تفاوت در عملکرد مغز خانم ها و آقایان

 تجزیه و تحلیل بیش از 2000 اسکن مغز، تفاوت جنسیتی را در حجم مناطق خاصی در مغز انسان نشان می دهد. به این معنی که عملکرد مغز در خانم ها و آقایان ممکن است در موقعیت های مختلف متفاوت باشد. در حالی که شباهت های زیادی بین زن و مرد وجود دارد، تفاوت مغز زنان و مردان می تواند در بعضی رفتارها و یا در بروز بعضی بیماری ها موثر باشد.

به عنوان مثال، زنان بیشتر به بعضی از بیماری های روانی مانند افسردگی مبتلا می شوند یا مردان بیشتر به بعضی از بیماری های عصبی رشدی مانند اختلال طیف اوتیسم مبتلا می شوند. مطالعات همچنین تفاوت های مغز زنان و مردان را در برخی وظایف شناختی، مانند توانایی تشخیص چهره نیز نشان داده اند. اما آنچه زمینه ساز این تفاوت ها است هنوز به طور کامل درک نشده است.

در بررسی آناتومی مغز زنان و مردان نتایجی به دست آمد که نشان می داد در لایه ها و قشرهای مختلف مغز زنان و مردان تفاوت هایی از لحاظ حجم و اندازه وجود دارد. زنان دارای حجم بیشتری در قشر جلوی پیشانی، قشر اوربیتوفرونتال، قشر تمپورال فوقانی، قشر جداری جانبی و اینسولا بودند و مردان به طور متوسط حجم بیشتری در ناحیه گیجگاهی و پس سری داشتند. هر یک از این مناطق مسئول پردازش انواع مختلف اطلاعات هستند.

به طور متوسط، مغز مردان حدود 10 درصد بزرگتر از مغز زنان است. دانیل آمن نویسنده ی کتاب آزادسازی قدرت مغز زنانه، می گوید: با این حال، بزرگتر به معنای باهوش تر نیست. او بیش از 45000 اسکن مغز را مطالعه کرده است. و هیچ تفاوتی در ضریب هوشی مردان و زنان، صرف نظر از اندازه مغز، یافت نشد.

MRI مغز انسان ها، بزرگ‌ترین شکاف بین دو جنس را نشان داد، مقدار بیشتری ماده خاکستری در هیپوکامپ زنان، ساختاری که در حافظه نقش دارد، و دم سمت چپ، که تصور می‌شود مهارت‌ های ارتباطی ما را کنترل می‌کند. محققان دریافتن که در مغز زنان، عصب های ارتباطی بیشتری در مناطق مرتبط با حافظه و شناخت اجتماعی وجود دارد. بنابراین دیگر تعجب آور نیست که زنان تمایل دارند در درک احساسات دیگران بهتر باشند و روش صحیح واکنش در موقعیت های اجتماعی را بدانند!

مغز کدامیک موثرتر کار می کند؟ خانم ها یا آقایان؟

پاسخ ساده و روشنی برای این سوال وجود ندارد و تفاوت های مغز زنان و مردان فراتر از یک جواب کوتاه است. اما چیزی که از آن اطمینان داریم این است که مغز زنان قطعاً با مغز مردان متفاوت است. آنچه در سال های زیاد تحقیقات تخصصی روی مغز انسان ها مشاهده شده نشان می دهد که زنان، در بسیاری از وظایف مختلف، اطلاعات را تقریباً پنج برابر سریع‌تر از مردان پردازش می‌کنند و بسیار کمتر از مغز خود برای انجام عملکردهای شناختی یکسان استفاده می‌کنند.

در حالی که برخی از ویژگی های مغز در یک جنس شایع تر از جنس دیگر است، و برخی از آنها معمولاً در هر دو یافت می شود، اکثر افراد ترکیب منحصر به فردی دارند.

تحقیقات روی بخش های مختلف زنان و مردان دو جنبه ی علمی_پزشکی و روانشناسانه دارد. از سویی پزشکان برای شناخت و درمان واکنش ها و بیماری های متفاوت به مطالعه روی مغز انسان می پردازند و از سوی دیگر علم روانشناسی برای حل مسائل پیچیده و درک اختلالات و تفاوت های خانم ها و آقایان می بایست ابتدا درک درستی از تفاوت های مغز زنان و مردان، بخش های مختلف آن و عملکرد آن ها داشته باشند.

تحقیقات برخی تفاوت‌های کلیدی را پیدا کرده است که می‌تواند توضیح دهد که چرا ما از مردان و زنان انتظار داریم به شیوه ‌های مشخص فکر و رفتار کنند، اما حتی اگر مغز فیزیکی تغییر نکند، نحوه ی عملکرد آن ممکن است تحت تاثیر عوامل دیگر متفاوت باشد.

مغز شما چقدر با جنسیت شما تطابق دارد؟

یک مطالعه در سال 2015 در دانشگاه تل آویو از یک رویکرد جالب و بسیار کامل برای مقایسه ساختار مغز مردان و زنان استفاده کرد. محققان اسکن MRI بیش از 1400 نفر را بررسی کردند. ابتدا، آنها مقدار و محل ماده ی خاکستری مغز (که گاهی اوقات “ماده ی فکری” نامیده می شود) در 116 قسمت مغز اندازه گیری کردند تا دریابند که کدام مناطق بیشترین تفاوت جنسی را را نشان می دهند. سپس، تیم در هر اسکن، این نواحی را نام گذاری و درجه بندی کردند.

در این مطالعه مشخص شد که از هر 100 مغزی که مورد مطالعه قرار گرفتند، تنها 6 نفر به طور پیوسته دارای ویژگی های تک جنسیتی قوی تر بودند و بسیاری دیگر لایه هایی ترکیبی از ویژگی های مردانه و زنانه داشتند که میزان و شدت آن ها از فردی به فرد دیگر متفاوت بود.

این تیم برای بررسی یافته های خود از روش های مشابه برای تجزیه و تحلیل ویژگی های شخصیتی و رفتار بیش از 5500 نفر استفاده کردند. در حالی که برخی از فعالیت‌ها در زنان رایج‌ تر بود (از جمله کتاب‌خوانی، چت با تلفن و حفظ ارتباط با مادر) و برخی دیگر در مردان (مانند گلف، بازی‌های ویدیویی و قمار)، اما 98 درصد از افرادی که مورد مطالعه قرار گرفتند، چنین تمایز فاحشی را نشان نمی دادند و مغز آن ها تلفیقی از ویژگی های هر دو جنسیت با میزان و شدت متفاوت بود.

مشخصات جنسیتی مشخص

به طور کلی، یافته ها نشان می دهد که مغز انسان به یکی از دو دسته ی مجزا تعلق ندارد و این “نقشه ی راه مغز” است که تفاوت ها را آشکار می کند.

در حالی که تحقیقات MRI عمدتاً بر ساختارهای مغز متمرکز بود، دانشمندان دیگری در حال بررسی مسیرهای عصبی بودند که ساختارهای مغز را به هم مرتبط می کند، مانند یک سیستم بزرگراه برای ترافیک مغز.

می دانیم که هورمون ها بر رشد مغز در رحم تأثیر می گذارند، اما قبل از 13 سالگی، مدارهای ذهنی پسران و دختران مشابه به نظر می رسد. در دوران بلوغ، هورمون ها ممکن است دوباره اثر قدرتمندی داشته باشند و به بازنویسی مغز نوجوانان کمک کنند.

مطالعات تفاوت های قابل توجهی را در مدارهای مغزی مردان و زنان پیدا می کند، این تفاوت ها حتی زمانی که آن ها یک کار را انجام می دهند نیز وجود دارد. مانند دو نفر که از یک شهر به شهر دیگر رانندگی می کنند و مسیرهای مختلفی را طی می کنند، اما در نهایت در یک مکان قرار می گیرند.

مطالعات جدید روی افراد مختلف از جمله کودکان، نوجوانان و بزرگسالان که آزمون‌های مختلف مهارت ‌های ذهنی خود را انجام داده ‌اند، تفاوت ‌ها در «نقشه‌ های راه مغز» (که از نظر علمی به عنوان «کانکتوم» شناخته می‌شود) را توضیح می دهد. این که چرا مردان در آزمون‌ های خاصی از مهارت ‌های ذهنی از زنان بهتر عمل می‌کنند، در حالی که زنان در آزمون‌ های دیگر برتری دارند.

چه کسی بهتر است؟

زنان ارتباطات بیشتری به چپ و راست در دو نیمه ی مغز دارند. به این معنی که زنان می توانند بین ویژگی های قسمت چپ و ویژگی های قسمت راست مغز بهتر و سریع تر ارتباط برقرار کنند. این می تواند به آن ها در جمع آوری اطلاعات از منابع مختلف و نتیجه گیری برتری بدهد. نیمه ی چپ مغز تفکر منطقی را مدیریت می کند و سمت راست با شهود و احساسات مرتبط است.

اما مغز مردان از جلو به عقب ارتباطات بیشتری دارد و ارتباط سریع تر و بهتری بین قسمت های جلویی و پشتی مغز مردان شکل می گیرد، که ممکن است درک آن ها را افزایش دهد. آن ها ممکن است بیشتر با آنچه در اطرافشان می گذرد هماهنگ باشند تا بتوانند “اقدام” کنند. مردان ارتباطات قوی تری بین نواحی مختلف مغز برای مهارت های حرکتی و فضایی دارند. این بدان معناست که مردان تمایل دارند در کارهایی که نیاز به هماهنگی چشم و دست و درک مکان اشیاء در فضا دارند، مانند پرتاب توپ یا چکش زدن با میخ، بهتر و موفق تر باشند.

 شناخت ساختار و عملکرد مغز، کلید حل معما

یافته‌های اخیر نه تنها می‌تواند نحوه ی مطالعه ی مغز دانشمندان را تغییر دهد، بلکه این تحقیقات می‌تواند مزایای زیادی در راستای سلامتی بشر نیز داشته باشد، با شناخت ساختار و عملکرد مغز می توان برای درمان ‌های بهتر در زمینه ی اختلالاتی که یک جنس را بیشتر از دیگری تحت تأثیر قرار می‌دهد، اقدام کرد.

در مورد الگوهای مغز، هیچ قطعیتی وجود ندارد!

در حالی که این تحقیقات جذاب هستند و ممکن است افراد را نسبت به شناخت خود و اطرافیان هیجان زده کنند، اما محققان تأکید می کنند که این یافته ها لزوماً برای همه اعمال نمی شود. آن ها معتقدند: «مطالعات ما عملکرد مردان و زنان را به ‌طور متوسط و تنها در برخی وظایف مقایسه می‌کند”.

مطالعه ی انجام شده در دانشگاه تل‌آویو که پیشتر به آن اشاره شد، از این ایده حمایت می‌کند که تفاوت ‌های جنسی در مغز ممکن است به خانواده و فرهنگی که در آن بزرگ شده ‌اید و اتفاقاتی که برای شما افتاده است نیز بستگی داشته باشد.

وقتی مغز شما سیگنال ‌های مشابه را بارها و بارها پردازش می‌کند، آن شبکه‌ ها قوی ‌تر می‌شوند، بنابراین اگر شخصی از کودکی تحت تاثیر عوامل مشخصی بیش از دیگران قرار بگیرد، ویژگی های آن در او بیش از دیگران شدت یافته و تقویت می شود، زیرا مغز او بیش از سایر افراد در معرض سیگنال های مرتبط قرار گرفته است.

تصور کنید یک بازی را شما بارها و بارها در خانواده انجام داده اید، قطعا تبحر شما در الگوها و قواعد آن قو تر از کسی خواهد بود که برای بار اول بازی می کند.

در نهایت می توان گفت تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه آیا این تمایزات تشریحی و ساختاری مغز نقشی در تفاوت ‌های جنسیتی در شناخت و رفتار دارند، مورد نیاز است و با تمام پیشرفت های علمی هنوز ساختار مغز و عملکرد و واکنش های هر انسان پیچیده ترین مسئله ی بشریت است.