شکننده تر و ضعیف تر شدن استخوان های تمام اندام های بدن نتیجه ی خطرناک پوکی استخوان است که عوارض مختفی را در سلامت افراد به ویژه زنان ایجاد می کند. تا پایان دهه ی سوم زندگی اغلب افراد قوی ترین و ضخیم ترین استخوان ها را دارند اما از حدود 35 سالگی به بعد به تدریج افراد شروع به از دست دادن توان در استخوان ها می شوند.
این مشکل برای همه اتفاق می افتد اما قشر خاصی از افراد بیش از دیگران در معرض این عارضه هستند، به این معنی که قدرت و ویژگی های استخوان های خود را با سرعت بالاتری از دست می دهند و در نتیجه خطر شکستگی استخوان بیشتر آن ها را تهدید می کند. در ادامه بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند؟
گرچه پوکی استخوان می تواند خانم ها و آقایان را به یک نسبت درگیر کند، اما بعضی شرایط خاص در این بیماری نقش دارند و به عنوان عامل تشدید کننده و تسریع کننده به حساب می آیند. مثلا افراد مسن، زنانی که در مراقبت از سامت خود سهل انگاری کرده اند و افراد با بیماری های خاص در صدر لیست ابتلا به پوکی استخوان هستند.
استئوپروز در زنان
چرا گفته می شود زنان قشر آسیب پذیرتری در میزان و سرعت ابتلا به عارضه ی پوکی استخوان هستند؟
تغییرات هورمونی که در دوران یائسگی و کمی قبل تر از آن در بدن زنان اتفاق می افتد مستقیما روی میزان تراکم استخوان های زنان اثر می گذارد و باعتث کاهش آن می شود.
پوکی استخوان در زنان تحت تاثیر کاهش هورمون استروژن است که این هورمون در دوران یائسگی و پس از آن به شدت کاهش می یابد. این اصلی ترین دلیل کاهش یکباره و ناگهانی تراکم استخوان در زنان است که عوارض خود را به سرعت نمایان می کند.
به همین دلیل پزشکان توصیه می کنند زنان چکاپ های سالانه ی خود را به خصوص در دوره های حساس مانند بارداری، پس از زایمان، یائسگی و بعد از آن هرگز به تاخیر نیندازند تا از عوارض پوکی استخوان در زنان به شکل موثرتری پیشگیری شود.
خطر ابتلا به پوکی استخوان در زنان با ویژگی های زیر بیش از سایرین است:
- زنانی که عمل هیسترکتومی یا برداشتن رحم قبل از 45 سالگی را تجربه کرده اند.
- زنانی که عمل برداشتن تخمدان ها قبل از 45 سالگی را تجربه کرده اند.
- زنانی که به علت رژیم های سخت غذایی بیش از 6 ماه پریود نشده اند.
- زنانی که به یائسگی زودرس قبل از 45 سالگی دچار شده اند.
استئوپروز در مردان
اغلب تشخیص علت ابتلا به بیماری پوکی استخوان در مردان دشوارتر است، اما می توان آن را با سطح هورمون تستوسترون در ارتباط دانست. اگر چه بر خلاف خانم ها، در آقایان ترشح هورمون تستوسترون تا سنین بالا ادامه دارد، در افرادی که به هر دلیل سطح تستوسترون پایینی دارند پوکی استخوان شایع تر است، چرا که این هورمون در سلامت استخوان ها نقش مهمی ایفا می کند و کاهش آن منجر به ابتلا به عارضه هایی در استخوان ها می شود.
با توجه به این مسئله، اغلب برای شناسایی و درمان پوکی استخوان در مردان علل کاهش سطح تستوسترون را بررسی می کنند. شایع ترین دلایل کاهش میزان تستوسترون در آقایان عبارتند از:
- مصرف زیاد الکل
- سوء مصرف برخی داروها مانند داروهای استروئیدی
- هیپوگنادیسم (شرایطی که فرد دچار کاهش غیرطبیعی سطح تستسترون می شود)
اصلی ترین علل ابتلا به پوکی استخوان
لازم است بدانید بسیاری از هورمون ها در بدن در حفظ سلامت و میزان تراکم استخوان ها تاثیر می گذارند و اگر دچار اختلالی در غدد تولیدکننده ی هورمون های مختلف دارید، بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان یا استئوپروز هستید.
از جمله مهم ترین اختلالات مرتبط با ترشح هورمونی که در از دست رفتن استخوان ها نقش دارد عبارتند از:
- اختلالات غده تیروئید به خصوص پرکاری تیروئید
- هایپرپاراتیروئیدیسم یا اختلالات غدد پاراتیروئید و بیش فعالی آن
- کاهش سطح هورمون های جنسی استروژن و تستوسترون
- عملکرد نامنظم غده هیپوفیز
در ادامه سایر دلایلی که می تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان و افزایش احتمال شکستگی استخوان ها را افزایش دهد بررسی شده اند:
- زمینه ی ارثی و سابقه ی خانوادگی
- سابقه ی شکستگی لگن در یکی از والدین
- BMI شاخص توده ی بدنی 19 یا کمتر از آن
- مصرف زیاد داروهای استروئیدی در دراز مدت و با دوز بالا
- سوء مصرف الکل و دخانیات
- بیماری هایی نظیر روماتیسم و بیماری های مفاصل
- اختلالات عصبی پرخوری یا بی اشتهایی
- بیماری هایی که عارضه ی سوء جذب به دنبال دارند مانند سلیاک و کرون
- داروهایی که برای درمان بیماری های حاد مانند سرطان استفاده می شوند و روی سطح هورمون ها اثرگذارند
- عدم تحرک
راهکارهای موثر در زنان برای پیشگیری از خطر ابتلا به پوکی استخوان
بیش از نیم از زنان از سن 50 سالگی به بعد شکستگی استخوان را تجربه می کنند و این تجربه اصلا خوشایند نیست.
برای پیشگیری از بروز شرایط به وجود آورنده ی ابتلا به پوکی استخوان در زنان و و افزایش خطر شکستگی استخوان، پزشکان متخصص توصیه هایی ارائه می دهند:
از مصرف به اندازه کلیسم غافل نشوید
در مورد کلسیم مصرف زیاد آن می تواند مشکل ساز باشد و باعث ایجاد بیماری های دیگر شود، توجه کنید که میزان مصرف مورد نیاز روزانه ی بدن تان را رعایت کرده و کلسیم بیشتر مصرف نکنید. در ادامه دوز مناسب برای افراد سالم در شرایط مختلف آمده است:
- 1000 میلی گرم برای زنان زیر 45 سال
- 1200میلی گرم برای زنان بالای 45 سال
این میزان کلسیم را از طریق مواد غذایی سالم و سرشار از کلسیم و مکمل های کلسیم دریافت کنید. برچسب غذایی مواد حاوی کلسیم و دوز مکمل های کلسیم را به خوبی مطالعه کنید و از اندازه ی مناسب مصرف این ماده ی حیاتی مطمئن شوید.
ویتامین D را جدی بگیرید
ویتامین D در جذب کلسیم موثر است و به تقویت و بهبود وضعیت استخوان ها کمک می کند. محدودیت های دریافت ویتامین دی که منبع اصلی آن نور طبیعی خورشید است تامین این ویتامین را در بدن دچار مشکل می کند. استفاده از کرم های ضدآفتاب، ماندن در خانه در ساعات گرم روز و سایر مسائل جذب ویتامین دی از طریق نور خوشید را دچار مشکل می کند.
به همین سبب مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین دی و استفاده از مکمل های ویتامین D بهترین راه تامین نیاز روزانه ی بدن از این ماده است. در ادامه دوز صحیح مصرف ویتامین D را مطالعه کنید:
600 واحد(IU) ویتامین D در روز برای زیر 60 ساله ها
800 واحد (IU) برای بالای 60 ساله ها
مصرف پروتئین برای سلامت استخوان
مصرف پروتئین در افزایش تراکم مواد معدنی موجود در استخوان ها موثر است. تمام سلول های بدن انسان برای سالم ماندن در ساختار خود به پروتئین نیاز دارند، سلول های استخوان ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
افراد به ازای هر کیلو وزن به 0.8 گرم پروتئین در روز نیاز دارند. مثلا اگر وزن شما برابر با 60 کیلوگرم باشد میزان پروتئین مورد نیاز روزانه ی بدن شما برابر با 48 گرم خواهد بود که می توانید آن را از منابع مختلف حیوانی یا گیاهی تامین کنید.
ورزش کردن و تحرک بدنی
اغلب افراد برای رسیدن به تناسب اندام و یا کاهش وزن و لاغر شدن به ورزش روی می آورند، اما لازم است بدانید ورزش کردن برای پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان در زنان بسیار اهمیت دارد.
سلول هایی که در بدن مسئولیت ساخت استخوان ها و افزایش قدرت آن ها را به عهده دارند با تحرک و ورزش کردن بهتر عمل می کنند. در این میان، انتخاب ورزش هایی که با درگیر کردن استخوان ها و مقاومت آن ها سر و کار دارد مانند ورزش هایی که با منجر به تحمل وزن بدن می شود می تواند نتیجه ی بهتری به دنبال داشته باشد. پیاده روی، دویدن، ایروبیک و تنیس از جمله موثرترین این ورزش ها هستند که روی تحمل وزن بدن در برابر جاذبه ی زمین تمرکز دارند.
توصیه ی پزشکان انجام منظم این ورزش ها زیر نظر مربی و حداقل سه روز در هفته است.
تمرینات مقاومتی نیز در ساختن استخوان ها نقش دارند. تمرینات مقاومتی با استفاده از ابزاری که به ایجاد نیروی مخالف کمک می کنند بهترین گزینه برای تقویت استخوان ها هستند. استفاده از وزنه و یا کش های پیلاتس و نوارهای الاستیک به شما کمک می کند استخوان ها و عضلات محکم تری بسازید و به پوکی استخوان مبتلا نشوید.
سبک زندگی سالم
در نهایت تمامی انتخاب های شما در طول دوران زندگی تان از کودکی تا بزرگسالی روی سلامت استخوان های شما نقش دارند. عادات زیر می تواند به شما در داشتن استخوان های سالم تر و قوی تر کمک کنند:
- عدم مصرف دخانیات و الکل
- تحرک زیاد
- حفظ وزن سالم
- داشتن رژیم غذایی متعادل
چکاپ های سالانه را جدی بگیرید و در زمان مناسب از پزشک خود بخواهید برای شما آزمایشات تراکم استخوان را تجویز کند تا به موقع از عوارض ابتلا به این بیماری شایع جلوگیری کنید.
دیدگاهتان را بنویسید