در طب اسلامی و سنتی بارها به خواص سیاه دانه اشاره شده است. سیاه دانه یک گیاه با فواید شگفت انگیز است. مردم بیش از 2000 سال از این بذر برای تهیه دارو استفاده کرده‌اند. در گذشته، از سیاه دانه برای سردرد، درد دندان، احتقان بینی و کرم‌های روده استفاده می‌شده است. همچنین از آن برای “چشم صورتی” (ملتحمه) ، آبسه‌ها و انگل‌ها استفاده می‌شود.
سیاه دانه چیست؟
سیاه دانه طعمی تلخ دارد و به عنوان ادویه در مواد غذایی به خصوص ترشیجات استفاده می‌شود. این دانه بومی جنوب غربی آسیاست و از قدیم به عنوان ضد انگل، ضد باکتری و مسهل استفاده می‌کردند. مصرف سیاه دانه برای زنان شیرده مفید است. زیرا باعث افزایش ترشح شیر می‌شود. نام‌های دیگر سیاه دانه، سیاه تخمه، سرنیچ سیاه، سنوخ سیاه، کمون اسود، شونیز، شونوز و کمون هندی است.
خواص سیاه دانه را بیشتر بشناسید
خاصیت ضدسرطان
سیاه دانه سرشار از آنتی‌اکسیدآن‌هایی است که میتوانند تأثیرات منفی رادیکال‌های آزاد را خنثی کند. از بروز بیماری‌هایی مانند سرطان جلوگیری بکنند. مطالعات نیز از خواص ضدسرطان سیاه دانه و جزء فعال آن به نام تیموکینون حکایت دارند.
به عنوان مثال یک مطالعه نشان داد تیموکینون موجب مرگ سلولی در سلول‌های آلوده به سرطان خون می‌شود.
در یک مطالعهٔ دیگر عصاره‌ی سیاه دانه به غیرفعال کردن سلول‌های سرطان سینه کمک کرد.
سایر مطالعات نیز نشان دادند که سیاه دانه و ترکیبات آن میتوانند در برابر چند مورد از انواع سرطان مانند سرطان پانکراس (لوزالمعده)، سرطان ریه، سرطان دهانه رحم، سرطان پروستات، سرطان پوست و سرطان روده بزرگ مؤثر باشند.
با این حال هنوز شواهد دقیقی از خواص ضدسرطان سیاه دانه در انسان وجود ندارد. هنوز باید مطالعاتی انجام بشود تا نشان بدهد مصرف سیاه دانه به عنوان ادویه یا مکمل می‌تواند خاصیت ضدسرطانی در انسان داشته باشد یا خیر.
فواید و خواص شلغم
خواص سیاه دانه برای آسم
بر اساس یک بررسی که در سال 2007 منتشر شد، 29 بزرگسال مبتلا به آسم که به مدت سه ماه به صورت روزانه، از عصاره سیاه دانه استفاده کرده بودند، در دفعات و شدت علائم آسم مانند خس خس سینه، بهبود قابل توجهی داشتند.
فواید سیاه دانه برای فشار خون بالا
بر اساس یک بررسی که در سال 2008 انجام شد، محققان دریافتند، افرادی که مبتلا به فشار خون بالا بودند، پس از هشت هفته استفاده از سیاه دانه، کاهش و تنظیم فشار خون را تجربه کرده‌اند.
محافظت از کبد با سیاه دانه
کبد یک عضو بسیار مهم است. کبد به سم زدایی بدن، پردازش داروها، پردازش مواد مغذی و تولید پروتئین‌ها و مواد شیمیایی حیاتی برای سلامت کمک می‌کند. براساس برخی مطالعات جانوری سیاه دانه می‌تواند از کبد در برابر آسیب‌ها محافظت بکند. در یک مطالعه که به موش‌ها یک ماده‌ی شیمیایی سمی تزریق شد، سیاه دانه توانست سمیت مواد شیمیایی را در آن‌ها کاهش داده و از آن‌ها در برابر آسیب‌های کبد و کلیه محافظت بکند.
یک مطالعه‌ی جانوری دیگر نیز یافته‌های مشابهی داشت. این تحقیق نشان می‌داد سیاه دانه می‌تواند از بروز آسیب‌های کبد جلوگیری بکند. براساس یک بررسی این خاصیت حفاظتی سیاه دانه احتمالا به‌خاطر جزء آنتی‌اکسیدانی آن و توانایی‌اش در کاهش التهابات و استرس اکسیداتیو است. البته به مطالعات بیشتری بر روی انسان‌ها نیاز است تا میزان تأثیر سیاه دانه در محافظت از کبد و سلامت آن مشخص بشود.
فواید سیاه دانه برای تشنج (صرع)
تحقیقات اولیه حاکی از آن است که مصرف خوراکی عصاره سیاه دانه به مدت 4 هفته ممکن است باعث کاهش تعداد تشنج در کودکان مبتلا به صرع شود.
بهبود عملکرد کبد و کلیه
یک مطالعه انجام شده در سال 2012 بر روی یک موش صحرایی نشان داد که روغن سیاه دانه ممکن است عوارض بیماری‌های کبد و کلیه را کاهش داده و ساختار بدن را بهبود بخشد. اما محققان هنوز مطمئن نیستند که آیا این اثرات برای انسان‌ها نیز وجود دارد یا خیر.
پیشگیری از زخم معده با خواص سیاه دانه
زخم معده، زخم‌های دردناکی هستند که در اثر آسیب اسید معده به پوشش مخاطی معده بروز می‌کنند. براساس مطالعات سیاه دانه می‌تواند به حفظ پوشش معده و پیشگیری از بروز زخم معده کمک بکند.
در یک مطالعه‌ی جانوری ۲۰ موش مبتلا به زخم معده با سیاه دانه تحت درمان قرار گرفتند. سیاه دانه به درمان ۸۳٪ موارد کمک کرد و توانست به‌اندازه‌ی داروهای رایج درمان زخم معده مؤثر باشد.
براساس یک مطالعه‌ی جانوری دیگر سیاه دانه و جزء فعال آن در جلوگیری از پیشرفت زخم معده و محافظت از پوشش معده در برابر تأثیرات منفی نوشیدنی‌های الکلی موفق بود. البته مطالعات فعلی محدود به جانوران بوده و برای اطلاع دقیق از نحوه‌ی تاثیر سیاه دانه در درمان زخم معده در انسان‌ها به مطالعات بیشتری نیاز است.
رفع بی‌اختیاری ادرار
پوسته تخم مرغ را پس از شستن کامل، با حرارت مقداری تفت دهید و با مقداری سیاه دانه مخلوط کرده و بکوبید تا کاملا نرم شود. یک قاشق چایخوری از این مخلوط را در یک لیوان شیر ریخته و آن را به هم بزنید و صبح و شب، به مدت یک هفته میل کنید.
فواید سیاه دانه برای دیابت
طبق یک مقاله منتشر شده، روغن سیاه دانه ممکن است خاصیت ضد دیابت داشته و میزان قند خون را کنترل کند. در این مطالعه، باز هم از مدل‌های حیوانی استفاده شده و تحقیقات بیشتری برای بررسی کارایی روغن سیاه دانه در این مسئله لازم است.
آشنایی با فواید شیرنارگیل و طرز تهیه آن
خواص سیاه دانه برای افزایش باروری
یکی از تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که روغن سیاه دانه به طور طبیعی روند باروری مردان را بهبود بخشیده و سبب افزایش آن می‌شود.
سایر مطالعات محدود نیز داد که این گیاه ممکن است در درمان بیماری‌های آلزایمر و کلسترول بالا نیز تاثیر داشته باشد.
سایر موارد استفاده از سیاه دانه عبارتند از:
- التهاب
- میگرن
- روماتیسم مفصلی
- تب
- بهبود عملکرد ذهن
- اگزما
- زخم معده
- سندروم متابولیک
- هپاتیت c
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- گرفتگی عضلات
- سرفه
- مشکلات گوارشی
- افزایش شیر مادر
- اختلالات قاعدگی
خواص سیاه دانه برای پوست
روغن سیاه دانه، برای افرادی که مشکلات پوستی زیر را دارند موثر واقع می‌شود:
اگزما: طبق یک مطالعه انجان شده در سال 2013، در مقایسه داروهای تجویزی با روغن سیاه دانه، مشخص شد که این روغن، شدت اگزمای دست را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
آکنه: تحقیقات نشان می‌دهد که خاصیت ضد میکروبی و ضدالتهابی روغن سیاه دانه، می‌تواند سبب بهبود آکنه شود. در یک مطالعه، 58 درصد از کسانی که روی آن‌ها آزمایش در خصوص استفاده از سیاه دانه برای کاهش آکنه انجام شد، 58 درصد از شرکت‌کنندگان، پاسخ خود به این درمان را خوب ارزیابی کردند. در حالی که 35 درصد از آن‌ها احساس کرند که نتیجه‌ای متوسط دریافت کرده‌اند.
پسوریازیس: یک آزمایش معتبر انجام شده بر روی موش در سال 2012 نشان داد که روغن سیاه دانه خاصیت درمان بیماری پوستی پسوریازیس را نیز دارد.
روغن سیاه دانه همچنین، به مرطوب بودن و صافی مو، نرم کردن پوست به طور کلی به عنوان مرطوب‌کننده عمل می‌کند.
فواید سیاه دانه برای سفیدی مو
سیاه دانه متشکل از آنتی اکسیدان‌های قوی‌ایست که در بازتولید رنگدانه‌های مو که ملانین‌ها هستند نقش مهمی دارد. در واقع اثر ضد پیری دارد.
طریقه استفاده سیاه دانه برای سفیدی مو و برگرداندن رنگ مو به حالت قبل به این گونه است که کافی است مقداری از روغن سیاه دانه را روی سرتان قرار دهید و شروع کنید به ماساژ دادن سپس اجازه دهید تا صبح روی سرتان بماند و سپس سرتان را بشورید.
ترکیب سیاه دانه با عسل و زیتون نیز برای درمان سفیدی مو توصیه شده است.
روغن سیاه دانه با خواص، ویتامین‌ها و مواد مغذی‌ای مثل مس، فسفر، اسید آمینه، منگنز، ویتامینB1 و ملانین باعث تغذیه ریشه مو می‌شود و به درمان سفیدی مو و حتی رشد و تقویت مو کمک می‌کند.
نتیجه گیری
به خواص سیاه دانه و مصرف آن در طب اسلامی نیز تاکید شده است. امامان و پیامبر اکرم (ص) از خواص آن برای درمان درد‌ها نام برده‌اند.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم فرمود: “ما من داء إلا فی الحبه السوداء منه شفاء إلا السام” یعنی سیاه دانه دوای هر بیماری و دردی است، به جز مرگ.
مصرف روغن سیاه دانه در برنامه غذایی در کاهش قند خون، تعادل فشارخون، بهبود آرتروز و التهاب لثه مۆثر است و کلیه و مجاری ادرار را تصفیه می‌کند.
عالی بود مطلبتون