در بدن انسان هورمون های مختلفی وجود دارد که هر یک وظیفه ی خاصی به عهده داشته و در زمان نیاز ترشح می شوند. هورمون استروژن یکی از آن ها است. استروژن نوعی هورمون جنسیتی است که تنها در بدن خانم ها وجود دارد. در واقع وجود این هورمون است که باعث به وجود آمدن و رشد ویژگی های زنانه مثل داشتن پستان ها، تنظیم چرخه قاعدگی، دستگاه تولید مثل می شود. در صورتی که هورمون استروژن به اندازه نیاز در بدن ترشح نشود؛ زمینه تغییرات فیزیکی و بیماری های مختلفی را فراهم می کند. مقاله ای که امروز قصد داریم برای شما مورد بررسی قرار دهیم در رابطه با عملکرد هورمون استروژن است. پس این مطالب را تا انتها مطالعه نمایید.
تعریفی از هورمون استروژن
استروژن نوعی پیام رسانی شیمیایی دارد. بدین معنا که در خصوص رفتار برخی از بافت های بدن تصمیم گیری می کند. به طور مثال در دوران بلوغ و در هر ماه تخمدان ها در پی چرخه ی قاعدگی شروع به ترشح هورمون استروژن می کنند. این هورمون در اواسط این چرخه به طرز چشم گیری افزایش می یابد؛ به شکلی که یک تخمک آزاد می شود. اما میزان آن پس از تخمک گذاری به سرعت کاهش می یابد. همانند بسیاری از مواد موجود در بدن، این هورمون نیز در جریان خون به حرکت در می آید و با بافت های مختلف بدن ارتباط برقرار خواهد کرد. جالب است بدانید که هورمون استروژن خانواده چندتایی دارد که توضیح آن ها به شرح زیر است:
استرون (E1)
ضعیف ترین عضو خانواده استروژن ها، استرون است که فقط در بدن زنانی که یائسه شده اند، یافت می شود. در بدن سایر افراد این هورمون در ماهیچه ها و چربی ها وجود دارد. بدن قادر است تا این هورمون را به استرادیول، و استرادیول را به استرون تبدیل کند.
استرادیول (E2)
برخلاف نوع قبلی که ضعیف ترین نوع استروژن بود. اما هورمون استرادیول قوی ترین عضو از خانواده استروژن ها به شمار می آید. این هورمون در تخمدان ها تولید می شود. بر اساس آمار به دست آمده، این هورمون ارتباط مستقیمی با بسیاری از بیماری های زنانه مثل آندومتریوز، فیبروم، سرطان هایی که تنها در زنان رخ می دهد و… دارد.
استریول (E3)
هورمون استریول نیز بسیار ضعیف است. اما میزان آن در زمان بارداری بسیار افزایش می یابد. استریول توانایی تبدیل شدن به استرادیول یا استروژن را ندارد.
عملکرد هورمون استروژن و فواید آن در بدن چیست؟
عملکرد هورمون استروژن را می توان در بسیاری از بخش های بدن زنان دید. نمونه های آن به شرح زیر هستند:
علت و علائم آندومتریوز در زنان
تخمدان‌ها
عملکرد هورمون استروژن در اینجا اینگونه است که باعث تحریک و در نهایت رشد فولیکول تخمک می شود.
واژن
هورمون استروژن به رشد واژن کمک می کند. اندازه آن در بزرگسالی بسیار تغییر خواهد کرد. همچنین دیواره واژن نیز بر اثر ترشح و عملکرد هورمون استروژن ضخیم می شود. جالب است بدانید که اسیدیته بودن واژن که یکی از فواید ترشح این هورمون است باعث از بین رفتن عفونت های باکتریایی می شوند. از طرفی دیگر سطح واژن را نیز لغزنده می کند.
لوله‌های فالوپ
خاصیت استروژن در این جا بدین صورت است که دیواره های فالوپ را بزرگ و ضخیم می کند. علاوه بر آن انقباض مورد نیاز برای جابه جایی سلول های تخمک و اسپرم را نیز فراهم خواهد کرد.
رحم
غشا مخاطی که در رحم وجود دارد، به کمک هورمون استروژن بهبود می یابد. از دیگر عملکرد هورمون استروژن در رحم این است که سایز آندومتر را افزایش داده، جریان خون را بالا می برد، محتوای پروتئینی و فعالیت آنزیمی بدن را بهبود می دهد. با ترشح شدن استروژن حتی ماهیچه های رحم تحریک شده و رشد خواهند کرد. همه ی آن ها در دوران بلوغ اتفاق می افتد؛ اما فواید این هورمون به همین جا ختم نمی شود. بلکه هنگام زایمان نیز با انقباض هایی که به رحم می دهد کمک می کند تا نوزاد و جفت آن به راحتی به بیرون فرستاده شوند. حتی در زمان قاعدگی نیز موجب می شود تا بافت های مرده که به شکل خون از آندومتر جدا می شوند، از بدن دفع شوند.
دهانه‌ی رحم
هورمون استروژن هنگام برقراری رابطه جنسی مخاط دهانه رحم و ترشحات آن را تنظیم می کند. این کار به حرکت اسپرم به سمت تخمک ها و انجام لقاح کمک خواهد کرد.
غدد شیری
خواص دیگر یا بهتر است بگوییم دیگر عملکرد هورمون استروژن این است که با هورمون های دیگر پستان ها ارتباط مستقیم دارد. به شکلی که در دوران نوجوانی وظیفه افزایش رشد آن ها، تجمع رنگدانه ها در نوک پستان و همچنین توقف شیر بعد از اتمام دوره شیردهی را برعهده دارد.
مصرف چه خوراکی هایی می تواند مستقیما روی عملکرد هورمون استروژن تاثیر داشته باشد؟
بر اساس مطالعات صورت گرفته روی خوراکی ها، خواص آن ها و عملکردی که دارند، مشخص شد که برخی از آن ها حاوی مقدار قابل توجهی فیتواستروژن که گروهی از مواد شیمیایی گیاهی هستند، بوده اند. این مواد بر سطح استروژن تاثیر مستقیم دارند. از جمله خوراکی هایی که حاوی فیتواستروژن هستند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سبزیجات چلیپایی
- سویا و برخی از خوراکی های حاوی پروتئینسویا، سرشار از استروژن
- انواع توت ها
- دانه ها و غلات
- آجیل
- میوه
به گفته ی برخی از محققان خوراکی هایی که حاوی فیتواستروژن هستند می توانند ترشحات غدد درون ریز را با اختلال رو به رو کنند. به شکلی که آن ها می توانند به طور هم زمان هم به افزایش و هم کاهش هورمون استروژن بپردازند. البته این بدان معنا نیست فیتواستروژن ها روی بدن تاثیر منفی دارند. حتی بالعکس برای بدن خواص زیادی را به همراه دارند. از جمله خواص آن ها این است که خطر ابتلا به سرطان را کاهش داده، از میزان گرگرفتگی و علائمی که در یائسگی پدیدار می شوند، می کاهد.
علائم تغییر در میزان سطح ترشح هورمون استروژن
هرگاه در داخل بدن تغییری به وجود آید، علائم آن به وضوح قابل مشاهده است. این موضوع برای میزان ترشح استروژن در بدن نیز صدق می کند.
خوراکی های تنظیم هورمون زنانه
عملکرد هورمون استروژن در صورت کاهش
استروژن معمولا زمانی که شخص یائسه می شود یا به علل مختلف مثل سرطان تخمدان ها برداشته می شوند کاهش می یابد. از شایع ترین علائم آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دوره های قاعدگی کوتاه می شود.
- شخص دچار گرگرفتگی و تعریق شبانه می شود.
- با مشکلات خواب مواجه خواهد شد.
- دچار خشکی واژن می شود.
- میل جنسی شخص کاهش می یابد.
- با نوسانات خلقی روبه رو می شود.
- پوست خشکی خواهد داشت.
- در برخی زنان که کاهش استروژن داشته اند، میگرن قاعدگی رخ می دهد.
عملکرد هورمون استروژن در صورت افزایش
همانطور که کاهش استروژن علائمی را به همراه داشته و باعث به وجود آمدن یکسری مشکلات می شود؛ افزایش آن نیز با بروز یکسری علائم همراه است که شایع ترین آن ها را نام برده ایم:
- شخص با افزایش وزن خصوصا در دور کمر، ران و باسن رو به رو خواهد شد.
- در دوران قاعدگی خونریزی شدیدی را تجربه می کند.
- علائم سندروم پیش از قاعدگی شدت می گیرند.
- توده های سینه غیر سرطانی یا سینه های فیبروز کیستیک بروز پیدا می کنند.
- شخص به فیبروم رحمی مبتلا می شود.
- فرد احساس خستگی دارد.
- دچار اضطراب و حتی افسردگی می شود.
تشخیص میزان استروژن در بدن
اگر مطالب بخش قبل را مطالعه کرده باشید، می بینید که در صورت کاهش یا افزایش سطح استروژن، شخص با یکسری مشکلات رو به رو خواهد شد. برای تشخیص میزان سطح استروژن باید آزمایش خون انجام داد. در این آزمایش، میزان استروژن را بر حسب پیکوگرام در هر میلی لیتر مشخص می کنند. بر اساس این که شخص در چه رنج سنی قرار دارد، باید خانواده استروژن ها که شامل استرادیول، استریول و استرون است در نمونه خون آن وجود داشته باشد. میزان آن بر حسب سن مشخص می شود.
روش های کنترل میزان استروژن در بدن
با استفاده از دارو می توان میزان سطح هورمون استروژن را کنترل کرد و به حالت نرمال برگرداند. برای رسیدن به تعادل هورمونی، پزشک با توجه به شرایط بیمار، برای او دارو تجویز می کند، عمل جراحی پیشنهاد دهد و یا این که رژیم غذایی خاصی را در نظر می گیرد. این رژیم غذایی شامل غذاها و خوراکی های کم چرب و سرشار از فیبر است. گاهی هم برنامه هورمون درمانی را تغییر می دهد تا شخص به تعادل هورمونی برسد. البته این موارد بیشتر برای کسانی است که دچار ترشح زیاد هورمون استروژن می شوند.
جالب است بدانید که افزایش استروژن در بدن می تواند به لخته شدن خون و سکته مغزی منجر شود. علاوه بر آن عملکرد غده تیروئید را نیز با مشکل مواجه می کند. از شایع ترین علائم آن خستگی و تغییر وزن است.
نتیجه گیری
استروژن یک هورمون زنانه است که از سن بلوغ ترشح آن بیشتر شده و روی برخی از نقاط بدن تاثیر می گذارد. به طور مثال باعث بزرگ شدن سینه ها، بزرگ شدن رحم، افزایش مخاط درون دهانه رحم، تنظیم چرخه قاعدگی و…. می شود. هورمون استروژن در صورتی که در بدن بیشتر یا کمتر از حد معمول ترشح شود، مشکلاتی را برای شخص به وجود می آورد. اما با مراجعه به پزشک و مصرف دارو می توان آن را کنترل کرد.
دیدگاهتان را بنویسید