بی‌شک افزایش کلسترول و چربی خون، یک معضل مهم در به خطر انداختن سلامت بدن محسوب می‌شود. بیماری که نوع و مقدار آن اثرات مخربی را بر روی سیستم قلبی عروقی افراد به همراه دارد. در واقع یکی از مهمترین عوامل موثر در تنگی عروق قلب و مغز، کلسترول و چربی خون است؛ که ربطی به سن و سال نخواهد داشت و ممکن است هر فردی را در معرض خطر آن قرار دهد؛ زیرا چربی‌ها از سنین پایین و بعد از بلوغ به مرور زمان در دیواره عروق شروع به رسوب خواهند کرد و به تدریج موجب ایجاد پلاک‌هایی به نام آتروما یا آترواسکلروزیس می‌شوند. در حقیقت شناخت کامل درباره‌ی کلسترول و راه‌های کنترل آن، یک امر بسیاری ضروری محسوب می‌شود؛ که بهتر است با آن آشنا شوید. این مقاله به شما کمک می‌کند تا هر آنچه که لازم است را در این باره بدانید.
کلسترول چیست؟
معمولا کلسترول خون توسط کبد و از چربی‌های اشباع رژیم غذایی ساخته می‌شود. همچنین مقداری چربی از طریق مصرف برخی غذاها مثل: گوشت، تخم مرغ و محصولات لبنی دریافت خواهد شد. این چربی و کلسترول ممکن است در دیواره‌ی عروق تجمع یابند و رگ‌های خونی را باریک‌تر کنند. اگر مقدار این رسوب بیش از حد باشد، به تدریج جریان خون را متوقف کرده و احتمال سکته‌ی قلبی و ممانعت از عملکرد مطلوب مغزی را در فرد، افزایش می‌دهد.
انواع چربی خون
به غیر از کلسترول کل، که تمام محتوای خون را شامل می‌شود؛ چربی‌های دیگری از جمله موارد زیر وجود دارند:
لیپوپروتئین با چگالی پایین یا LDL
این مورد خطرناک‌ترین نوع کلسترول خون محسوب می‌شود که مقدار زیاد آن، موجب رسوب چربی و مسدود شدن شریان‌ها خواهد شد. با کاهش مقدار جریان خون، پلاک‌های تجمع یافته، پاره می‌شوند و در نهایت سکته قلبی و مغزی را برای فرد به همراه دارد.
مقاله اثرات بی نظیر ویتامین B6 را در مجله زیبایی روژه بخوانید.
لیپوپروتئین با چگالی بالا یا HDL
این مورد در واقع جزو کلسترول خوب خون محسوب می‌شود؛ زیرا به کاهش کلسترول بد در بدن کمک خواهد کرد. این امر موجب خواهد شد تا شریان‌ها باز شوند و جریان خون نیز در آنها، به خوبی و بدون هیچ ممانعتی صورت بگیرد.
تری گلیسیرید
تری گلیسیرید نوعی چربی موجود در خون است که با مصرف برخی مواد غذایی به دست می‌آید؛ یعنی بدن هر نوع کالری را که به آن نیاز نداشته باشد، به تری گلیسیرید تبدیل خواهد کرد. بالا رفتن این نوع چربی در خون با فاکتورهای مختلفی، همچون اضافه وزن، نوشیدن الکل، سیگار کشیدن، شیرینی خوردن و بیماری دیابت مرتبط است.
بیشتر بدانید…
در کبد، کلسترول به صفرا تبدیل شده و سپس در کیسه‌ی صفرا ذخیره می‌شود. این قسمت دارای نمک‌های صفراوی است که باعث خواهد شد تا چربی‌ها در روده هضم شوند و همچنین در جذب روده‌ای مولکول‌هایی مثل ویتامین‌های محلول در چربی، A، D، K و E موثر باشد. کلسترول یک مولکول مهم برای ترکیب ویتامین D و هورمون‌های استروئیدی محسوب می‌شود. این هورمون‌ها عبارتند از:
کورتیزول و آلدسترون، هورمون استروژن، پروژسترون و مشتقات آن. همچنین برخی پژوهش‌ها نشان داده است که کلسترول می‌تواند به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل کند.
کلسترول خطرناک‌تر است یا تری گلیسیرید؟
کلسترول در مقایسه با تری گلیسیرید، خطرات بیشتری را برای مغز، قلب و عروق دارد. در واقع کلسترول عامل ساخته شدن هورمون‌های جنسی و بسیاری از هورمون‌های دیگری است که به خودی خود خطرناک نخواهد بود؛ بلکه افزایش آن در خون می‌تواند برای بدن مشکل ساز باشد. کلسترول خون وقتی که بر دیواره‌ی عروق رسوب می‌کند، به صورت LDL نشان داده می‌شود؛ یعنی همان چربی بد که موجب تشدید انسداد عروق خواهد شد. به علاوه ترکیب دیگری به نام کلسترول HDL وجود دارد که سبب پاکسازی و حافظت از عروق می‌گردد. در نهایت کلسترول می‌تواند در یک جا به عنوان یک خطر و از طرفی دیگر نقش مفیدی داشته باشد.
11 مورد از نشانه‌های کلسترول بالا
- درد قفسه سینه
- سرگیجه و سردرد
- نفخ و سوء هاضمه
- مشکلات دید
- آلرژی‌های غذایی
- تورم و بی‌حسی اندام
- بوی بد دهان
- یبوست
- خستگی و ضعف مزمن
- گزگز و مور مور شدن دست و پا
- تنگی نفس
عوارض افزایش کلسترول خون چیست؟
افزایش کلسترول باعث تجمع و رسوب گذاری چربی و سایر لخته‌ها در دیواره شریان‌های فرد یا آترواسکلروز خواهد شد. این لخته‌ها می‌توانند جریان خون را در سرخرگ‌ها کاهش داده و یا باعث بروز عوارضی چون درد در قفسه سینه، سایر علائم بیماری عروق کرونر، سکته قلبی و مغزی در فرد بشوند. از دیگر عوارض کلسترول بالا عبارتند از:
- ابتلا به بیماری‌های مزمن کلیوی
- سکته مغزی
- حمله قلبی
- فشار خون بالا
- بیماری عروقی محیطی
- آنژین
- عدم تعادل صفرا
- ایجاد سنگ صفراوی
میزان چربی خون چه زمانی خطرساز خواهد بود؟
گروهی از متخصصان سراسر جهان هر ساله، مجمعی تشکیل می‌دهند و میزان مجاز این چربی را تعیین می‌کنند. این روزها اکثر توجه‌ها بر روی مقدار چربی بد یا همان LDL است که باید کنترل شود. طبق گفته‌های اعلام شده توسط جوامع پزشکی:
- میزان LDL یا کلسترول بد باید در همه‌ی افراد زیر 160 باشد.
- مقدار کلسترول بد، در افرادی که حداقل دو عامل خطر دارند، باید زیر 130 باشد.
- میزان کلسترول LDL در بیماران قلبی، دیابتی و کسانی که دچار درگیری عروق هستند و یا حادثه‌ی مغزی در آنها رخ داده، باید زیر 100 باشد.
- همچنین افراد مبتلا به بیماری قلبی مثل تنگی عروق، باید LDL خون آنها زیر 70 باشد.
توجه داشته باشید، میزان چربی خوب باید بالای 40 و تری گلیسیرید کمتر از 150 باشد.
اگر بیش از حد لبنیات مصرف می‌کنید، مقاله مصرف بی‌رویه لبنیات هم خطرناک است را از دست ندهید.
چه زمانی باید سطوح کلسترول خون را اندازه‌گیری کرد؟
مردان با سنین 35 سال به بالا و زنان 45 سال به بالا، باید مدام سطح کلسترول خون خود را اندازه‌گیری نمایند. این موضوع که هر چند وقت یکبار باید ارزیابی صورت بگیرد، بستگی به میزان کلسترول، میزان ریسک و دیگر فاکتورهای موثر در ابتلا به بیماری قلبی در شما دارد؛ بنابراین این پیگیری‌ها باید تحت نظر پزشک مربوطه انجام شود. به طور کلی چربی خون مسئله بسیار مهمی است که باید توجه‌ی ویژه‌ای نسبت به آن داشته باشید.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به کلسترول خون هستند؟
توصیه می‌شود افرادی که سن آنها 20 یا بالاتر است، هر 5 سال یکبار آزمایش کلسترول انجام دهند. حتی اگر سالم هستید؛ ترجیحا این نوع آزمایش را از اوایل سن 20 سالگی آغاز کنید. به یاد داشته باشید یک بیماری حاد، بیماری قلبی و یا استرس شدید می‌تواند سطح کلسترول خون را تحت تاثیر قرار دهد. به علاوه افراد زیر باید توجه بیشتری نسبت به چربی خون داشته باشند:
- افراد دارای اضافه وزن
- مبتلایان به دیابت
- مردان بالای 45 سال و یا زنان بالای 55 سال
- عدم تحرک فیزیکی
- سابقه کلسترول بالا در خانواده
- داشتن رژیم غذایی پرچربی
حتی افراد لاغر هم نباید کلسترول بالا را دست کم بگیرند!
اگرچه کلسترول بالا در افراد چاق و کم تحرک بیشتر دیده خواهد شد؛ اما ممکن است افراد لاغر هم در خطر ابتلا به این بیماری قرار بگیرند. بنابراین کاهش وزن، به منظور در امان بودن از این بیماری نیست. یکی دیگر از مسائل مهمی که ممکن است افراد لاغر را هم در خطر قرار دهد، اختلالات ژنتیکی است که در افزایش میزان کلسترول بد و یا LDL تاثیرگذار خواهد بود؛ یعنی بدون اینکه فرد، اضافه وزن یا رژیم غذایی ناسالم داشته باشد و پرخوری کند، به صورت ارثی از سنین پایین و حتی 20 سالگی، به چربی خون بالا مبتلا می‌شود.
آیا کلسترول خون بالا، کودکان را هم تهدید می‌کند؟
آکادمی اطفال آمریکا، آزمایش کلسترول را تنها برای کودکان 2 تا 10 سالی که دارای سوابق خانوادگی و یا درگیر بیماری‌های عروق کرونری زودرس هستند، توصیه می‌کند. معمولا پزشک، انجام آزمایشات متعدد را برای این دسته از کودکان تجویز خواهد کرد. همچنین ممکن است این آزمایش در کودکانی که سابقه‌ی کلسترول بالا در خانواده‌هایشان وجود ندارد؛ اما به یکی از فاکتورهای چاقی، فشار خون و یا دیابت دچار هستند، انجام شود.
راه‌های درمان کلسترول بالا
راه‌های زیادی در خصوص درمان و کنترل کلسترول خون بالا وجود دارد. این موارد عبارتند از:
- ورزش و فعالیت‌های بدنی مداوم انجام دهید.
- از مصرف چربی‌های ترانس خودداری نمایید.
- مصرف الکل را محدود کنید.
- توجه خود را بر روی چربی‌های اشباع نشده تمرکز نمایید.
- آجیل بیشتری بخورید.
- از کربوهیدرات کمتری در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
- مصرف قند خود را محدود نمایید.
- از مواد غذایی فرآوری شده استفاده نکنید.
- وزن خود را کنترل کنید.
- پروتئین سویا را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
- هفته‌ای 2 بار ماهی‌های پرچرب بخورید.
- از فیبر بیشتری استفاده کنید.
داروهای موثر بر کلسترول که طبق دستور پزشک تجویز می‌شود:
- آتورواستاتین
- سیمواستاتین
- فلوواستاتین
همچنین در برخی مواقع ممکن است پزشک داروهای دیگری برای کلسترول بالا تجویز نماید؛ این داروها عبارتند از:
- نیاسین
- رزین‌های اسید روغنی یا جداسازنده‌ها مثل کلسئولام، کلستیپول یا مالستیرامین
- اتیل استرهای اسید چرب امگا 3
نتیجه گیری
اگر مقدار کلسترول خون کنترل نشود، ممکن است برخی بیماری‌های قلبی عروقی و مغزی را در بدن به همراه داشته باشد. کلسترول LDL با تجمع و رسوب گذاری در عروق، موجب انسداد و ممانعت در جریان خون می‌شود که همین موضوع باعث ایجاد حملات قلبی و مغزی در فرد خواهد شد. ابتلا به کلسترول بد، مربوط به سن خاصی نمی‌شود و ممکن است در اثر رعایت نکردن بعضی اصول و سابقه‌ی خانوادگی، هر فردی را در خطر قرار دهد. پس با پیروی از موارد گفته شده و انجام آزمایشات لازم، از بروز آن جلوگیری و یا به درمان این بیماری کمک کنید.
دیدگاهتان را بنویسید