آندومتریوز (Endometriosis) نوعی اختلال در رحم است. یکی از دلایل آندومتریوز، عادت ماهانه رتروگراد است. درد شدید لگن در زمان قاعدگی از علائم و مشکلات مربوط به باروری، از عوارض این بیماری خواهد بود. این اختلال هنگامی رخ می‌دهد که بافتی مشابه بافتی که رحم شما را تشکیل می‌دهد، در خارج از حفره رحم رشد کند. در جایی مانند تخمدان‌ها، روده و یا بافت لگن. تشکیل آندومتریوز در تخمدان‌ها شایع‌تر است.
بافتی که در خارج از رحم رشد کرده است، در طی پریودی شما، مانند آستر یا لایه‌های داخلی رحم عمل می‌کند. یعنی در پایان چرخه از هم می‌شکند و خونریزی می‌کند. اما این خون راهی برای خروج ندارد. بنابراین، باعث می‌شود مناطق اطراف ملتهب یا متورم شوند. همین امر ممکن است باعث ایجاد زخم و ضایعات و در نهایت، دلیل بیماری این بیماری شود. برای آشنایی بیشتر با این عارضه، مطالعه این مقاله را از دست ندهید.
علت اندومتریوز رحم و تخمدان‌ها
هنوز به طور قطعی دلیل این بیماری مشخص نشده است. به نظر برخی از متخصصان، در زمان پریود، خونِ قاعدگی که حاوی سلول‌های آندومتر است، به جای اینکه به سمت پایین سرازیر شده و از واژن خارج شود، به سمت لوله‌های فالوپ و یا به داخل حفره لگن بر می‌گردد. به این حالت، عادت ماهانه رتروگراد یا پس رونده گفته می‌شود.
از دیگر دلایل Endometriosis، ژنتیک است. احتمال داده شده است که این بیماری منشا ژنتیکی نیز داشته باشد. اگر مادر یا خواهرتان به این بیماری مبتلا شده باشند، وجود آن در شما نیز دور از ذهن نخواهد بود. تحقیقات نشان داده است که این بیماری از نسلی به نسل دیگر گرایش دارد.
برخی از زنان مبتلا به آندومتریوز، دارای اختلالات سیستم ایمنی نیز هستند. با این حال، رابطه بین این دو بیماری هنوز ثابت نشده است.
انواع آندومتریوز
اندومتریوز بر اساس مکانی که تشکیل می‌شود، به سه دسته تقسیم می‌شود:
- ضایعات سطحی صفاقی: این رایج ترین نوع اندومتریوز است.
- اندومتریما (Endometrioma) : نوعی کیست تخمدان است؛ کیسه‌های پر از مایع که به آنها کیست‌های شکلاتی هم گفته می‌شود. اندومتریما به خوبی به درمان پاسخ نمی‌دهد و می‌توانند به بافت سالم اطراف خود نیز آسیب برساند.
- اندومتریوز عمقی: این نوع، در زیر پرده صفاق رشد می کند و می تواند دیگر اعضای بدن شما را که در نزدیکی رحم هستند نیز درگیر کند؛ روده و یا مثانه. حدود یک تا 5% زنان به این نوعاندومترویوز مبتلا هستند.
علائم و نشانه‌های فرد بیمار
علائم این بیماری و به دنبال آن، عوارضش، گاه چنان آزار دهنده است که فرد را به سمت راهی برای درمان این بیماری می‌کشاند. این علائم عبارتند از:
- کمر درد در دوره پریود
- درد شدید لگن در زمان قاعدگی
- خونریزی غیرمعمول یا سنگین در زمان پریود
- وجود خون در مدفوع یا ادرار
- اسهال یا یبوست
- رابطه جنسی دردناک
- خستگی که از بین نمی‌رود
- مشکل در باردار شدن
این علائم معمولاً بعد از یائسگی بهبود می‌یابد. برای بهبود بعضی از موارد مذکور، در برخی موارد، از روش‌های درمانی خاص استفاده می‌شود.
علت و راه‌‌های درمان سرگیجه بعد از ورزش
عوارض آندومتریوز
ایجاد مشکلات مربوط به باروری، از جدی‌ترین عوارض آندومتریوز تخمدان است. اما خبر خوب این است که همه زنان مبتلا به این بیماری، برای باردار شدن دچار مشکل نمی‌شوند. بسیاری از بیماران با تجویز داروهایی مانند قرص ویزان یا همان دینوژست بهبود می‌یابند. حدود 30 تا 40% از این زنان با مشکل مواجه خواهند شد. التهاب ناشی از این بیماری، به اسپرم یا تخمک آسیب می‌رساند یا حرکت آنها را دشوار می‌کند. همچنین ممکن است زخم‌ها و ضایعات ناشی از این بیماری، لوله‌های فالوپ شما را مسدود یا حتی تخریب کند. در چنین شرایطی، عمل جراحی می‌تواند باروری شما را تقویت کند. در مورد زنانی که لوله‌های فالوپ‌شان تخریب شده است، استفاده از روش لقاح مصنوعی و روش بارداری آی وی اف، می‌تواند به باروری کمک کند.
زنان مبتلا به این بیماری، اگر خواهان فرزند هستند، باید برای باردار شدن زودتر اقدام کنند. زیرا ممکن است هم روند باردار شدن‌شان طولانی‌تر شود و هم اینکه علائم بیماری با گذر زمان می‌تواند بدتر شود. البته اگر به دلایلی می‌خواهید باردار شدن‌تان را به تعویق اندازید، می‌توانید از روش فریز کردن تخمک یا جنین نیز استفاده کنید.
علائم زیر، از دیگر عوارض آندومتریوز هستند:
- درد شدید که ممکن است بر کیفیت زندگی شما تاثیر گذار باشد.
- اضطراب و افسردگی در برخی از بانوان
- خطر ابتلا به سرطان تخمدان یا سرطان دیگری به نام آدنوکارسینوم که مرتبط با آندومتر است.
روش‌های تشخیص
پزشک ممکن است بر اساس علائمی که برای او شرح می‌دهید، به آندومتریوز شک کند. برای تشخیص و تایید نهایی، آزمایش‌هایی انجام می‌شود. به طور مثال:
- معاینه پزشک: پزشک با معاینه‌ی لگن شخص بیمار، ممکن است بتواند کیست یا زخم را در پشت رحم فرد احساس کند.
- آزمایش تصویر برداری: آزمایش‌هایی مانند سونوگرافی، سی تی اسکن (CT scan) یا اِم آر آی (MRI) انجام می‌شود. از طریق این آزمایش‌ها، تصاویر مشخصی از اعضای داخلی بدن فرد ارائه می‌شود.
- لاپاروسکوپی: پزشک شما برش کوچکی در شکم‌تان ایجاد می‌کند. در انتها یک لوله نازک را با دوربین درج (به نام لاپاروسکوپ) وارد فضای بدن می‌کند. به کمک این روش می‌توانند ببینند که ضایعات و زخم‌ها کجا هستند و اندازه آنها چقدر است. این روش معمولاً تنها راه برای اطمینان کامل ازوجود این بیماری است.
- نمونه برداری از بافت (بیوپسی): در این روش، پزشک در هنگام لاپاراسکوپی، از بافت‌های داخلی بدن‌تان نمونه برداری‌هایی انجام می‌دهد. سپس لازم است تا یک متخصص برای تاییدِ تشخیص، نمونه بافت را در زیر میکروسکوپ بررسی خواهد کرد.
هر چیزی که درباره پیچ خوردگی تخمدان باید بدانید
راه‌‌های درمان آندومتریوز
با تشخیص و بررسی عوامل تاثیرگذار در بروز اندومتریوز، بهتر می‌توان در مورد درمان آن تصمیم گرفت. کافی است اثر هورمون استروژن را بر اندومتر حذف شود. البته شدت علائم، محل آناتومیک ضایعات و همینطور ضرورت حفظ باروری و یا عدم ضرورت آن در انتخاب راهکار درمانی اهمیت بسیاری دارد.
اغلب در افرادی که به آندومتریوز مبتلا هستند، این مساله با آنها درمیان گذاشته می‌شود، که اگر بارداری آنها با مشکل روبه رو خواهد شد؛ حتما از این نظر بررسی شوند تا درمان‌های لازم در این مورد انجام شود.
درمان دارویی در بسیاری از بیمارانی که مشکوک به وجود این بیماری هستند یا قبلا به آندومتریوز مبتلا بوده‌اند؛ قدم اول خواهد بود. البته درمان دارویی در بیماران نابارور با افراد دیگر متفاوت است و درمان ناباروری در این افراد، قدم بعدی است.
اما کسانی که با درد مواجه می شوند و به درمان های دارویی پاسخ نمی‌دهند و یا اگر کیست‌های عود کننده‌ای دارند که به درمان‌های داروی جواب نمی‌دهد و بزرگ شده‌اند، لازم است که یک مداخله‌ای برای آنها انجام شود. لاپاراسکوپی یکی از بهترین روش‌های درمان به حساب می‌آید. در واقع لاپاراسکوپی نوعی از روش درمانی جراحی است که به واسطه آن بیمار بدون اینکه درد و دوره نقاهت طولانی داشته باشد به درد و چسبندگی کمتری دچار می‌شود.
نتیجه گیری
این بیماری در سال‌های اخیر با بالا رفتن سن ازدواج و صنعتی شدن جوامع در بین خانم‌ها شیوع بیشتری پیدا کرده است. شیوع سالانه ابتلا به بیماری اندومتریوز، حدود 1.6 مورد در 1000 خانم بین 15 تا 49 سال ذکر شده است.
البته در خانم هایی که نازایی دارند، شیوع این عارضه بالاتر است. 40 تا 50 درصد خانم‌هایی که از درد مزمن لگنی رنج می‌برند به اندومتریوز مبتلا هستند. همچنین از هر 10 خانم نابارور، حداقل 2 و حداکثر 5 نفر مبتلا به این عارضه هستند. بیشترین تظاهر این بیماری به صورت درد لگنی و نازایی است و به همین خاطر در افرادی که با این شکایت به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه می‌کنند شیوع این بیماری بیشتر است.
دیدگاهتان را بنویسید