رفع خستگی چشم با روش‌های ساده

آشنایی با روش‌های رفع خستگی چشم برای کسانی که با لوازم دیجیتالی زیاد سر و کار دارند خیلی مفید است؛ زیرا خستگی چشم (Eye strain) یک پیش آمد شایع است که در صورت استفاده بیش از حد چشم و خستگی آن مثل رانندگی مسافت‌های طولانی یا خیره شدن طولانی مدت به صفحه نمایش و دیگر وسایل دیجیتالی اتفاق می‌افتد. خستگی چشم می‌تواند بسیار آزار دهنده باشد، اما منجر به مشکل جدی نخواهد شد و چندان خطرناک نیست.

علائم خستگی چشم

عنوان خستگی چشم معمولا برای توصیف یک سری علائم مبهم که مرتبط با کارکرد بیش از حد چشم‌ها باشد، به کار می‌رود. خستگی چشم نشانه‌ی بیماری نیست. اگر شما هم در نتیجه نگاه کردن طولانی مدت به چیزی احساس ناراحتی در چشم خود می‌کنید، می توانیم بگوییم که دچار خستگی چشم شده‌اید. همین!

علائم مرتبط با خستگی و سوزش چشم

سوزش و قرمزی چشم‌ها

خشکی چشم‌ها

خیس شدن دائمی چشم

تاری دید و مشکل در تمرکز

حساسیت به نور

احساس درد در پشت، گردن و شانه

احساس سنگینی در چشم‌ها

سردرد

علت خستگی چشم چه چیزهایی است؟

هر گونه فعالیت که نیاز به استفاده زیاد از چشم‌ها داشته باشد (مانند مطالعه یا رانندگی طولانی) می‌تواند دلیل خستگی چشم باشد.

مهم‌ترین عوامل خستگی چشم مطالعه، نوشتن و یا رانندگی های طولانی مدت هستند.

قرار گرفتن در معرض نور شدید و یا قرار گرفتن در مکان‌های تاریک که برای دیدن نیاز به فشار آوردن به چشم‌ها باشد نیز می‌توانند باعث بروز خستگی چشم شوند.

یکی از شایع‌ترین علل خستگی چشم، خیره شدن طولانی مدت به دستگاه‌های دیجیتالی است.

این نوع خستگی تقریبا 50 تا 90 درصد کاربران کامپیوتر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هر ساله بیش از 10 میلیون نفر در ایالت متحده آمریکا به همین خاطر نیازمند رعایت مراقبت‌های اولیه پزشکی و انجام روش‌های رفع خستگی چشم می‌شوند.

همچنین پیشنهاد می‌کنیم مقاله فتوتراپی یا نور درمانی چیست؟ را مطالعه کنید.

معمولا افراد در هنگام استفاده از این تجهیزات تعداد دفعات کمتری پلک می‌زنند که همین قضیه میزان خستگی را بیشتر می‌کند. افراد به طور طبیعی در هر دقیقه 18 بار پلک می‌زنند. مطالعات نشان داده است که افراد در حال استفاده از لوازم دیجیتالی مانند موبایل تقریبا نصف این مقدار پلک می‌زنند. همین عامل می‌تواند باعث خشکی، خستگی، خارش و سوزش چشم‌ها شود.

راه‌های رفع خستگی چشم

در صورتی که می‌خواهید بدون صرف هیچ‌گونه هزینه اضافی به رفع خستگی چشم در خانه کمک کنید، روش‌هایی در ادامه به طور کامل توضیح داده شده است.

به انگشت‌تان نگاه کنید

چشم ما به گونه‌ای طراحی شده است که وقتی روی نقطه‌ای برای مدت زمان طولانی زوم می‌کند، مثل نگاه ثابت به صفحه رایانه و تلویزیون، خیلی زود خسته می‌شود.

برای رفع خستگی چشم سعی کنید، هر نیم ساعت یک بار، به چشم‌ها استراحت دهید. این روزها کار خیلی از ما به گونه‌ای است که ساعت‌ها به صفحه کامپیوتر خیره می‌شویم. اگر زیاد با رایانه کار می‌کنید و یا مدام مقابل تلویزیون هستید، بهتر است هر از گاهی برای رفع خستگی چشم ، به آن‌ها استراحت دهید.

برای کاهش و رفع خستگی چشم‌ ها، دست‌تان را روبه‌روی چشم‌ها قرار دهید. روی انگشت اشاره‌تان تمرکز کنید و آن را به آرامی به بینی‌تان نزدیک کنید. نباید چشم از این انگشت بردارید. سپس بدون حرکت دادن نگاهتان، انگشت‌تان را به آرامی تا حد ممکن عقب ببرید. این کار را 25 مرتبه تکرار کنید.

به دور نگاه کنید

هر نیم ساعت یک بار دست از کار بکشید. سرتان را از صفحه مقابل‌تان برگردانید و به نقطه‌ای دورتر نگاه کنید. سپس بدون اینکه سرتان را تکان دهید، نگاه‌تان را به راست و چپ بچرخانید. این کار برای رفع خستگی چشم خیلی مفید است. این تمرین را 10 مرتبه انجام دهید و 3 تا 4 مرتبه پلک بزنید.

موقع پلک زدن، چشم‌ها را مدت بیشتری بسته نگه دارید تا اشک بیشتری تولید شود. حواستان باشد که فاصله‌ی چشم‌ها با صفحه‌ی یارانه باید حداقل 40 سانتی‌متر باشد و هیچ وقت نباید در تاریکی کار کنید.

مورد صحرایی بخورید

میوه مورد صحرایی، حاوی آنتوسیانیدین و ویتامین C است که برای احیای سلول‌های شبکیه و رفع خستگی چشم مفید است و باعث خستگی چشم‌ها می شود. از مصرف میوه‌های ریز به خصوص میوه مورد صحرایی غافل نشوید. می‌توانید از این میوه و یا آب آن بهره‌مند شوید.

ورزش‌های چشمی انجام دهید

ورزش‌های چشمی از خستگی چشم پیشگیری می‌کند که یکی از عوامل تحریک پذیری و اختلالات دید و غیره محسوب می‌شود.

ورزش های متعددی برای رفع خستگی چشم ها و تقویت عضلات آن‌ها وجود دارد. مثلا می‌توانید تکنیک پالمینگ را امتحان کنید.

در سال 1920 دکتر Bates، چشم پزشک آمریکایی تکنیکی به نام پالمینگ را معرفی کرد که نوعی ورزش چشم است. در این روش برای رفع خستگی چشم ها، از گرما و تاریکی استفاده می‌شود. بدین شکل که کف دست‌ها را به هم بمالید تا گرم شوند. سپس دست‌ها را به آرامی مدت دو تا سه دقیقه روی چشم‌ها قرار دهید و فشار ندهید. به این ترتیب که دست راست را روی چشم راست و دست چپ را روی چشم چپ بگذارید. انگشت ها باید به هم چسبیده باشند تا هیچ نوری از آن‌ها عبور نکند.

اگر با رایانه زیاد کار می کنید، این تکنیک برای رفع خستگی چشم ، خیلی به دردتان می‌خورد.

سبزیجات تیره رنگ بخورید

چشم‌ها برای مراقبت از خود در برابر نور خورشید، از دو رنگدانه موجود در عدسی چشم بهره می‌برند، یعنی لوتئین و زئاکسانتین. دریافت این رنگدانه‌ها از طریق مواد غذایی می‌تواند از عدسی و ماکولای چشم محافظت بیشتری به عمل آورد.

سبزیجات سبزرنگ تیره مانند اسفناج، بروکلی، نخود فرنگی و هم‌چنین ذرت و کدو تنبل سرشار از این دو ترکیب مفید هستند. توصیه می‌شود که هر هفته حداقل دو تا سه سهم غذایی از این سبزیجات میل کنید.

توجه داشته باشید که ویتامین‌هایA و C نیز برای عملکرد خوب چشم ها لازم‌اند. این ویتامین ها نیز به میزان کافی در هویج و مرکبات وجود دارند که می‌توانند به رفع خستگی چشم کمک کنند.

از اشک مصنوعی استفاده کنید

همانطور که گفته شد، از دلایل اصلی خستگی چشم، خشکی چشم است که اغلب به دلیل عدم پلک زدن ایجاد می‌شود.

استفاده از داروهای اشک مصنوعی با نسخه پزشک ممکن است به پیشگیری  و رفع خستگی چشم و درمان خشکی چشم کمک کند.

حتی زمانی که احساس خوبی در چشم‌های خود دارید از دارو‌های اشک مصنوعی استفاده کنید تا چشم‌های خود را مرطوب نگه دارید و از بازگشت علائم خستگی چشم جلوگیری کنید.

اینگونه قطره‌ها اغلب بدون مواد نگه دارنده هستند؛ بنابراین می‌توانید هر وقت که به آن‌ها نیاز دارید، استفاده کنید.

سعی کنید بیش از 4 بار در هفته قطره‌های حاوی مواد نگه دارنده را استفاده نکنید.

توجه داشته باشید که از قطره‌های چشمی که دارای خاصیت رفع قرمزی چشم هستند، استفاده نکنید؛ زیرا سبب بدتر شدن علائم خشکی چشم خواهند شد.

عینک آفتابی بزنید

نور آفتاب به سلامت چشم‌ها آسیب می‌زند. در واقع اشعه ماورای بنفش نور خورشید می‌تواند باعث بروز آسیب در عدسی چشم شود. اگر از چشم‌ها در برابر این اشعه حفاظت نشود، در طولانی مدت احتمال بروز بیماری‌های چشمی از قبیل آب مروارید و غیره بالا می رود. برای رفع خستگی چشم بهتر است زمانی که در معرض نور خورشید قرار می‌گیرید، در ارتفاعات یا نور شدید حتما عینک آفتابی بزنید. در انتخاب عینک آفتابی دقت کنید و حتما از عینک فروشی‌های معتبر خرید کنید.

نور را تنظیم کنید

بهتر است برای رفع خستگی چشم هنگام تماشای تلویزیون، نور اتاق را به صورت ترکیبی ملایم از زرد و سفید تنظیم کنید تا شاهد کاهش و رفع خستگی چشم خود باشید.

می‌توانید با تنظیم نور محیط، سلامت چشم‌های خود را تضمین کرده و در کمال آسایش به تماشای تلویزیون بپردازید.

زمانی که درحال مطالعه چیزهای چاپ شده مانند کتاب یا انجام کارهایی از نزدیک مانند تعمیر وسایل ریز هستید، حالتی را انتخاب کنید که منبع نور، پشت سر شما و به طور مستقیم بر روی صفحات کتاب یا کاری که در حال انجام هستید بتابد.

اگر بر روی میز مطالعه می‌کنید، از یک چراغ مطالعه در رو به روی خود استفاده کنید.

چراغ مطالعه از تابش مستقیم نور به چشم‌های شما جلوگیری کرده و سبب رفع خستگی چشم می‌شود.

فشار خون‌ و دیابت را کنترل کنید

فشار خون بالا روی دیواره رگ‌های خونی فشار می‌آورد و در طولانی مدت، رگ‌های خونی چشم‌ها را نیز حساس و آسیب پذیر می‌کند. در نتیجه خطر آسیب به شبکیه چشم افزایش پیدا کرده و امکان دارد تا کوری نیز پیش برود.

اگر فشار خون تان بالاست، باید هوشیارتر باشید و به طور مرتب آن را کنترل کنید.

هم‌چنین دیابت یا مرض قند، روی تمام رگ‌های خونی تاثیر می‌گذارد و در متابولیسم شبکیه و عدسی چشم اختلال به وجود می‌آورد. در نتیجه خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی مانند آب مروارید و غیره بیشتر می‌شود.

سیگار نکشید

سیگار کشیدن به طور جدی سلامت چشم‌ها را تهدید می‌کند. اول به خاطر اینکه دود سیگار چشم‌ها را تحریک کرده و حساس می‌کند. دوم اینکه ترکیبات شیمیایی آن جذب ریه‌ها شده و وارد خون می‌شود و تا چشم‌ها نیز پیش می‌رود. در نتیجه رادیکال‌های آزاد در سطح عدسی چشم افزایش پیدا کرده و روند پیری سلول‌های این ناحیه را افزایش می‌دهد و باعث ابتلا به بیماری‌های چشمی مانند دژنراسیون ماکولای چشم، آب مروارید زودهنگام و ایسکمی شبکیه می‌شود.

اگر سال‌هاست که روزانه یک پاکت یا بیشتر سیگار می‌کشید، حواستان را بیشتر جمع کنید. علاوه بر این، برای رفع خستگی چشم هایتان بهتر است مصرف نوشیدنی‌های الکلی کنار بگذارید.

اگر از حساسیت فصلی رنج می‌برید، بخوانید، مقاله‌ای جامع برای افرادی که دچار حساسیت‌های فصلی هستند.

کیفیت هوای اطراف‌تان را بهتر کنید

بعضی از تغییرات، ممکن است سبب پیشگیری از خشکی چشم شود؛ مانند استفاده از دستگاه رطوبت ساز که برای رفع خستگی چشم خیلی کارآمد است. تنظیم رطوبت هوای منزل می‌تواند راهی مناسب برای رفع خستگی چشم باشد.

عینک مناسب بزنید

اگر از عینک یا لنز در هنگام کار با کامپیوتر یا مطالعه استفاده می‌کنید، از عینک‌ها و لنز‌هایی استفاده کنید که مخصوص این کار هستند. از عینک ساز بخواهید که به شما برای انتخاب عینک یا لنز کمک کند. هم‌چنین می‌توانید در رابطه به این موضوع با چشم پزشک خود مشورت کنید.

نور مانیتور را تنظیم کنید

مانیتور را به طور مستقیم بر روی به روی خود به اندازه طول بازو قرار دهید و بالای مانیتور، دقیق هم سطر یا از مقابل چشم شما کمی‌ پایین‌تر باشد.

هم‌چنین، بزرگنمایی سبب خواندن راحت‌تر می‌شود؛ تنظیم روشنایی و میزان رنگ مانیتور می‌تواند برای رفع خستگی چشم شما بسیار مفید و کمک کننده باشد.

بهتر است کنتراست نور مانیتور خود را در بهترین حالت تنظیم کنید. بهترین حالت آن است که چشم‌هایتان به دلیل نور کم یا زیاد اذیت نشود.

نتیجه گیری

در صورتی که نکات و مراقبت‌های ذکر شده، منجر به رفع خستگی چشم نشد؛ احتمالا نشانه‌ی این است که چشم شما ضعیف شده و نیاز به معاینه‌ی چشم پزشک و مشورت با او برای درمان و رفع خستگی چشم دارید و حتی ممکن است نیاز به عینک داشته باشید.