نارکولپسی یا حمله خواب، یک اختلال سیستم عصبی مادام العمر است که موجب خواب غیرطبیعی می‌شود که می‌تواند بر کیفیت زندگی یک فرد تاثیرگذار باشد. تخمین زده می‌شود که این وضعیت نادر، حدود 1 نفر از هر 2000 نفر را تحت تاثیر قرار دهد. نشانه‌های نارکولپسی معمولاً بین 10 تا 25 سالگی شروع می‌شوند، به هر حال این وضعیت اغلب به درستی شناخته نخواهد شد. همانطور که گفته شد این عارضه باعث خواب آلودگی روزمره و حملات خواب می‌شود. در اکثر موارد، این حملات با از دست دادن غیرمنتظره و موقت کنترل عضلات، که کاتالپسی شناخته می‌شود، همراه خواهد بود. این اختلال یک بیماری مرگبار نیست. اما در برخی مواقع، این اختلال می‌تواند به حوادث، صدمات و یا شرایط تهدید کننده زندگی منجر شوند. در ادامه قصد داریم علت ایجاد این عارضه، علائم و روش‌های درمان آن بیشتر بحث کنیم.
نارکولپسی یا حمله خواب چیست؟
حمله خواب یا خواب تازش، یکی از اختلات خواب و بیداری است که به ناپایداری در چرخه خواب و بیداری می‌انجامد. این اختلال روانی باعث خواب آلودگی فرد در طول روز می‌شود و به آغاز شدن ناگهانی خواب REM منجر می‌گردد. کسانی که دچار حمله خواب هستند؛ نمی‌توانند خود را برای مدتی طولانی بیدار نگه دارند. این مشکل می‌تواند زندگی فرد را به خطر بیندازد. فرض کنید فردی در حال رانندگی دچار حمله خواب شود. در این حالت احتمال تصادف رانندگی بسیار بالا خواهد رفت.
این اختلال هم در مردان و هم زنان دیده می‌شود و در هر سنی ممکن است فرد دچار آن شود. نشانه‌های این اختلال اغلب در 15 تا 25 سالگی یا 30 تا 35 سالگی در فرد آغاز و دیده می‌شود. کاتاپلکسی می‌تواند باعث شود که فرد در هنگام راه رفتن، به طور ناگهانی به زمین بیفتد. یا سر فرد به جلو بیفتد. یا ممکن است عضلات فرد به طور ناگهانی شل شوند؛ و یا زانوهایش گره بخورد.
علت بروز این اختلال
علت دقیق حمله خواب ناشناخته است. با این حال، اکثر افراد مبتلا به نارکولپسی و کاتاپلکسی مقدار کمی پروتئین مغزی به نام هیپوکتین دارند. یکی از عملکردهای هیپوکرتین، تنظیم چرخه خواب شما است. دانشمندان بر این باور هستند که میزان هیپوکرتین پایین ممکن است توسط چندین عامل ایجاد شود. جهش ژنی مشخص شده است که موجب کاهش سطح هیپوکتین می‌شود. اعتقاد بر این است که این کمبود ارثی، همراه با یک سیستم ایمنی که به سلول‌های سالم حمله می‌کند، به بروز بیماری حمله خواب کمک می‌کند. سایر عوامل مانند استرس، قرار گرفتن در معرض سموم و عفونت نیز ممکن است در این امر نقش داشته باشد.
رابطه خواب کافی و سلامتی
علائم و نشانه‌های حمله خواب
خواب آلودگی زیادی روزانه (EDS)
EDS به طور روزانه با فعالیت‌های طبیعی مواجه می‌شود، هرچند که فرد مبتلا به نارکولپسی در شب به میزان کافی خوابیده باشد. افراد مبتلا به EDS این موارد از علائم را ذکر کرده‌اند، ناراحتی روانی، کمبود انرژی و تمرکز، افت حافظه، خلق و خوی افسرده و یا خستگی شدید.
کاتاپلسیک از علائم نارکولپسی
این علائم شامل کاهش ناگهانی تن ماهیچه‌ای است که منجر به احساس ضعف و از دست دادن کنترل عضلات می‌شود. این می‌تواند علائمی از رنج و بی‌حوصلگی تا غش کردن کامل بدن باشد، بسته به عضلاتی که درگیر هستند و اغلب از طریق احساسات شدیدی مانند غافلگیری، خنده، یا خشم ایجاد خواهد شد.
توهم از علائم نارکولپسی
معمولا این تجربیاتی واضح و اغلب ترسناک هستند، محتوا در درجه اول بصری هستند، اما هر یک از حواس دیگر می‌تواند درگیر باشد. زمانی که در هنگام بیداری اتفاق می‌افتد، این احساسات توهمات خواب آور نامیده می‌شوند.
فلج خواب از علائم نارکولپسی
این علائم با عدم توانایی حرکتی و صحبتی موقت در هنگام خواب یا بیدار شدن همراه است. این ضعف‌ها به طور کلی مختصر هستند و می‌تواند چندین دقیقه طول بکشند. پس از پایان این بخش، افراد به سرعت ظرفیت خود را برای حرکت و صحبت به دست می‌آورند.
تشخیص نارکولپسی
اگر دچار خواب آلودگی بیش از حد در روز یا یکی دیگر از علائم معمول حمله خواب هستید، با پزشک خود در مورد احتمال ابتلای به این بیماری، صحبت کنید. خواب آلودگی روزانه در بسیاری از انواع اختلالات خواب رایج است. معمولا پزشک از شما درباره سابقه درمان یا بیماری شما سوال می‌کند و یک معاینه فیزیکی نیز انجام می‌دهد. آنها به دنبال سابقه‌ای از خواب آلودگی بیش از حد در روز و از دست دادن ناگهانی تن عضلانی می‌گردند. همچنین پزشک برای بررسی تشخیص درست نیاز به بررسی الگوی خواب شما و چندین آزمایش دیگر دارد. برخی از ارزیابی‌های رایج خواب عبارتند از:
مقیاس خواب آلودگی (ESS):
یک پرسشنامه ساده است که در آن احتمال اینکه چقدر احتمال دارد در شرایط مختلفی بخوابید را بررسی می‌کند. ActiGraph یا سایر دستگاه‌های مانیتورینگ خانه، می‌تواند پیگیری نحوه و زمان خوابیدن را حفظ کند. این دستگاه مانند ساعت مچی استفاده می‌شود و می‌تواند برای این منظور به همراه با یک دفتر خاطرات استفاده شود.
آزمایش پلی استومنوگرافی (PSG):
برای انجام این آزمایش، نیاز به گذراندن شب در یک مرکز پزشکی دارید. شما می‌توانید در حین اتصال الکترودها به پوست سر شما، خودتان بر اندازه گیری فعالیت مغز، ضربان قلب و ریتم، حرکت چشم، حرکت عضلانی و تنفس نظارت کنید. این آزمون همچنین می‌تواند آپنه خواب را تشخیص دهد.
آزمایش تاخیر چندگانه (MSLT):
این آزمایش تعیین می‌کند چه مدت طول می‌کشد تا شما در طول روز در خواب بمانید. همچنین به سرعت در خواب REM وارد می‌شوید. این آزمایش اغلب روز بعد از یک پلیسومنوگرافی داده می‌شود. شما باید روزانه هر دو ساعت یکبار از بین 4 تا 5 روز بیدار شوید.
چرا در خواب صحبت می‌کنیم؟
برای جمع آوری مایع مغزی نخاعی (CSF):
برای اندازه گیری سطح هیپوکرتین، از مایع ستون فقرات کمری استفاده می‌شود. انتظار می‌رود هیپوکرتین در CSF در افراد مبتلابه نارکولپسی کم باشد. برای این آزمون، پزشک شما یک سوزن نازک بین دو مهره کمری شما قرار خواهد داد.
روش‌های درمانی
نارکولپسی هیچ درمان قطعی ندارد. این بیماری، یک بیماری مزمن است که در سراسر عمر طول می‌کشد. هدف درمان، کنترل علائم و بهبود عملکرد روزانه است. محرک‌ها، تنظیمات شیوه زندگی و اجتناب از فعالیت‌های خطرناک در درمان این اختلال مهم هستند. داروهای متعددی برای درمان حمله خواب وجود دارد. به طور مثال:
- برای تقویت بیداری می‌توان از محرک‌هایی نظیر آرمودافینیل ( نوویگیل)، مودیفینیل (پروگریل) و متیل فنیدیت (ریتالین) استفاده کرد.
- داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای می‌توانند کاتاپلکسی، فلج ناشی از خواب و توهم‌ها را در فرد بیمار کاهش دهند. این داروها می‌توانند عوارض جانبی ناخوشایند مانند یبوست، خشکی دهان و احتباس ادراری داشته باشند.
- مهارکننده‌های باز جذب سروتونین-نوریدافرین (SNRI)، مانند ونلافاکسین (Effexor)، می‌توانند به تنظیم خواب و خلق و خوی در فرد بیمار کمک کنند. آنها می‌توانند در درمان کاتاپلکسی، توهم و فلج خواب مفید باشند.
- مهارکننده‌های باز جذب سروتونین (SSRIs)، مانند فلوکستین (Prozac)، همچنین می‌توانند به تنظیم خواب و بهبود خلق شما کمک کنند.
چند نکته کاربردی برای افراد مبتلا به نارکولپسی
- به معلمان و سرپرستان درباره وضعیت خود بگویید اگر خواب می‌بینید، باید آنها این وضعیت را درک کنند.
- آگاه باشید که بعضی از درمان‌های حمله خواب باعث می‌شود که نتیجه آزمایش شما در مورد محرک‌ها و بعضی داروها مثبت باشد.
- برای جلوگیری از سوء تفاهم‌ها، قبل از شروع کار، با کارفرمای خود صحبت کنید.
- خوردن وعده‌های غذایی سبک و یا گیاهی در طول روز مفید است. قبل از فعالیت‌های مهم یک وعده غذایی سنگین مصرف نکنید.
- سعی کنید بعد از وعده‌های غذایی 10 تا 15 دقیقه چرت بزنید.
- در طول روز، برای مقابله با حمله خواب برنامه ریزی کنید. این امر ممکن است به شما در جلوگیری از خواب آلودگی روزانه کمک نماید.
- از مصرف نیکوتین و الکل و نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید. چون مصرف آنها می‌توانند علائم را بدتر کند.
- به طور منظم تمرین‌های ورزشی انجام دهید.
- وزن طبیعی خود را حفظ کنید. محققان به ارتباط بین حمله خواب و داشتن اضافه وزن دست پیدا کرده‌اند.
- برخی از کشورها ممکن است شرایط رانندگی را برای افراد مبتلا به نارکولپسی محدود کنند. اطمینان حاصل کنید که با بخش محلی وسایل نقلیه خود را چک کنید. آنها می‌توانند شما از در معرض خطر قرار دادن هر کسی یا شکستن قانون دور نگه دارند.
نتیجه گیری
زندگی همراه با این بیماری می‌تواند چالش برانگیز باشد. این بیماری می‌تواند به شدت تنش‌زا باشد و موجی از خواب آلودگی بیش از حد را در شما به همراه داشته باشد و در طی یک دوره ممکن است، به شما یا دیگران آسیب برساند. با اخذ تشخیص درست، با پزشک خود مشورت کنید؛ تا بهترین درمان را برای شما پیدا کرده و به راهنمایی‌های فوق عمل نمایید. در صورت تشخیص و عمل به توصیه‌های پزشکی، می‌توانید حمله خواب خود را مدیریت کنید و زندگی سالم خود را ادامه دهید.
دیدگاهتان را بنویسید