همه چیز درباره شکل گیری هویت جنسی

در گذشته صحبت کردن درباره شکل گیری هویت جنسی یا طیف‌های جنسیتی مختلف کمی نامتعارف به شمار می‌رفت و افرادی که به طیف‌های شخصیتی غیرمتعارف آن زمان گرایش داشتند نمی‌توانستند به راحتی و در هر جایی از نوع هویت جنسی خود حرف بزنند. آّن‌ها سعی در مخفی کردن هویت جنسی خود داشته و از این بابت رنج بسیاری را متحمل می‌شدند. در گذشته طیف‌های مختلف شخصیتی را نوعی بیماری دانسته و سعی بر درمان آن می‌نمودند. حتی گاهی این افراد را تحت شکنجه قرار داده تا آن‌ها حس دوری نسبت به طیف جنسیتی خود پیدا کند.

هویت جنسی چیست؟

هویت جنسی به احساس مردانگی یا زنانگی افراد اشاره دارد که عوامل زیستی، شناختی، اجتماعی می‌توانند در آن نقش داشته باشند. افراد به شیوه‌های مختلفی مانند رفتارهای بیرونی این نقش جنسی را از خود نشان می‌دهند. هویت جنسی تاثیر زیادی بر کل زندگی فرد از کودکی تا بزرگسالی می‌گذارد و در صورتی که هویت جنسی ناقص شکل بگیرد منجر به اختلال هویت جنسی می‌شود که در آن افراد نارضایتی از جنسیت و تمایل به برخورداری از بدن جنس مخالف را از خود نشان می‌دهند.

دختر یا پسر بودن چیزی است که به شکل خیلی طبیعی حس می‌شود. در هنگام تولد بچه‌ها بر اساس مشخصه فیزیکی‌شان مونث یا مذکر نامیده می‌شوند. مذکر یا مونث بودن به «جنس» نوزاد اشاره دارد. هنگامی ‌که کودکان توانایی بروز رفتارهایشان را به‌دست می‌آورند خود را به عنوان یک پسر یا یک دختر (یا گاه چیزی میان این دو) نشان می‌دهند. این «هویت جنسیتی» آن‌هاست. هویت جنسیتی بیشتر کودکان با جنس آن‌ها منطبق است.

شکل گیری هویت جنسی از چه زمانی آغاز می‌شود؟

هویت جنسی به معنای تشخیص ذهنی فرد از خود به عنوان مرد یا زن است. این ذهنیت از کودکی آغاز می‌شود و در نوجوانی تقویت می‌شود و به ثبات می‌رسد. هویت جنسی در واقع با رفتارهای بیرونی که فرد به عنوان مردانه و زنانه نشان می‌دهد و تصویر ذهنی درونی فرد شناخته می‌شود.

شکل گیری هویت جنسی چگونه در کودکان آغاز می‌شود؟

در حدود ۲ سالگی کودکان به تفاوت فیزیکی بین دخترها و پسرها آگاه می‌شوند. قبل از ۳ سالگی بیشتر کودکان قادرند خودشان را به عنوان پسر یا دختر بشناسند. در حدود ۴ سالگی بیشتر کودکان درک پایداری از هویت جنسیتی‌شان دارند. در طول همین مدت کودکان درباره نقش‌های رفتاری جنسیتی می‌آموزند و با «کارهای دخترانه» و «کارهای پسرانه» آشنا می‌شوند.

قبل از ۳ سالگی کودکان تفاوت اسباب‌بازی‌های دخترانه و پسرانه را متوجه می‌شوند و شروع به بازی کردن با کودکانی می‌کنند که فعالیت‌های تعریف شده برای جنسیت خودشان را انجام می‌دهند. به‌ طور مثال دختران جذب عروسک و خانه بازی می‌شوند و پسرها به بازی‌های فعالانه‌تر علاقه نشان می‌دهند و از سرباز و کامیون اسباب‌بازی لذت می‌برند.

کودکان چگونه جنسیت‌شان را بروز می‌دهند؟

علاوه بر انتخاب بازی‌ها، اسباب‌بازی‌ها و ورزش‌ها، کودکان معمولا جنسیتشان را از راه‌های زیر بروز می‌دهند:

– مدل مو و لباس

– ترجیح ‌دادن نام‌های مستعار خاص

– رفتارهای اجتماعی که بازتابی از مراتب مختلف تندخویی، سلطه‌طلبی، وابستگی و ملایمت است.

– رفتارها و حرکات بدنی و سایر اعمال غیرکلامی که بخشی از هویت مردانه و زنانه است.

– ارتباطات اجتماعی شامل جنسیت دوستان و افرادی که کودک تصمیم می‌گیرد از آن‌ها تقلید کند.

با این که به نظر می‌رسد رفتارهای خاص جنسیتی کودک تحت تاثیر هویت‌یابی او از مردان و زنانی است که در زندگی‌اش دیده، احساس دختر یا پسر بودن (هویت جنسیتی) نمی‌تواند تغییر کند.

ارتباط هویت جنسی با نقش جنسیتی

مفهوم هویت جنسی با نقش‌های جنسیتی مرتبط است. نقش‌های جنسیتی به معنی نشانه‌های بیرونی شخصیت است که هویت جنسی را انعکاس می‌دهد. شکل گیری هویت جنسی تقریبا همیشه در نتیجه ترکیب عوامل درونی و بیرونی یا اجتماعی به طور شخصی شناسایی می‌شود. از طرفی نقش جنسی در اجتماع با عوامل قابل مشاهده مثل رفتار و ظاهر شناسایی می‌گردد.

به عنوان مثال اگر فردی خودش را به عنوان مرد در نظر می‌گیرد و بیشتر دوست دارد جنسیت شخصی خود را با اصطلاحات مردانه تعریف کند، هویت جنسی او مرد است. با وجود این نقش جنسیتی او در صورتی مرد است که ویژگی‌های معمول مردانه را در رفتار، لباس پوشیدن و شخصیتش نشان دهد.

شکل گیری هویت جنسیتی تأثیر زیادی بر زندگی کل فرد از دوران کودکی تا بزرگسالی دارد. اما اگر یک هویت جنسی ناقص ایجاد شود، برای فرد مشکل ایجاد خواهد شد.

نقش فرهنگ در هویت جنسی

گرچه جنسیت مصداق زیست شناختی است، هویت جنسیتی به طور کلی از لحاظ فرهنگی تعیین می‌شود. جامعه چگونه هویت جنسیتی را تعریف می کند؟ بستگی به چارچوب‌های فرهنگی دارد. تعاریف فرهنگی هویت جنسیتی به نقش‌های اجتماعی جنسی مرتبط است. این نقش‌ها به الگوهای بقای اجتماعی، چارچوب‌های اقتصادی، سیستم‌های ارتباطی، نظام مذهبی و غیره مربوط است.

نقش والدین در شکل گیری هویت جنسی

همه کودکان نیاز دارند تا نقش‌های جنسیتی متفاوت و سبک‌های مختلف بازی را جستجو کنند. والدین می‌توانند محیطی برای کودک فراهم کنند که تنوع در نقش‌های جنسی را منعکس کند. همین‌طور ترغیب کننده فرصت‌های متفاوت برای هر کودک باشد. برخی ایده‌ها شامل موارد زیر است.

کتاب‌ها و پازل‌های کودکان که نقش‌های جنسیتی مختلف و غیر کلیشه‌ای را نشان می‌دهد. برای مثال پدری که در خانه می‌ماند، مادر شاغل، پرستار مرد، پلیس زن و…

طیف متنوعی از اسباب بازی‌ها که کودک از بین آن‌ها انتخاب کند. برای مثال اسباب بازی‌های مختلفی از قبیل ماشین، عروسک، لگو، بازی‌های اکشن و…

در حدود 6 سالگی کودکان بیشتر زمان بازی خود را با همجنسان خود می‌گذرانند. همچنین بیشتر گرایش به ورزش‌ها و فعالیت‌هایی پیدا می‌کنند که مرتبط با جنسیتشان است. مهم است به کودکان اجازه دهیم انتخاب‌های خود را در مورد گروه دوستان، بازی، ورزش و فعالیت‌های دیگر داشته باشند. خوب است بررسی کنید تا گرایشات کودکتان به فعالیت‌ها و گروه‌ها را بیشتر بشناسید. همچنین مطمئن شوید آن‌ها احساس پذیرفته شدن بدون تجربه طرد یا اذیت شدن را دارند.

افکار پوسیده‌تان از شکل گیری هویت جنسی را دور بریزید

در طول زمان جامعه درک کرده است که کلیشه‌های رفتاری و مشخصه مردانه و زنانه نادقیق است. در گذشته دختران تنها اجازه داشتند کارهای زنانه انجام دهند. با عروسک بازی کنند و آشپزی کنند. از آن‌ها انتظار می‌رفت منفعل‌تر باشند. از پسرها جسارت و رفتارهای مردانه انتظار می‌رفت.

زمانه تغییر کرده، انتظارات ما از کارهای دخترانه و پسرانه تغییر کرده است. دختران در ورزش‌ها و عنوان‌های درسی موفق می‌شوند که به شکل سنتی مردانه به‌‌نظر می‌رسند و پسرها در کارهای هنری موفقیت کسب می‌کنند که به‌شکل سنتی زنانه دانسته می‌شود. همه بچه‌ها رفتارهایی بروز می‌دهند که به نوعی از رفتارهای جنسیت متضادشان انتظار می‌رود. هیچ‌کس منحصرا رفتارهای مردانه و زنانه ندارد و این طبیعی است.

وقتی علایق یا توانایی‌های کودکی متفاوت با انتظارات جامعه از اوست، او معمولا مورد تبعیض یا خشونت قرار می‌گیرد. طبیعی است که والدین بخواهند کودکانشان توسط جامعه پذیرفته شود. با این وجود، کودکان نیاز دارند احساس راحتی داشته باشند و از خودشان راضی باشند. اگر مثلا پسرتان در ورزش موفق نیست، فرصت‌های زیاد دیگری وجود خواهد داشت که او در زمینه‌های دیگری موفق باشد. هر کودکی توانایی‌های خاص خودش را دارد و ممکن است در ابتدا خودش یا جامعه با این موضوع راحت نباشد، اما همین توانایی‌ها در صورت پرورش یافتن منشا موفقیت‌های فعلی و آتی او خواهد بود.

نتیجه گیری

به گفته یکی از روان شناسان، شکل گیری هویت جنسی ، رفتار و نمایی است از آن چه در فرهنگ اجتماعی «زنی و زن بودن» یا «مردی و مرد بودن» به شمار می‌آید، که می‌توان آن را درک فرد از نقش اجتماعی زنانه یا مردانه‌ای که به عهده دارد نیز تلقی نمود.

شکل گیری هویت جنسی حاصل ترکیب سه عامل بیولوژیک، زیستی- روانی و واکنش‌های روانی نسبت به محیط، مخصوصا آثار و مفاهیم مربوط به والدین و دیدگاه‌های اجتماعی است.