همه چیز درباره‌ی فشار خون در بارداری

یکی از بیماری‌هایی که ممکن است در طی وضع حمل به سراغ مادر بیاید فشار خون در بارداری است. سرخرگ‌ها خون را از قلب به دیگر نقاط بدن می‌رسانند. برای آن‌که خون بتواند در این عروق به جریان در آید، نیاز به فشار مناسبی دارد. این فشار جریان خون در سرخرگ‌های بدن، یعنی فشاری که در هر انقباض عضله قلب، در اثر برخورد خون به دیواره سرخرگ وارد‌ می‌شود، فشار خون نام دارد. هنگامی که سرخرگ‌های بزرگ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک، نیز باریک‌تر شوند، فشار خون بالا می‌رود. قلب همانند یک پمپ با انقباض و استراحت خود، خون را به داخل عروق می‌فرستد. در زمان‌های مختلف مراحل این پمپاژ، فشار خون در سرخرگ‌ها تغییر می‌کند.

انواع فشار خون در بارداری

فشار خون مزمن

گاهی‌اوقات ممکن است زنان قبل از بارداری فشار خون بالا داشته باشند. به این نوع فشار خون، فشار خون مزمن می‌گویند؛ که معمولا با داروهای فشار خون درمان می‌شود. علاوه بر این، پزشکان فشار خون بالایی را که در بیست هفته‌ی اول بارداری بروز می‌کند، به عنوان فشار خون مزمن در نظر می‌گیرند.

فشار خون بارداری

این مشکل از هفته‌ی بیستم به بعد بارداری شروع، و معمولا پس از زایمان برطرف می‌شود و شایع‌ترین عارضه‌ی آن القای درد زایمان است. اگر این بیماری قبل از هفته‌ی سی‌ام تشخیص داده نشود، احتمال بروز پری‌اکلامپسی بیشتر خواهد شد.

فشار خون مزمن به همراه پری‌اکلامپسی

نوع دیگری از فشار خون مزمن، زمانی است که زن قبل از بارداری، فشار خون داشته باشد و بعد از بارداری در ادرارش پروتئین دیده شود یا در دوران بارداری خود با عوارض دیگری روبه‌رو گردد.

همچنین مقاله زایمان طبیعی بهتر است یا سزارین؟ را در مجله زیبایی روژه بخوانید.

فشار خون در بارداری باید چند باشد؟

مامای شما در هر جلسه ملاقات قبل از زایمان، میزان فشار خون در بارداری شما را بررسی می‌کند. اطمینان از اینکه فشار خون شما در سطح سالمی قرار دارد، بخش مهمی از مراقبت‌های مادر و کودک در دوران بارداری به حساب می‌آید. برای اینکه مشخص شود فشار خون طبیعی شما در دوران بارداری چقدر است، احتمالا پزشک در اولین ویزیت فشار خون‌تان را به عنوان فشار پایه اندازه می‌گیرد. سپس در هر ویزیت دوباره فشار خون شما را می‌گیرد و با فشار پایه مقایسه می‌کند. کاملا طبیعی است که فشارخون شما در دوران بارداری اندکی تغییر داشته باشد؛ زیرا هورمون پروژسترون باعث شل شدن دیواره رگ‌های خونی شما می‌‌شود و این امر ممکن است باعث کاهش فشار خون شما در سه ماهه اول و سه ماهه دوم بارداری شود.

فشار خون بر حسب میلی‌متر جیوه (mmhg) اندازه‌گیری می‌شود. بالاترین میزان فشار خون، “فشار سیستولیک” است؛ این همان فشاری است که به هنگام انقباض ماهیچه قلب موجب می‌شود تا خون از قلب به سایر نقاط بدن برسد. کم‌ترین میزان فشار خون، “فشار دیاستولیک” است که فشار بین ضربان‌های قلب محسوب می‌شود و مربوط به زمانی است که قلب در حالت استراحت است.

به هنگام گرفتن فشار خون دو عدد خوانده می‌شود؛ عدد اول فشار خون سیستولیک را نشان می‌دهد و عدد دوم فشار خون دیاستولیک را نشان می‌دهد. در دوران بارداری، اگر عدد اول فشار خون بیش از 140 میلی‌متر جیوه باشد و یا 30 میلی‌متر جیوه، از آخرین باری که فشار خون اندازه‌گیری شده، بیشتر باشد، فشار خون بالا در نظر گرفته می‌شود. از طرفی اگر عدد دوم فشار خون بیش از 90 میلی‌متر جیوه بوده و یا 15 میلی‌متر جیوه از آخرین باری که فشار خون اندازه‌گیری شده بیشتر باشد، فشار خون در بارداری از محدوده‌ی طبیعی خارج شده و بالا محسوب می‌‍شود.

علل ایجاد فشار خون در بارداری چیست؟

بر اساس اطلاعات موسسه ملی قلب، ریه و خون (NHLBI)، دلایل متعددی برای فشار خون در بارداری وجود دارد. این دلایل عبارتند از:

– افزایش وزن یا چاقی

– بی تحرکی و فقر حرکتی

– سیگار کشیدن

– نوشیدن الکل

– تجربه‌ی حاملگی اول

– سابقه خانوادگی فشار خون بالا در بارداری

– سن بالای 40 سال در حاملگی

– بارداری چندقلویی

– استفاده از فناوری‌های کمک‌ باروری (مانند IVF)

علائم فشار خون در بارداری

بسیاری از زنانی که دچار فشار خون بالا (هایپرتنشن) در دوران بارداری هستند، هیچ علائمی ندارند. به همین دلیل فشار خون شما در دوران بارداری توسط پزشک یا ماما به طور منظم بررسی می‌شود. ادرار شما به طور مداوم آزمایش می‌شود تا وجود پروتئین در آن بررسی شده و در صورت وجود پره اکلامپسی، از وجود آن آگاه شوید.

با این حال علائمی وجود دارند، که می‌توانند نشانه‌های فشار خون در بارداری و پره اکلامپسی باشند و باید مراقب آن‌ها باشید. در صورت بروز هر یک از این علائم، باید سریعا به پزشک یا مامای خود اطلاع دهید تا فشار خون شما را بررسی کرده و ادرار شما را برای یافتن پروتئین آزمایش کنند. این موارد عبارتند از:

1- اولین نشانه‌ی فشار خون در بارداری، سردردهای شدیدی است که از بین نمی‌روند.

2- دومین علامت، وجود مشکل در بینایی شماست؛ مانند تاری دید، چشمک زدن چراغ‌ها یا وجود لکه‌هایی در مقابل چشمتان

3- سومین حالت به صورت درد شکم خواهد بود؛ دردی که با بروز پره اکلامپسی رخ می‌دهد عمدتا در قسمت فوقانی شکم، درست زیر قفسه سینه، به خصوص در سمت راست شکم شما احساس می‌شود.

4- استفراغ در دوران بارداری (نه تهوع صبحگاهی در اوایل آن)

5- تورم ناگهانی یا پف کردن دست‌ها، صورت یا پاها

6- احساس از نفس افتادگی

7- قادر نبودن به احساس حرکت کودک

8- تجربه‌ی احساس ناخوشایند از لحاظ روحی توسط مادر

توجه داشته باشید که، تورم یا پف کردن پاها ، صورت یا دست‌ها (پف و ورم) در بارداری طبیعی و شایع است. بیشتر زنانی که این علائم را دارند، مبتلا به پره اکلامپسی نیستند؛ اما این وضعیت می‌تواند با بروز پره اکلامپسی بدتر شود. بنابراین هرگونه شدت یافتن ناگهانی تورم دست‌ها، صورت یا پاها را سریعا به پزشک یا مامای خود اطلاع دهید.

چه موقع فشار خون پایین است؟

برای تعیین پایین بودن فشار خون، عدد قطعی وجود ندارد، با این حال فشار خون پایین در بارداری با علائمی همراه است؛ از جمله:

– سردرد

– سرگیجه

-حالت تهوع

– احساس ضعف

– رنگ‌پریدگی

علل بالا رفتن فشار خون در دوران بارداری چیست؟

علت افزایش فشار خون در دوران بارداری ناشناخته است. اما برخی علل احتمالی که برای بالا رفتن فشار خون در بارداری در نظر گرفته شده‌اند را بیان کردیم.

رژیم غذایی

شما ممکن است در رژیم غذایی‌تان مقدار زینک، کلسیم، پروتئین و یا کالری بیش از حد معمول به دست آورید که میزان بیش حد این مواد غذایی باعث بالا رفتن فشار خون در بارداری می‌شود.

ژنتیک

فشار خون بالا در دوران باداری ممکن است دلیل وراثتی داشته باشد و در مادر و یا مادربزرگ شما نیز ممکن است وجود داشته باشد.

سیستم ایمنی

سیستم ایمنی، بخشی از بدن شما است که شما را علیه عفونت‌ها محافظت می‌کند. بارداری ممکن است سبب شود سیستم ایمنی بدن‌تان به خوبی عمل نکند و باعث فشار خون بالا در بارداری شود.

جفت

جفت، بافتی است که شما را به فرزند‌تان پیوند می‌دهد و وظیفه‌اش تغذیه فرزند در حال رشد و دور کردن مواد زائد از اوست؛ که ممکن است به درستی عمل نکند و باعث افزایش فشار خون در بارداری شود.

درمان فشار خون طول بارداری

اگر فشار خون بارداری شدید باشد، یا اگر مادر دچار پره‌اکلامپسی یا اکلامپسی شود، احتمالا پزشک داروهایی را تجویز خواهد کرد که فشار خون مادر را کاهش داده و اگر بارداری هنوز به انتهای خود نرسیده به رشد نوزاد نیز لطمه‌ای وارد نشود. شاید برای تحت نظر قرار دادن مادر، لازم باشد در بیمارستان بستری شود.

پزشک داروهای ضد تشنجی مانند منیزیم سولفات تجویز خواهد کرد، تا از بروز تشنج در مادران مبتلا به پره‌اکلامپسی یا اکلامپسی جلوگیری نماید.

در برخی موارد، پزشک تجویز می‌کند که برای درمان مادر، زایمان زودتر از موعد انجام شود. زمان بندی زایمان به شدت بیماری مادر و هم‌چنین مدت بارداری وی بستگی دارد.

راه های کاهش فشار خون در بارداری

ایجاد تغییرات ساده در سبک زندگی، مثل ورزش کردن و تغذیه متعادل، می‌تواند از بروز فشار خون بالا جلوگیری کند. باید این نکته را به خاطر داشت که برخی از فاکتورهای ریسک، مثل سابقه خانوادگی، نژاد و سابقه زایمان قبلی، در حیطه اختیار مادر نیست. به همین خاطر، برخی موارد فشار خون در بارداری قابل پیشگیری نیستند. بعضی از روش‌ها برای کاهش خطر فشار خون در بارداری عبارتند از:

– محدود کردن مصرف نمک

– مصرف آب زیاد

– تغذیه متعادل که غنی از غذاهای گیاهی باشد و غذاهای فرآوری شده در آن کم باشد

– ورزش منظم

– انجام منظم چکاپ‌های پیش از بارداری

– عدم استعمال دخانیات

نتیجه گیری

فشار خون بالا در دوران بارداری می‌تواند در برخی موارد جان مادر را به خطر بیاندازد. اگر این عارضه درمان نشود، باعث آسیب دیدن مادر و نوزاد خواهد شد. این بیماری همیشه به عوارض جدی سلامتی منجر نخواهد شد، گاهی اوقات بعد از زایمان از بین خواهد رفت. در اکثر موارد فشار خون بالا در دوران بارداری قابل پیشگیری و درمان است. پزشک باید به دقت فشار خون بالا در بارداری را تحت نظر قرار دهد تا از بروز عوارض مرگبار آن پیشگیری نماید. مادران نیز باید به طور منظم ارزیابی‌های پیش از بارداری را انجام داده و هرگونه علائم بالینی غیرطبیعی را به پزشک خود گزارش دهند تا از سلامت خود و نوزادشان مطمئن شوند.