همه ی انسان ها در طول زندگی با یکسری افکار آزار دهنده که ناشی از مشکلات زندگی است؛ روبه رو بوده اند. این افکار در هر مرحله از زندگی تغییر خواهند کرد چه از لحاظ شدت و چه از نظر نوع. به طور مثال در سنین پایین تر دغدغه های فکری بیشتر در خصوص خرید وسایل، لباس و آرزوها است. اما در سنین بزرگسالی ممکن است پرداخت به موقع اقساط، درمان یک بیماری، ازدواج، شغل مناسب و… جز افکار و مشغولیات ذهنی به شمار آید. هر چیزی در حد تعادل می تواند برای انسان مفید باشد؛ حتی تفکرات. اما زمانی که از حد خود عبور کند می تواند مشکلاتی را به بار آورد. امروز قصد داریم برای شما در خصوص اختلال وسواس صحبت کنیم؛ پس با ما همراه باشید تا در این باره هر آن چه که باید بدانید را به شما بگوییم.
اختلال وسواس چیست؟
به هر نوع افکاری که بیش از حد مجاز در ذهن تکرار شود و فرد برای انجام آن اسرار داشته باشد؛ در حالی که می داند انجام آن، یک کار غیر منطقی است اختلال وسواس گفته می شود. این اختلال می تواند شامل هر چیزی از جمله فکر، ایده، تصور، احساس و یا حتی حرکت مضر تلقی کرد. فردی که به این رفتارها تمایل دارد از غیرعادی بودن و نابه هنجار بودن رفتارهای خود مطلع است. اما قادر به کنترل آن ها نیست. به عقیده روانشناسان، اختلال وسواس را نوعی سری نوروز ها می دانند که از فرط شدت باعث بهم خوردن تعادل روانی و رفتاری شخص می شود. به شکلی که او نمی تواند در یک محیط جدید سازگاری داشته باشد.
انواع وسواس
اختلال وسواس تنها به یک مورد ختم نمی شود و انواع مختلفی دارد که هر یک از آن ها در ادامه شرح داده شده است:
وسواس فکری
منظور از وسواس فکری در واقع افکاری است که دائما به سراغ شخص می آید. در حالی که بیمار تمایلی به فکر کردن درباره آن موضوع ندارد. اما قادر به کنترل افکار و ذهن خود نیست؛ به شکلی که نمی تواند از آن ها رهایی یابد. در وسواس فکری، شخص قصد دارد که افکار خود را به نتیجه ای برساند. اما به هدف خود نمی رسد و نتیجه ای حاصل نخواهد شد. زمانی که فرد دچار وسواس فکری می شود؛ حتی ممکن است نتواند به امورات زندگی خود برسد. از شایع ترین وسواس های فکری می توان موارد زیر را نام برد:
چه رفتارهایی در محیط کار اشتباه هستند؟
فکر کردن به سلامتی بدن
در این نوع از وسواس فکری شخص دائما به بدن خود و سلامتی اش فکر می کند. از همین رو با کوچک ترین و بی اهمیت ترین علائم فکر می کند که به پزشک نیاز دارد و باید داروی جدیدی مصرف کند.
تفکر درباره حال یا گذشته
تفکر درباره گذشته به خودی خود هیچ چیزی را در آینده و حتی حال تغییر نمی دهد. در چنین وسواسی شخص با خود می گوید که چرا در گذشته آن کار را انجام نداده ام؟ آیا کاری که انجام داده ام درست بوده یا خیر؟ حالا باید چه کاری انجام دهم؟ کدام راه بهتر است؟ و… .
گاهی حتی در رابطه با اعتقادات نیز دچار تردید می شود؛ به شکلی که ممکن است وجود خدا را نپذیرد یا خود را از مذهبی که دارد ترد شده بداند.
افکار های افراطی
منظور از افکار افراطی تفکر درباره اتفاقات ناخوشایند، مرگ نزدیکان، ذکر فرستادن، اشتباه نکردن در خصوص تعداد و نحوه ی بیان ذکر، انجام اعمال ریاضی در ذهن به طور مداوم و… است. چنین رفتارهایی تنها موجب فشار آمدن به اعصاب و روان شخص است. گاهی افکارهای افراطی به قدری ریشه دوانده که شخص هیچ گاه قادر به کنترل آن نخواهد بود.
اختلال وسواس فکری عملی
از تسمیه ی آن می توان فهمید که این نوع از وسواس به چه شکل است. در وسواس عملی شخص به قدری فکر می کند که در نهایت مجبور به انجام برخی کارها می شود. در بعضی افراد تکرار عمل به چشم می خورد. به طور مثال برخی از افراد در خصوص شستن دست ها یا حمام کردن دچار وسواس عملی می شوند. یعنی بیش از حد مجاز این عمل را تکرار می کنند. در حالی که می دانند کاملا غیر منطقی است؛ اما قادر به توقف آن نیستند. در موارد بسیار خطرناک و پیشرفته شخصی که دچار وسواس فکری شده ممکن است اقدام به خودکشی یا دگر کشی کند. شایع ترین نوع وسواس های عملی به شرح زیر است:
- رفتار منحرفانه
نمونه بارز آن زمانی است که شخص هیچ نیاز مادی ندارد؛ اما اقدام به دزدی می کند.
- دقت وسواسی
منظم کردن بیش از حد وسایل نمونه از دقت وسواسی است.
- شمردن
شمردن پله؛ به طوری که نگران اشتباه بودن در هنگام شمردن شدن نوعی از اختلال عملی شمردن به شمار می آید.
- راه رفتk
بیش از حد راه رفتن یا به گونه ای راه رفتن که تعداد قدم های معین همراه با ضابطه ای داشت. در واقع اختلال وسواسی عملی راه رفتن است.
- شست و شوی مکرر
این نوع از اختلال در زنان بیش از مردان مشاهده می شود و شامل شست و شوی هر چیزی خواهد بود.
اختلال وسواس اجباری یا OCD
منظور از وسواس اجباری آن دسته از رفتارهایی است که شخص اطمینانی از انجام آن ندارد. به طور مثال فرد از خاموش بودن اجاق گاز اطمینان ندارد یا نمی داند که در را قفل کرده است یا خیر. توجه به تمامی عناصر زندگی و چیزهایی که سلامت انسان را تضمین می کند لازم است. اما اگر این عمل بیش از اندازه تکرار شود به اختلال وسواس اجباری یا OCD تبدیل می شود. در این اختلال بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می شود.
نکات کاربردی برای نگهداری پت (حیوان خانگی)
اختلال وسواس به چه دلیل به وجود می آید؟
بر اساس تحقیقات به دست آمده برخی بیماری های جسمی و روانی در اثر عوامل ژنتیکی به وجود می آید. یعنی شخص بدون آن که بخواهد آن را از نزدیکان خود به ارث برده است. اما مهم ترین عامل وسواس، افسردگی است. افسردگی خود نیز نوعی بیماری است و زمانی به وجود می آید که شخص در زندگی استرس، عدم اعتماد به نفس، اندوه بسیار و … را به دفعات تجربه می کند. زمانی که افسردگی درمان نشود باید منتظر بیماری های دیگری مثل اختلال وسواس بود.
نتیجه گیری
اختلال وسواس به مجموعه ای از رفتارها گفته می شود که شخص می داند رفتار، افکار و اعمالی غیر منطقی دارد. اما برای کنترل یا خاتمه آن کنترلی بر آن ها ندارد. اختلال ها انواع مختلفی دارد که هر کس با توجه به شرایطی که داشته و یا در حال حاضر دارد؛ ممکن است به آن دچار شود. سر منشا این اختلال ژنتیک یا افسردگی است که البته با مراجعه به متخصص می توان برای کنترل آن ها اقدام کرد.
دیدگاهتان را بنویسید