تاریخچه عید نوروز از زمان‌های ایران باستان تا به اینجا رسیده است. جشنی باستانی که از سال‌های گذشته تا به امروز برای مردم اهمیت بسیاری داشته و با آداب و رسومی همراه بوده است. جمشید از پادشاهان اسطور‌ه‌ای ایران در آذربایجان بر دیوان پیروز می‌شود و در نخستین روز بهار بر تخت می‌نشیند و تاجگذاری می‌کند. از آن روز تا به امروز، مردم این روز را روز نو نامیده و جشن و پایکوبی میکنند.
روزی که جمشید بر پلیدی، تاریکی، جهالت و خشونت پیروز می‌شود را نوروز می‌نامند. براساس گمانه زنی برخی از مورخان در سال 538، قبل از میلاد کوروش بزرگ، نوروز را جشن ملی اعلام کرد و در این روز برنامه‌هایی برای ترفیع سربازان، پاکسازی مکان‌های همگانی و گردگیری خانه‌ها انجام می‌گرفت. همچنین محکومان در این روز بخشیده می‌شدند. برخی از پژوهشگران مانند کریشمن هرتسفلد مدعی هستند، تخت جمشید برای مراسم نوروز ساخته شده است. در دوران هخامنشی جشن باشکوه نوروز، در بازه زمانی میان 21 اسفند تا 19 اردیبهشت برگزار می‌شد.
نامگذاری روزهای فروردین در ایران باستان
در ایران باستان ماه فروردین بسیار پراهمیت بوده و به اعتقاد آنها روز اول این ماه، روز رستاخیز طبیعت است و دگرگونی و تحول خوبی در این روز به وقوع می‌پیوندد و همه جا سرسبز و درختان شکوفه می‌دهند. هر کدام از روزهای این ایام به مناسبتی نامگذاری شده‌اند. مانند روز دوم فروردین روز نیک‌اندیشی، روز سوم تندرستی، روز چهارم شهریاری و روز ششم این ماه خیلی نزد ایرانیان باستان، بزرگ بوده است. چرا که اعتقاد معتقد بودند، هم سالروز تولد زرتشت و هم به پیامبری رسیدن وی در کوه تفتان در حدود 3756 سال پیش، از طرف خداوند بوده است. در این روز 48 جشن برگزار می‌شد. هم‌اکنون در آیین زرتشتیان، 2 جشن در این روز برگزار می‌شود و آن هم به مناسبت تولد و پیامبری حضرت زرتشت است.
تاریخچه عید نوروز
- شاید زیاد شنیده باشید که به نوروز، لقب باستانی را می‌دهند. اما حقیقت از این قرار است که پیشینه‌ی دقیق این جشن مشخص نیست و کسی نمی‌داند که درست از چه زمانی به وجود آمده است. عقاید متعددی در رابطه با زمان به وجود آمدن نوروز وجود دارد که براساس کهن‌ترین آن، قدمت جشن نوروز به زمان مادها و پیش از امپراطوری هخامنشیان باز می‌گردد. حتی بعضی از تاریخدانان معتقدند که تخت جمشید به خاطر برگزاری جشن نوروز ساخته شده است. اما از سوی دیگر سایرین معتقد هستند که این عمارت هیچ ارتباطی به نوروز نداشته است.
- در کتیبه‌های بازمانده از زمان هخامنشیان هیچ توضیح خاصی در این باره وجود ندارد که نوروز و چگونگی بزرگداشت آن توسط امپراطوران هخامنشی را بیان کرده باشد. اما برخی از آنها نشانگر این هستند که هخامنشیان از وجود چنین جشنی باخبر بوده‌اند. پژوهشگران که همچنان در صدد کشف تاریخ دقیق نوروز هستند، آن را با جشنی که هر سال در مصر برپا می‌شود، مقایسه کردند. در نهایت به این نتیجه رسیدند که، داریوش بزرگ نوروز را در مصر رواج داده و به مرور شکل و شمایل جشن در این دیار دستخوش تغییراتی شده است.
- در اسطوره‌های ایرانی نیز زیاد در رابطه با نوروز صحبت شده است. برای مثال آن را به سیاوش نسبت داده‌اند؛ به این صورت که پیش از آغاز بهار به دلیل مرگ سیاوش همه در ناراحتی به سر می‌بردند و با آغاز بهار گویا دوباره او زنده شده و جهان پر از شادی می‌شود.
- بیشترین اطلاعات امروزی ما از جشن نوروز به دوران امپراطوری ساسانیان باز می‌گردد. ساسانیان سال کبیسه را رعایت نمی‌کردند؛ به همین خاطر هر سال، روز جشن نوروزشان کمی تغییر می‌کرد. با وجود این که در آن زمان نوروز در فصل‌های گوناگونی جشن گرفته می‌شد. اما همواره آغاز فصل برای ایرانیان اهمیت زیادی داشت و همواره جشن‌هایی چند روزه در هنگام شروع این ماه برگزار می‌شد.
- جالب است بدانید که مهرداد بهار، پنجمین فرزند ملک الشعرای بهار، بر این عقیده است که، ایرانیان از سه هزار سال پیش، رستاخیزی طبیعت را که در ابتدای بهار بود جشن می‌گرفتند. هدف از این جشن، توجه به زنده شدن طبیعت پس از زمستان طولانی بوده است. سال‌ها پیش، دست نوشته‌ها و آثاری در کوه‌های تاجیکستان پیدا شد که نشان می‌دادند، اشکانیان نیز نوروز را جشن می‌گرفتند. بنابراین به احتمال زیاد پیشینه‌ی این مراسم به قبل از حکومت ساسانیان باز می‌گردد.
عدد 7 در تاریخ
به طور کلی عدد هفت در تاریخ در موارد زیر به چشم می‌خورد:
- همراهان داریوش با خود او هفت نفر بودند.
- نقش رستم در بالای آرامگاه داریوش هفت نقش است
- جنگ‌های هفت ساله درزمان لویی
- 11 اژدهای هفت سر
- هفت خوان رستم و اسفند
- طبقه بودن معابد در بابل و آشور که هر طبقه به نام یکی ازسیارات و هفت رنگ بود. (سرخ، سیمین، سفید، سیاه، ارغوانی، آبی و سبز)
- حصار همدان هفت دیوار داشت
- آرامگاه کوروش هفت پله داشت
تاریخچه عید نوروز و سفره هفت سین
این سفره دارای هفت مورد اصلی است:
سنجد
نماد سنجیده اقدام کردن است. یعنی هرکس با خویشتن عهد کند که در آغاز سال هر کاری را سنجیده انجام دهد و نشانه عقل است.
سیب
نماد مهر و مهرورزی است که آن را مادر خانواده و نماد سلامتی می‌دانند. همچنین خوراک آدم و حوا قبل از خوردن گندم و رانده شدن ازبهشت، سیب بوده است.
تاریخچه عید نوروز و سبزه
نماد خرمی و نوزیستی و اینکه انسان پیوسته خوش رو باشد. در معاشرت با دیگران سخت‌گیر نباشد. در پایان نوروز؛ یعنی 13 بدر، سبزها را به آب روان می‌سپارند و آرزو میکنند سالی پربرکت و خرم پیشرو داشته باشند.
سمنو
نماد خیر و برکت است که این غذا را بیشتر برنذر و نیاز بر سفره قرار می‌دادند. سمنو علامت قدرت است.
سیر
سیر نگهبان سفره است که همینطور بی‌نیازی از متاع دنیا و بی‌توجهی به مادیات جهان را به یاد می‌آورد.
تاریخچه عید نوروز و سرکه
نماد شادی، پذیرش ناملایمات و تسلیم است.
سماق
نماد مزه زندگی، نشانه صبر و بردباری و تحمل دیگران است.
از دیگر مواردی که بر سر سفره هفت سین گذاشته می‌شوند. عبارتند از:
- تخم مرغ نماد زمین و با رنگهای مختلف، نماد زایش، تولید و شروع جهانی تازه است.
- شمع نماد روشنی و دلگرمی است.
- ساعت نماد زمان
- آینه نماد پاکی و صفا
- سنبل نماد رایحه آغاز خوشی
- ماهی نشانه حرکت و جنبش که سال را با شادی و کاری بی‌وقفه آغاز کنیم.
جالب است بدانید، نوروز را جشن یاد آور اجداد و نیاکان می‌دانستند. در گذشته معتقد بودند که در 5 شب، ارواح پاک مردگان برای دیدار وضع زندگی و احوال بازماندگان به زمین فرود می‌آیند و در خانه و آشیانه خویش سرگرم تماشا و سرکشی می‌شوند.
آداب و رسوم جشن نوروزی
نوروز نخستین روز از سال شمسی یا همان خورشیدی است که ایرانیان هر سال به میمنت آن گردهم جمع می‌شوند و شروع بهار را جشن می‌گیرند. اغلب جشن‌هایی که امروزه در ایران برگذار خواهند شد مذهبی هستند و نوروز از معدود جشن‌هایی به شمار می‌رود که مذهبی محسوب نمی‌شود. البته در گذشته، نوروز مخصوص پیروان زرتشت بود ولی شواهد تاریخی نشان می‌دهند که در همان دوران با صرفه نظر از دین، مردم ایران گردهم جمع می‌شدند و شروع فصل زیبای بهار را با یکدیگر جشن می‌گرفتند.
در نوروز رسوم متعددی زنده می‌شوند. اما مهمترین نکته در آن جمع شدن اعضای خانواده در کنار یکدیگر، فراموش کردن کینه‌ها و دشمنی‌های گذشته است. همه بر این عقیده هستند که سال نو را باید با دلی پاک و امید به آینده‌ی بهتر آغاز کرد. بنابراین نخستین اصل در جشن نوروز این موضوع است. اما در کنار آن آداب خاصی هم وجود دارد که حتما با آنها آشنایی دارید. با این حال آنها را به صورت خلاصه بیان خواهیم کرد:
- تمیز کردن خانه و کاشانه
- چیدن سفره هفت سین
- آماده کردن غذا و خوراکی‌های خاص
- پوشیدن لباس‌های نو
- دید و بازدید اقوام
- عیدی دادن و عیدی گرفتن
- حضور عمو نوروز و حاجی فیروز در خیابان‌ها
- به در کردن شومی‌های سیزدهم فروردین
اطلاعات خیلی خوبی داشت