مهم ترین زنگ خطرهای سرطان تخمدان

سرطان تخمدان، یکی از انواع سرطانی است که ممکن است در هر سنی ایجاد شود، اما بیشتر در زنان پس از سن ۴۰ سالگی تشخیص داده می شود. به دلیل عدم وجود علائم خاص در مراحل ابتدایی، شناخت زنگ های خطر و علائم مهمی برای پیشگیری و تشخیص زودرس، ضروری است. از جمله این زنگ های خطر می توان به وراثت خانوادگی سرطان تخمدان، استفاده از داروهای زیادی برای تنظیم هورمون و عدم بارداری یا بارداری در سنین پایین اشاره کرد. در واقع سرطان تخمدان، یکی از خطرات جدی در سلامت زنان است که ممکن است به طور ناگهانی و بدون نشانه های آشکار ایجاد شود. در این قسمت از روژه مگ به بررسی زنگ های خطر مربوط به سرطان تخمدان می پردازیم، اطلاعاتی که می تواند زنان را برای تشخیص زودرس و مداوم این نوع سرطان آماده تر کند.

علت سرطان تخمدان

سرطان تخمدان به عنوان یکی از مرگبارترین انواع سرطان در زنان، همچنان برای پزشکان معما است. اگرچه مواردی را شناسایی کرده اند که ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند، اما دقیقاً چگونگی بروز آن هنوز مشخص نیست. به عبارت دیگر، ریشه ی این بیماری چگونه شکل می گیرد، هنوز معلوم نیست. اما یک نکته ی مشترک در اکثر موارد، تغییرات در DNA سلول های داخل یا نزدیک تخمدان هاست.

این تغییرات یا جهش های ژنتیکی، باعث می شوند که سلول ها به شدت رشد کنند و تومورهای سرطانی را ایجاد کنند. این سلول های سرطانی می توانند به بافت های اطراف خود حمله کرده و حتی به دیگر قسمت های بدن منتقل شوند که این وضعیت به متاستاز معروف است. این فرایند پیچیده ای است که هنوز بسیاری از جنبه های آن مورد بررسی و تحقیق قرار دارد.

عوامل خطر سرطان تخمدان

در اینجا فهرستی از عوامل خطر برای سرطان تخمدان آمده است که باید به آنها توجه ویژه داشته باشیم:

• افزایش سن: خطر ابتلا به سرطان تخمدان با بالا رفتن سن افزایش می یابد. این بیماری اغلب در افراد سالمند تشخیص داده می شود.
• تغییرات ژنتیکی ارثی: برخی از سرطان های تخمدان ناشی از تغییرات ژنتیکی هستند که از والدین به ارث می رسد. برخی از ژن های خطرناک شامل BRCA1 و BRCA2 می شوند.
• سابقه ی خانوادگی سرطان تخمدان: اگر در خانواده شما افرادی با سرطان تخمدان داشته باشند، خطر ابتلا به این بیماری بیشتر است.
• چاقی یا اضافه وزن: افزایش وزن یک عامل خطر مهم برای سرطان تخمدان است.
• درمان هورمونی پس از یائسگی: استفاده از درمان های هورمونی برای کنترل علائم یائسگی ممکن است خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.
• اندومتریوز: این بیماری که با درد همراه است، ممکن است بافتی شبیه بافت رحم در خارج از رحم رشد کند.
• سن شروع و پایان قاعدگی: تغییرات در سن شروع قاعدگی یا یائسگی می تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد.
• باردار نشدن: زنانی که هیچگاه باردار نمی شوند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای سرطان تخمدان قرار داشته باشند.

مهم ترین علائم سرطان تخمدان در مراحل ابتدایی

در مراحل ابتدایی، سرطان تخمدان ممکن است بدون هیچ علامت یا نشانه ای بوده و تشخیص داده نشود. زیرا توده های بدخیم معمولاً در محدوده تخمدان ها یا لوله های فالوپ محدود می شوند و هنوز به دیگر اندام های بدن گسترش نیافته اند. اما در صورتی که علائم ظاهر شوند، ممکن است با مواردی مانند نفخ، درد در منطقه لگن یا شکم، مشکلات در هضم و احساس سیری سریع، نیاز مکرر به دفع ادرار، و یا تغییرات در قاعدگی بروز پیدا کند.

اما باید توجه داشت که این علائم ممکن است ناشی از بیماری های دیگر هم باشند و تشخیص نهایی نیازمند مشاوره با پزشک است. در صورتی که علائمی مانند تغییرات قاعدگی، درد هنگام رابطه ی جنسی، خستگی بیش از حد، کمردرد، ناراحتی معده یا یبوست مشاهده شود و بیش از حد طول بکشد یا مزاحمت ایجاد کند، بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کرده و بررسی های لازم را انجام دهید.

علائم سرطان تخمدان پیشرفته

در مراحل پیشرفته ی سرطان تخمدان، علائم و نشانه ها اغلب شدیدتر و گسترده تر می شوند. به علاوه به علائمی که در مراحل ابتدایی احساس می شوند، علائم جدیدی نیز اضافه می شود. علائم پیشرفته ی سرطان تخمدان ممکن است شامل موارد زیر باشد.

1.    اختلالات هضمی

سرطان تخمدان می تواند به حدی پیشرفت کند که باعث ایجاد اختلالات در هضم غذا شود. اگر بیماری به روده ها گسترش یابد، ممکن است باعث تورم شکم، یبوست، حالت تهوع یا درد شود.

2.    آسیت

وقتی که سرطان به شکم و کبد گسترش پیدا می کند، ممکن است منجر به تجمع مایعات زیادی در شکم شود که باعث ظاهر شدن آسیت می شود. این وضعیت ممکن است با از دست دادن اشتها، سوء هاضمه، سوزش سردل، حالت تهوع و تنگی نفس همراه باشد.

3.    کاهش یا افزایش وزن

افراد مبتلا به سرطان تخمدان ممکن است ناخواسته وزن اضافه کنند، به خصوص در صورت تجمع مایع در شکم. از سوی دیگر، کاهش اشتها می تواند منجر به کاهش وزن ناخواسته، که با عنوان “کاشکسی سرطان” شناخته می شود، منجر شود.

4.    خستگی

با پیشرفت بیماری، سلول های سرطانی انرژی بیشتری مصرف می کنند که این وضعیت می تواند به خستگی مفرط منجر شود.

عوارض سرطان تخمدان

همانطور که سرطان تخمدان در مراحل پیشرفته ی خود به سایر اندام ها گسترش می یابد، ممکن است عوارض جدی و متعددی را ایجاد کند. این عوارض ممکن است تحت تأثیر درمان های مورد استفاده قرار گیرند، مانند شیمی درمانی یا جراحی. برخی از عوارض اصلی سرطان تخمدان عبارتند از:

• عفونت: شیمی درمانی ممکن است باعث افزایش خطر عفونت ها شود. بیماران در اثر شیمی درمانی بیشتر در معرض عفونت ها قرار دارند که می تواند مشکلات جدی را به همراه داشته باشد.
• انسداد روده: اگر تومور به روده گسترش پیدا کند، ممکن است روده را جزئی یا کامل مسدود کند که به درد شدید و استفراغ منجر می شود و ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
• سوراخ شدن روده ی بزرگ: درمان های هدفمند سرطان ممکن است به دیواره ی روده ی بزرگ آسیب برسانند که نیاز به جراحی فوری دارد.
• انسداد مجاری ادراری: اگر تومورها به سیستم ادراری سرایت کنند، ممکن است مجاری ادراری را مسدود کنند که مشکلات کلیه و ادراری را به همراه دارد.
• پلورال افیوژن: وقتی که سرطان به ریه ها گسترش می یابد، مایع بین دیواره ی ریه ها و دیواره ی قفسه ی سینه جمع می شود که نیازمند تخلیه آن توسط پزشک است.

در نهایت، درمان هایی مانند برداشت تخمدان ها، لوله های فالوپ و رحم ممکن است باعث بروز عوارض جانبی طولانی مدت از جمله آغاز یائسگی، کاهش اشتها، افزایش یا کاهش وزن ناخواسته، خستگی و مشکلات مرتبط با ادراری شوند.

علائم کدام بیماری ها مشابه ی علائم سرطان تخمدان است؟

علائم سرطان تخمدان ممکن است با علائم برخی بیماری های دیگر اشتراک داشته باشد. برخی از این بیماری ها عبارتند از:

1.    کیست های تخمدان

کیست های تخمدان ممکن است علائمی شبیه به علائم سرطان تخمدان ایجاد کنند، اما این علائم معمولاً مداوم نیستند و با چرخه ی قاعدگی ظاهر می شوند و سپس ممکن است خودبه خود محو شوند.

2.    سندرم روده ی تحریک پذیر (IBS)

علائم این بیماری گوارشی ممکن است شامل درد شکم، تغییرات در رفع مزاج و نفخ باشند که با علائم سرطان تخمدان مشابه هستند. اما علائم IBS معمولاً با استرس یا مواد محرک دیگر تشدید می شوند و معمولاً ثابت نیستند.

3.    عفونت مجاری ادراری (UTI)

باعث درد و سوزش در هنگام ادرار کردن می شود. این علائم معمولاً ناشی از ورود باکتری ها به سیستم ادراری هستند.

4.    فیبروم های رحمی

توده هایی که در دیواره های رحم ایجاد می شوند و می توانند باعث درد، یبوست، مشکلات ادراری، احساس نفخ و تغییرات در دوره ی قاعدگی شوند.

5.    اندومتریوز

بافت شبیه به پوشش داخلی رحم که در خارج از رحم رشد می کند و ممکن است باعث درد لگن، پریودهای سنگین یا دردناک، درد در هنگام رابطه جنسی و تغییرات در اجابت مزاج شود.

6.    بیماری التهابی لگن

منجر به التهاب اندام های تناسلی می شود و ممکن است عفونت های منتقله از راه جنسی دلیل بروز این التهابات باشند.

انواع سرطان تخمدان

سرطان تخمدان یک بیماری پیچیده است که به بیش از ۳۰ نوع مختلف بسته به نوع سلول هایی که درگیر شده اند، تقسیم می شود. از جمله انواع رایج سرطان تخمدان می توان به تومورهای اپیتلیال، تومورهای استرومایی و تومورهای سلول زایا اشاره کرد.

·       تومورهای اپیتلیال

این نوع سرطان اکثراً در بافت خارجی تخمدان ها شروع می شود و حدود ۹۰ درصد از تمامی حالات سرطانی تخمدان را تشکیل می دهد. این تومورها ممکن است از سلول های سطحی تخمدان یا سلول هایی که در تشکیل توده های کیستی نقش دارند، شروع به رشد کنند.

·       تومورهای استرومایی

این نوع سرطان در سلول های تولیدکننده هورمون های جنسی زنانه رشد می کند. این تومورها حدود هفت درصد از تمامی حالات سرطان تخمدان را تشکیل می دهند و ممکن است در سلول های استرومایی که در محیط تخمدان ها وجود دارند، شروع به رشد کنند.

·       تومورهای سلول زایا

این نوع تومورها در سلول های تولیدکننده تخمک و تخم های زایمانی شکل می گیرند. بیشتر این تومورها خوش خیم هستند، اما در برخی موارد ممکن است بدخیم شوند.

این نوع تقسیم بندی، نشان می دهد که سرطان تخمدان یک بیماری پیچیده است که نیاز به تشخیص دقیق و درمان مناسب دارد.

آیا امکان پیشگیری از سرطان تخمدان وجود دارد؟

با توجه به اینکه هنوز هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از سرطان تخمدان وجود ندارد، اما می توانید با اقداماتی به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کنید. مواردی که می توانید انجام دهید عبارتند از:

• مشاوره با پزشک درباره مصرف قرص های ضد بارداری: اگر مشکوک به ابتلا به سرطان تخمدان هستید یا سابقه خانوادگی در این زمینه دارید، مطمئن شوید که با پزشک خود در مورد مصرف قرص های ضد بارداری مشورت کرده اید. برخی تحقیقات نشان داده است که مصرف این قرص ها می تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهد.
• مشارکت فعال با پزشک: اگر سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان تخمدان دارید، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک می تواند با توجه به تاریخچه ی پزشکی شما، میزان خطر را برای شما ارزیابی کند و نکاتی را برای کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان به شما پیشنهاد دهد. در صورت لزوم، مشاوره با یک متخصص ژنتیک نیز می تواند کمک کننده باشد تا اقدامات پیشگیرانه مناسبی را انجام دهید.

راه های تشخیص سرطان تخمدان

تشخیص سرطان تخمدان اغلب به دلیل موقعیت آن در عمق حفره شکمی و عدم وجود آزمایش غربالگری معمولی، مشکل تر است. اما روش هایی وجود دارد که پزشکان معمولاً برای تشخیص سرطان تخمدان به آن ها رجوع می کنند. این روش ها عبارتند از:

• معاینه لگن: پزشک با انجام معاینه لگنی می تواند با احساس اندام های لگنی شما و تشخیص وجود هر نوع توده یا تغییراتی، شامل تورم یا آسیب، به تشخیص سرطان تخمدان برسد.
• آزمایش خون: آزمایش های خونی می توانند نشانگرهایی از وجود سرطان تخمدان باشند، از جمله آزمون هایی مانند آزمون CA-125 که در برخی موارد ممکن است مفید باشد، اما این آزمون نمی تواند به تنهایی برای تشخیص سرطان تخمدان استفاده شود و نیاز به ترکیب با سایر روش های تشخیصی دارد.
• سونوگرافی: این تصویربرداری با فراصوت می تواند توده های موجود در تخمدان ها را تشخیص دهد، اما نمی تواند با دقت بالایی بین سرطان و توده های خوش خیم تمایز قائل شود.
• تصویربرداری مقطعی (CT scan) و مغناطیسی هسته ای (MRI): این روش های تصویربرداری می توانند کمک کنند تا توده ها و تغییرات در نسج های اطراف تخمدان ها مشخص شوند و در تشخیص سرطان تخمدان کاربرد دارند.

انواع روش های درمان سرطان تخمدان

روش های درمان سرطان تخمدان معمولاً به صورت یک ترکیب از مداخلات جراحی، شیمی درمانی، و در مواردی تکمیلی مانند درمان هورمونی یا رادیوتراپی انجام می شود. این ترکیب درمانی براساس نوع و مرحله سرطان، عوارض جانبی، و وضعیت عمومی بیمار تعیین می شود. روش های جراحی برای درمان سرطان تخمدان متناسب با مرحله و مشخصات بیمار می تواند شامل موارد زیر باشد.

جراحی

1. برداشتن یک تخمدان

– در مواردی که سرطان تخمدان فقط یکی از تخمدان ها را درگیر کرده باشد، جراحی ممکن است شامل برداشتن تخمدان آسیب دیده و لوله فالوپ آن باشد. این روش می تواند توانایی بچه دار شدن را حفظ کند.

2. برداشتن هر دو تخمدان

– اگر سرطان هر دو تخمدان را درگیر کرده باشد و ارتباطی با نواحی دیگر نداشته باشد، جراح ممکن است هر دو تخمدان و لوله های فالوپ آن ها را بردارد. این روش رحم را دست نخورده می گذارد و این بیان می شود که برای برخی از بیماران ممکن است همچنان امکان باروری باشد.

3. برداشتن هر دو تخمدان و رحم

– در مواردی که سرطان گسترده تر شده باشد یا اهمیت بچه دار شدن برای بیمار مهم نباشد، جراح ممکن است هر دو تخمدان، لوله های فالوپ، رحم و غدد لنفاوی مجاور را بردارد.

4. جراحی برای درمان سرطان پیشرفته تخمدان

– در موارد پیشرفته سرطان تخمدان، جراح ممکن است تمام بافت های سرطانی را برای برطرف کردن بیماری برداشته و در برخی موارد، شیمی درمانی قبل یا بعد از جراحی ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.

شیمی درمانی

شیمی درمانی یک روش درمان دارویی است که از مواد شیمیایی برای تخریب سلول هایی با رشد غیرطبیعی مانند سلول های سرطانی استفاده می کند. این داروها می توانند به صورت تزریقی از طریق وریدها یا به صورت خوراکی مصرف شوند.

استفاده از شیمی درمانی معمولاً بعد از جراحی برای از بین بردن باقی مانده ی سلول های سرطانی صورت می گیرد، اما ممکن است قبل از جراحی نیز برای کاهش اندازه تومور و کنترل بیماری استفاده شود. این درمان را می توان به صورت تکی یا در ترکیب با سایر روش های درمانی مانند جراحی یا رادیوتراپی انجام داد.

در موارد خاص، ممکن است داروهای شیمی درمانی قبل از تزریق به داخل شکم گرم شده و سپس به داخل شکم تزریق شوند. این روش معمولاً به عنوان شیمی درمانی داخل شکمی هیپرترمیک شناخته می شود. در هر صورت، استفاده از این روش ها نیازمند مشورت با پزشک تخصصی درمان سرطان است.

درمان های هدفمند

درمان های هدفمند عمدتاً بر روی نقاط ضعف خاصی که در سلول های سرطانی وجود دارد، تمرکز دارند و سعی در از بین بردن این نقاط ضعف دارند تا منجر به مرگ سلول های سرطانی شوند.

اگر درمان هدفمند مناسب برای شما قابل اجرا باشد، پزشک ممکن است ابتدا سلول های سرطانی شما را تست کند تا بهترین روش درمانی را برای شما مشخص کند.

هورمون درمانی

یکی از این روش های درمانی هورمون درمانی است که از داروهایی استفاده می کند که اثرات هورمون استروژن را بر روی سلول های سرطان تخمدان کاهش می دهد. این درمان ممکن است برای کنترل رشد سرطان مؤثر باشد، به خصوص برای انواع سرطان های تخمدان با رشد آهسته و همچنین در صورت بازگشت سرطان پس از درمان های اولیه.

ایمونوتراپی

ایمونوتراپی یکی دیگر از روش های درمان سرطان تخمدان است که از تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان استفاده می کند. این روش با تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک می کند تا بهتر به سلول های سرطانی حمله کند و آن ها را از بین ببرد. ایمونوتراپی ممکن است در شرایط خاص برای درمان سرطان تخمدان مؤثر باشد.

آیا ممکن است از ابتلای خود به سرطان تخمدان بی اطلاع باشید؟

بله، ممکن است بدون آگاهی از وجود آن، دچار سرطان تخمدان شوید. در حالتی که سرطان تخمدان در مراحل اولیه خود قرار دارد، ممکن است هیچ علامت یا نشانه ای مشاهده نشود. بنابراین، افرادی که در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند، بهتر است به طور دوره ای معاینات پزشکی انجام دهند.

برخلاف برخی سایر انواع سرطان ها مانند سرطان دهانه ی رحم که با استفاده از تست پاپ اسمیر غربالگری می شود، برای تشخیص زودهنگام سرطان تخمدان تست غربالگری معتبری وجود ندارد. با این حال، معاینات منظم لگن می تواند به پزشکان کمک کند تا تغییرات مشکوک را تشخیص دهند و برای تشخیص دقیق تر مطالعات بیشتری انجام دهند.

در برخی از افراد با عوامل خطر بالا مانند وجود جهش های ژنی BRCA، سابقه خانوادگی از سرطان تخمدان، یا سندرم های ژنتیکی خاص، ممکن است با استفاده از تکنیک های تصویربرداری مانند سونوگرافی ترانس واژینال، تشخیص زودهنگام سرطان تخمدان امکان پذیر باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده هر یک از علائم مشخصه ی سرطان تخمدان، به ویژه اگر این علائم پایدار و همیشگی باشند، باید بلافاصله با پزشک مشورت کنید، به ویژه اگر شما بالای ۵۰ سال سن دارید یا این علائم به تازگی ظاهر شده و عادی به نظر نمی رسند. طبق توصیه های انجمن سرطان آمریکا، اگر علائم بیش از ۱۲ بار در ماه رخ دهند، زمان آن فرارسیده که به پزشک مراجعه کنید.

اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید، مانند اندومتریوز که می تواند به نوع خاصی از سرطان تخمدان منجر شود، در صورتی که علائم این بیماری به طور غیرعادی تغییر کرده و بدتر شده باشند، یا علائم جدید شدیدی را تجربه کنید، باید به پزشک خود اطلاع دهید.

سرطان تخمدان با سرعت های متفاوتی پیشرفت می کند، بنابراین، در نظر داشته باشید که بعضی از انواع این بیماری ممکن است بسیار سریع رشد کنند و در عرض چند هفته یا چند ماه به مراحل پیشرفته برسند. با این در نظر گرفتن این مسئله، در صورت مشاهده هر گونه علامت مشکوک، بهتر است به زودی به پزشک مراجعه کنید تا بررسی های لازم صورت گیرد و در صورت لزوم، درمان مناسب آغاز شود.

سخن پایانی

همیشه بهترین اقدام، مراجعه به پزشک و دریافت مشاوره ی حرفه ای است. هرگز نباید علائم خود را نادیده گرفته و به سلامتی خود بی توجه شد. اگر هر گونه سوال یا نگرانی دارید، همیشه می توانید به پزشک خود مراجعه کنید. ایشان بهترین منبع برای ارائه راهنمایی و پشتیبانی است. به سلامتی خود اهمیت دهید و از منابع معتبر برای اطلاعات در مورد سلامتی استفاده کنید.