 نفر را که برای کاهش استرس در کلاس‌های یوگا و مدیتیشن شرکت کرده بودند؛ زیر نظر گرفتند و به مدت 8 هفته احساسات و حافظه آن‌ها را بررسی کردند تا از اثر فواید مدیتیشن بر آن‌ها مطلع شوند.
مقاله همه چیز درباره قانون جذب را در مجله زیبایی روژه بخوانید.
MRI مغز داوطلبان نشان داد، افرادی که اهل مدیتیشن هستند، در قسمت هیپوکمپ مغز آن‌ها (این بخش مربوط به یادگیری و حافظه است) و نواحی مربوط به اعتمادبه‌نفس، قشر خاکستری بیشتری دارند. شما می‌توانید برای تاثیر مدیتیشن بر مغز و روان، با 15 دقیقه مدیتیشن در روز شروع کنید، مثلا در ساعت ناهار یا قبل از ترک محل کار، صاف بنشینید، چشم‌ها را ببندید، و روی هر چیزی که در زمان حال حس می‌کنید، تمرکز نمایید. چه صدای پرنده‌ای در دوردست باشد چه صداینفس کشیدن خودتان.
استرس، تاثیر واضح و مخربی روی مغز انسان می‌گذارد و با ترشح هورمونهای خطرناکی در ناحیهی هیپوکمپوس و سایر قسمت های مغز، حافظه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بعضی از دانشمندان بر این عقیدهاند که داشتن یک زندگی متعادل و دنبال کردن فعالیت‌های آرامش بخش مانند یوگا، حضور در اجتماع و انجام فعالیت‌های هنری قطعا می‌تواند روند فراموشی بر اثر کهولت سن و پیری مغز را به تاخیر بیاندازد و احساس مطلوب‌تری حتی در زمان بالا رفتن سن ایجاد کند.
فواید مدیتیشن برای قلب چیست؟
بهتر است کسانی که دچار بیماری‌های قلبی هستند، به صورت منظم و مداوم به مدیتیشن بپردازند؛ چرا که کاهش احتمال بروز حملات قلبی و تقریبا به صفر رساندن آن، از فواید مدیتیشن شمرده می‌شود. به این کار، مراقبه نیز می‌گویند.
در طی یک پژوهش که 20 نفر از بیماران قلبی جامعه‌ی آماری بودند، برای شرکت در برنامه مدیتیشن داوطلب شدند. هدف این برنامه کاهش استرس مبتنی بر مراقبه بود. این گروه روزانه 2 بار و هر با به مدت 20 دقیقه به مراقبه معنوی پرداختند و در آن ذهن و جسم آن‌ها احساس آرامش عمیقی تجربه نمود، که به منزله‌ی استراحت برای روح و روان تلقی می‌شود و نشان داد بر روند بهبودی بیماری قلبی، بسیار موثر است و یکی از اساسی‌ترین فواید مدیتیشن است.
در واقع مراقبه، روشی ساده، آسان و طبیعی برای آرامش ذهن است، اما آرامش و تعادل احساسات تنها فواید مدیتیشن محسوب نمی‌شوند. مراقبه تاثیرات جسمی مثبت بسیاری از جمله کاهش فشار خون و کاهش و کنترل بیماری‌های قلبی و عروقی دارد. زیرا افرادی که به مراقبه می‌پردازند، به آرامش کامل معنوی و جسمانی می رسند و همین امر باعث تقویت سلامت خواهد شد.
در این میان گروهی از پزشکان بر آثار مثبت مراقبه بر بیماری های قلب تاکید می‌کنند؛ در حالی که بسیاری دیگر بر این باورند که تایید تاثیر مراقبه بر افسردگی و قلب و روان زود است و باید بیشتر به اثبات برسد و بررسی‌های بیشتری روی این مسئله انجام گیرد، در حال حاضر بسیاری از متخصصان معقدند که، اگر حتی برای اثبات تاثیر مثبت مراقبه بر جلوگیری از حملات قلبی زود باشد، اما می‌توان به طور حتم بر افزایش حس سلامت و کیفیت زندگی از طریق پرداختن به آن به شکل صحیح و مرتب، تاکید کرد.
یادتان باشد که پیش از پرداختن به انواع نرمش‌ها و روش‌های جسمانی مراقبه، توسط بیماران قلبی، مشاوره با پزشک متخصص ضروری است.
نتیجه گیری
برای مدیتیشن نیاز به خرید وسیله‌ی خاصی نیست و فقط با تمارین و حرکاتی بسیار ساده به آرامش ذهنی خواهید رسید. اکثر انواع مدیتیشن از تمرینات مذهبی شرقی به خصوص از هند، چین و ژاپن به غرب رفته است. تنها در سه دهه اخیر است که این تکنیک‌ها، به‌طور جدی برای دستیابی به سلامتی، بخصوص برای درمان استرس و کاهش دردهای مزمن به کار می‌رود و مردم بیشتر از قبل از اثرات مدیتیشن بهره‌مند می‌شوند.
دیدگاهتان را بنویسید