در دنیای امروز، نمایش رسانه ها بر سبک زندگی افراد تأثیر بزرگی دارد. محتوای رسانه ای از جمله فیلم ها، تلویزیون، و تلفن همراه و ماهواره ها نه تنها مهم است بلکه ارتباطی عمیق با انتخاب ها و رفتارهای روزمره افراد دارد. در این مقاله، اثرات مثبت و منفی این تأثیر را بررسی می کنیم.
از یک سو، مصرف محتوای مثبت می تواند الهام بخش باشد و ارتقاء احساسات مثبت، خلاقیت و شادی را دنبال کند. از سوی دیگر، تأثیرات منفی نیز قابل مشاهده است؛ از جمله افزایش استرس، تحت تأثیر قرار گرفتن استانداردهای زندگی و تأثیرات اجتماعی ناپایدار. این مقاله شامل راهکارهای مختلف برای مصرف هوشمندانه رسانه، ارتقاء انتخاب های سالم در فضای دیجیتال، و توانمند سازی افراد در برابر تأثیرات منفی محتواهای رسانه ای خواهد بود.
اثرات نمایش رسانه ها
نمایش رسانه ها، به عنوان یکی از عناصر اصلی فرهنگ جمعی، تأثیرات قابل ملاحظه ای بر سبک زندگی افراد دارد. این تأثیرات به چندین شکل متفاوت ظاهر می شوند:
- الهام بخشی و تأثیرات مثبت: نمایش رسانه ها می توانند برای افراد الهام بخش باشد، ایده های جدیدی ارائه دهند و احساسات مثبت را تقویت کنند. به عنوان مثال، دیدن داستان های انگیزشی در فیلم ها و سریال ها می تواند مردم را تشویق به تغییرات مثبت در سبک زندگی کنند.
- شکل گیری ارزش ها و باورها: نمایش رسانه ها در شکل گیری ارزش ها و باورهای افراد تأثیرگذار هستند. تصاویر و ایدئولوژی های مطرح در محتواهای رسانه ای ممکن است تاثیر بزرگی در انتخاب ها و رفتارهای روزمره افراد داشته باشند.
- مدل سازی رفتار: نمایش رسانه‌ها می تواند رفتارها و الگوهای زندگی را مدل کند. افراد ممکن است از شخصیت ها یا وضعیت هایی که در رسانه ها دیده اند الهام بگیرند و تلاش کنند زندگی خود را مشابه آن ها شکل دهند. به منظور اثربخشی در مصرف رسانه، مهم است که افراد آگاهی داشته باشند و مهارت های لازم برای تفکر انتقادی و انتخاب هوشمندانه را پرورش دهند.
از دیگر تأثیرات نمایش رسانه‌ها بر سبک زندگی افراد و جوامع می توان به نکات زیر اشاره کرد:
- ترویج الگوهای رفتاری، ارزش ها، سلیقه ها و طرز تلقی ها در زمینه های مختلف مانند پوشش، غذا، موسیقی، هنر، تفریح و معاشرت.
- ایجاد اعتماد یا عدم اعتماد در مخاطبان نسبت به پیام های رسانه‌ها و تحت تأثیر قرار دادن افکار، عقاید، باورها و روابط اجتماعی آن ها.
- کمک به فرایند هویت سازی و شناخت خود و دیگران و تعیین رفتارهای مطلوب یا نامطلوب.
- تبلیغ محصولات و خدمات و تأثیر گذاری بر فرهنگ مصرف و الگوهای مصرفی.
- انتقال اطلاعات و دانش و آگاهی بخشی در زمینه های مختلف.
نمایش رسانه ها می تواند مثبت یا منفی باشد. مثبت آن این است که به ارتقای سطح آگاهی، فرهنگ، اخلاق و ایمان افراد و جوامع کمک کند. منفی آن این است که به تضعیف، تحلیل، تغییر یا از بین بردن هویت، فرهنگ، اخلاق و ایمان افراد و جوامع منجر شود. بنابراین، نمایش رسانه ها بر سبک زندگی یک موضوع مهم و حساس است که نیاز به توجه، بررسی و انتخاب هوشمندانه دارد.
راهکارهای مصرف هوشمندانه رسانه
برای بهره برداری از تأثیر نمایش رسانه ها، شما نیاز به داشتن سواد رسانه ای دارید. سواد رسانه ای توانایی و قدرت دسترسی، تحلیل، ارزیابی و خلق پیام در شکل های گوناگون رسانه ای است. با سواد رسانه ای، شما می توانید:
- از رسانه ها به عنوان منبع اطلاعات و دانش استفاده کنید و اطلاعات مفید و ارزشمند را از بین اطلاعات نا مربوط و نادرست تشخیص دهید.
- از رسانه ها به عنوان ابزار ارتباطی و تعاملی استفاده کنید و با دیگران به اشتراک بگذارید و از آن ها یاد بگیرید.
- از رسانه ها به عنوان ابزار خلاقیت و هنر استفاده کنید و پیام های رسانه ای خود را با استفاده از فنون و اصول مختلف بسازید و منتشر کنید.
- از رسانه ها به عنوان ابزار هویت سازی و شناخت خود و دیگران استفاده کنید و از تأثیرات مثبت و منفی رسانه ها بر فرهنگ، اخلاق و ایمان خود آگاه باشید.
صنعت رسانه در حال توسعه و تغییر است و نقش اساسی به عنوان تأمین کننده اشتغال، تولید کننده کالا و خدمات، و تغذیه کننده سایر صنایع ارتباطی را ایفا می کند. رسانه ها نه تنها یک صنعت مهم هستند بلکه به نهادی با قواعد و هنجارهای خود تبدیل شده اند که ارتباطات آن ها را با جامعه و نهادهای اجتماعی دیگر تنظیم می کند.
این نهاد رسانه نیز تحت نظارت جامعه قرار دارد و با داشتن قواعد و مقررات خود، به یک نهاد تنظیمی تبدیل شده است. رسانه ها به عنوان یک منبع قدرت مهم در جامعه شناخته می شوند و به عنوان ابزاری برای کنترل، مدیریت و نوآوری در جامعه عمل می کنند.
انتخاب های سالم در فضای دیجیتال
تحولات فرهنگی نیز بطور گسترده تحت تأثیر نمایش رسانه ها قرار دارد، چه در زمینه های هنر و نمادها و چه در معنای مدها، خلق و خوها، شیوه های زندگی و هنجارها. این تأثیرات باعث جایگاه مهم رسانه ها در شکل گیری و تحول فرهنگ جامعه می شود.
رسانه ها، هر جا که درحال رشد هستند، دارای قدرت چشمگیری برای تعیین عقاید و باورها، تغییر عادات زندگی مردم و ترویج کننده رفتارهایی است که مطابق با نظر کنترل کنندگان رسانه ها و محتوای آن ها است. این دیدگاه نه تنها بر اساس تحقیقات علمی، بلکه ناشی از مشاهده پر طرفداری رسانه ها و وسایل ارتباطی نوظهور مثل فیلم و رادیو و تأثیرات گسترده آن ها در ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی به وجود آمده است.
رسانه‌ها، به طور همزمان با تأثیرات مثبت، ممکن است نتایج منفی نیز از جهت بزهکاری، تعصب، و پرخاشگری ایجاد کنند. آن ها در همه جنبه های زندگی افراد تأثیرگذار هستند، اما از طریق ساختار موجود روابط اجتماعی و شرایط فرهنگی و اجتماعی خود عمل می کنند. عوامل اجتماعی و فرهنگی در شکل گیری عقاید، نگرش ها و رفتارهای افراد نقش اصلی دارند و بر انتخاب، توجه و پاسخ به رسانه‌ها نقش تعیین کننده ای از سوی مخاطبان دارا هستند.
تلویزیون، سینما، اینترنت، ماهواره و گوشی های همراه از مهمترین رسانه های تصویری هستند که تأثیر گسترده ای بر سبک زندگی افراد دارند. رسانه به طور قابل توجهی در شکل گیری نظام فکری افراد مؤثر است، و در نهایت، این نظام فکری پایه های سبک زندگی را مشخص می کند.
توانمند سازی افراد در برابر تأثیرات منفی محتواهای رسانه ای
گسترش وسایل ارتباط جمعی، به ویژه شبکه های ماهواره ای، اگرچه اطلاع رسانی را برای جامعه ارتقاء می دهد، اما به دلیل دسترسی آسان و صدور فرهنگ ها و محتواهای بی قید و شرط و بدون مرز برنامه ها، در دهه های اخیر، سبک زندگی اجتماعی را در برخی جوامع تغییر داده است.
در دنیای گسترده رسانه و ارتباطات جمعی، جوانان به عنوان مخاطبان اصلی حائز اهمیت بسیار هستند و بیشتر از هر گروه دیگری در تأثیر گذاری رسانه ها قرار دارند. رسانه های مختلف در رقابت برای تغییر دادن هویت و سلیقه های فکری جوانان هر ملت با یکدیگر مسابقه می دهند.
دوران جوانی به عنوان یک مرحله مهم در شکل گیری هویت بسیار حائز اهمیت است. هویت، مجموعه ویژگی هایی است که احساس درونی فرد را مشخص می کند. می توان هویت را به عنوان یک عنصر مبارزه در فرد دید که او را در مقابل تأثیرات خارجی تجهیز می کند.
در جامعه، نهادهای مختلف نقش مهمی در شکل گیری هویت افراد ایفا می کنند، از جمله خانواده، گروه دوستان و همسالان، مدارس، دانشگاه ها، و رسانه های جمعی. استفاده موفق از این نهادهای شکل دهی هویت نقش مهمی در برخورد با چالش های هویت جوانان در محیط جنگ نرم دارد. همان طور که گفته شد، هویت یک عنصر مبارزه است.
برای مثال، جوانانی که هویت مذهبی قوی دارند، ممکن است از برخی از چالش های فرهنگی غربی، مانند همجنس بازی یا مصرف الکل، در امان باشند. این نهادها نقش اساسی در تقویت هویت فردی و مقاومت در برابر تأثیرات خارجی دارند.
در دوران جامعه اطلاعاتی، با پیشرفت تکنولوژی، جهان به یک دهکده کوچک تبدیل شده است. در این دهکده جهانی، تمام افراد از همدیگر اطلاعات دارند و این ارتباطات به گونه ای است که حتی سبک زندگی آن ها نیز تحت تأثیر قرار گرفته است. افراد از یک یا چند روش ارتباطی خاص و یکسان بهره‌مندند.
رسانه و جامعه
رسانه به وسیله ای گفته می شود که از طریق آن انسان پیام خود را به فرد دیگر یا تعداد زیادی از مردم منتقل می کند. رسانه ها می توانند چاپی یا الکترونیکی باشند و نقش مهمی در اطلاع رسانی، تحلیل، نقد، تبلیغ، سرگرمی و تأثیر گذاری بر افکار، رفتارها و تصمیمات مردم دارند. رسانه ها همچنین می توانند ابزار قدرت و نفوذ برای دولت ها، احزاب، گروه ها و فرد‌هایی باشند که از آن ها برای ارتباط با مخاطبان خود استفاده می کنند. رسانه ها در خاورمیانه به دلیل شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خاص این منطقه، نقش ویژه ای در شکل گیری و تغییر روندهای مهم دارند. برای مثال، رسانه های اجتماعی در انقلاب های عربی، جنگ های سوریه و یمن، تحولات عراق و ایران و روابط بین‌المللی کشورهای منطقه نقش فعال و موثری ایفا کردند. رسانه ها همچنین می توانند آسیب هایی نیز به جامعه وارد کنند، مانند دروغ پراکنی، تحریک، تضعیف اعتماد، تشدید تعصب و تنش و ایجاد تصویر نادرست از واقعیت ها. برای مقابله با این آسیب ها، نیاز به افزایش سواد رسانه ای، تقویت اخلاق رسانه ای، نظارت و مدیریت قانونی و ایجاد رقابت سالم بین رسانه ها است.
رسانه های اجتماعی چگونه کار می کنند؟
رسانه های اجتماعی نوعی رسانه هستند که از فناوری های اینترنتی استفاده می‌کنند تا امکان ایجاد، اشتراک گذاری و تعامل با محتوای متنوع را برای کاربران فراهم کنند. رسانه های اجتماعی می توانند شامل وبلاگ ها، شبکه های اجتماعی، پادکست ها، ویدئوها، عکس ها و میم ها باشند. رسانه های اجتماعی به کاربران اجازه می دهند که با دیگران در ارتباط باشند، علایق و ایده های خود را بیان کنند، از اطلاعات و خبرهای موجود استفاده کنند و در جوامع و شبکه های مجازی شرکت کنند. رسانه های اجتماعی همچنین می توانند برای اهداف تجاری، آموزشی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مورد استفاده قرار گیرند.
تأثیر نمایش رسانه ها در جامعه به عنوان نهادهای گوناگون و با اهداف مختلف عمل می کنند. برخی از انواع نقش های رسانه عبارتند از:
- نقش اطلاع رسانی: رسانه ها به عنوان منابع اطلاعاتی با ارائه اخبار، تحلیل ها و اطلاعات به جامعه کمک می کنند.
- نقش تفریحی: رسانه ها به عنوان وسیله هایی برای تفریح و سرگرمی مورد استفاده قرار می گیرند، از جمله فیلم ها، موسیقی، و برنامه های تلویزیونی.
- نقش تربیتی: بخشی از رسانه ها ممکن است به عنوان وسایلی برای تربیت و آموزش افراد به کار روند، از جمله برنامه های آموزشی تلویزیونی یا مقالات تعلیمی در رسانه های چاپی.
- نقش تأثیر گذاری در سیاست: رسانه ها می توانند نقش مهمی در تشکیل نظرات عمومی و تأثیر بر روند‌ها و تصمیمات سیاسی داشته باشند.
- نقش تشکیل دهنده ارتباطات اجتماعی: رسانه ها به عنوان وسیله هایی برای برقراری ارتباطات اجتماعی و انتقال ارزش ها و فرهنگ مشترک عمل می کنند.
- نقش نمایشی و فرهنگی: رسانه ها مواردی نظیر سینما و تلویزیون در ارائه محتوای هنری و فرهنگی برای جامعه دارند.
- نقش تأثیرگذار در تغییرات اجتماعی: برخی از رسانه ها می توانند تأثیر گذار در تغییرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی باشند. همه این نقش ها با ترکیب و تعامل با یکدیگر، تأثیرات گسترده‌ای در جوامع دارند.
چگونه سلیقه رسانه ای خود را در شبکه های اجتماعی پیدا کنیم؟
به علائق و سلایق خود در شبکه های اجتماعی پاسخ دادن می تواند راهی برای ابراز خود، ارتباط با دیگران و یادگیری چیزهای جدید باشد. برای این کار، می توانید از راه های زیر استفاده کنید:
- پیگیری صفحات، کانال ها، گروه ها و افرادی که موضوعات مورد علاقه‌تان را پوشش می‌دهند و با آن ها ارتباط برقرار کنید.
- ایجاد محتوای مرتبط با علائق و سلایق خود و به اشتراک گذاری آن با دیگران. می توانید تصاویر، ویدئوها، متن ها، نظرسنجی ها، میم ها و غیره را بسازید و منتشر کنید.
- شرکت در بحث ها، گفتگوها، نظردهی‌ها و بازخوردهایی که درباره موضوعات مورد علاقه‌تان در شبکه های اجتماعی وجود دارند. می توانید نظرات خود را بیان کنید، سوالات بپرسید، پاسخ ها را بخوانید و لایک یا دیس‌لایک کنید.
- از امکانات و ابزارهای مختلف شبکه های اجتماعی برای افزایش جذابیت و کیفیت محتوای خود استفاده کنید. می توانید از فیلترها، استیکرها، اموجی‌ها، هشتگ ها، تگ ها و غیره استفاده کنید.
- احترام به حقوق و اخلاق رسانه ای و اجتماعی را رعایت کنید. محتوایی که ایجاد یا به اشتراک می گذارید باید مطابق با قوانین و اصول اخلاقی باشد و نباید حقوق و احساسات دیگران را ضایع کند.
سخن پایانی
در فضای رسانه، هر فرد تا حد ممکن تلاش می کند که مسیری را از بین گزینه های اطلاعاتی انتخاب کند که با عقاید، سلایق، و اخلاقیاتش هماهنگ است. او سعی دارد این مسیر را در زندگی خود به عنوان سبک زندگی پیاده سازی کند به طوری که باورها و ارزش های شخصی او در آن بازتاب یابد. هرچند، فردی که به خود متعهد به یک شیوه زندگی خاص می داند، اغلب انتخابات دیگران را خارج از محدوده معیارها و موازین خود می بیند. این «انتخاب و آزادی» عنصری است که فرد به دنبال ترجیحات و علایق شخصی خود، با آگاهی، یک شیوه زندگی را انتخاب می کند.
دیدگاهتان را بنویسید