درباره دیسک گردن چه می‌دانید؟

دیسک گردن ، یکی از آزاردهنده‌ترین اتفاقات ممکن است. پارگی دیسک گردن دردی بسیار دارد تا جایی که به این فکر می‌کنیم چرا استخوان گردن ما یک تکه نیست؛ تا به چنین دردی دچار نشویم؟ اما اگر گردن ما یکپارچه بود و از هفت قطعه تشکیل نشده بود، ما نمی‌توانستیم گردن خود را حرکت دهیم. بنابراین دیسک گردن نقش مهمی را ایفا می‌کند؛ ما با کمک دیسک‌ها می‌توانیم گردن خود را به جلو و عقب اطراف حرکت دهیم و یا این که آن را به طرفین راست و چپ بچرخانیم. در ادامه‌ی مطلب به علل دیسک گردن و علائم و روش‌هایی برای درمان آن اشاره خواهیم کرد.

دیسک گردن دقیقا چیست؟

دیسک‌ها، در واقع ساختمان‌های غضروفی هستند که هم باعث حرکت ستون مهره‌ها می‌شوند و هم باعث جلوگیری از فشارهایی که به ستون مهره‌ها می‌آید. یعنی مانند کمک فنرهای ماشین نیروهای وارد شده به ستون مهره‌ها را خنثی می‌کنند. دیسک گردن از دو قسمت درست شده است یک قسمت حلقه دیسک که آنولوس فیبروزوس و یک قسمت هسته دیسک گردن که نوکلئوس پولپوزوس نامیده می‌شود. هسته خاصیت ژلاتینی دارد و کاملا در داخل حلقه دیسک به شکل کروی قرار دارد. حلقه دیسک از ۲۰ لایه کلاژن به هم تابیده درست شده است.

اگر بخواهیم مثال عینی از دیسک بزنیم، دیسک مانند تایر ماشین است. قسمتی که لاستیک شامل هوا است،  به منزله هسته‌ای دیسک و تایرلاستیکی در اطراف، به منزله‌ی حلقه دیسک در نظر گرفته می شود.

تا اینجای ماجرا دیسک گردن درد و خطری نداشت.

اما چه می‌شود که دیسک گردن را مشکل‌ساز می‌کند؟

ما گردن‌مان را هر روز هزاران بار حرکت می‌دهیم و همین باعث پیدایش ترک ریز در حلقه دیسک می‌شود. در اکثر افراد این حلقه‌ها توسط قدرت شفابخشی بدن ترمیم می‌شوند، اما در عده‌ای از افراد میزان پارگی بیش از میزان ترمیم است؛ و این ترک‌ها به هم پیوسته و بزرگ شده و فرصتی را ایجاد می‌کند که فشار داخل دیسک، باعث شود تا هسته دیسک از داخل این شکاف‌ها به بیرون انتشار پیدا کند و به این ترتیب هسته دیسک بر روی ریشه عصبی فشار وارد می‌آورد و باعث علائم عصبی می‌شود که این حالت را پارگی دیسک یا فتق دیسک می‌گویند.

به نظر شما سندرم قلب شکسته واقعیت دارد؟

علائم عصبی دیسک گردن

این علائم به علت فشار به ریشه‌های عصبی ایجاد می‌شوند و بر حسب این که بر کدام یک از ریشه‌های عصبی فشار وارد شود، درد ممکن است به شانه، بازو، ساعد و یا انگشتان دست انتشار پیدا کند. چون دیسک‌ها در اکثر موارد در یک طرف مثلا طرف راست یا چپ دچار می‌شوند، معمولا درد اندام فوقانی بیمار یک طرفه است.

علائم دیسک گردن معمولا با درد همراه است و باعث اختلالات عصبی به شرح زیر می‌شود:

C4-C5 (ریشه‌ی عصبی C5): آسیب این قسمت‌ها می‌تواند باعث ضعف در عضله‌ی دلتایی سر شانه شود. معمولا بی‌حسی یا خارش و سوزش ایجاد نمی‌کند، ولی می‌تواند باعث درد شانه و گردن درد شود.

C5-C6 (ریشه‌ی عصبی C6): صدمه‌ی این ناحیه می‌تواند باعث ضعف ماهیچه‌های دو سر (عضلات جلویی بازو) و ماهیچه‌های باز کننده‌ی مچ شود. بی‌حسی، خارش و سوزش همراه با درد ممکن است به سمت انگشت شست دست منتشر شوند. این یکی از شایع‌ترین مراحل برای وقوع فتق دیسک گردن است.

C6-C7 (ریشه‌ی عصبی C7): این حالت می‌تواند باعث ضعف عضلات سه سر بازو (عضلات پشت بازو) و عضلات باز کننده‌ی انگشتان شود. بی‌حسی، خارش و سوزش همراه با درد ممکن است به سمت عضلات سه سر و انگشت میانی منتشر شوند.

C7-T1 (ریشه‌ی عصبی C8): می‌تواند باعث ضعف در گرفتن اشیا با دست شود. هم‌چنین بی‌حسی، خارش و درد ممکن است از طریق بازو به سمت انگشت کوچک دست منتشر شوند.

لازم است بدانید که علائم بالا معمولا با فتق دیسک گردن همراه هستند، ولی ساختار سیستم عصبی افراد متفاوت است؛ بنابراین علائم ایجاد شده در آن‌ها نیز ممکن است با یکدیگر تفاوت داشته باشد.

علائم دیگر دیسک گردن

گردن درد

درد گردن، شایع‌ترین علامت بیماری دیسک گردن است. درد گردن از نوع دردهای مکانیکی است، یعنی با حرکت بدتر می‌شود و با استراحت بهتر می‌شود. درد گردن گاهی در شب‌ها افزایش پیدا می‌کند. زیرا در شب‌ها عضلات ما شل می‌شوند و گردن دیگر حالت مستقیم خود، که در حالت بیداری دارد را، از دست می‌دهد. در واقع فشار بیشتری به ستون مهره‌ها وارد می‌شود.

سرگیجه و سردرد

هرچند ارتباط مستقیمی بین دیسک گردن و سرگیجه، از نظر علمی وجود ندارد. اما آن‌چه در سال‌های متمادی توسط بیماران گزارش شده است، چنین می‌گوید. بسیاری از بیماران بعد از مانورهایی که برای درمان دیسک گردن روی آن‌ها صورت می‌گیرد، سرگیجه شان کاملا خوب می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود اگر هم دیسک گردن و هم سرگیجه دارید ابتدا بیرون زدگی دیسک گردن را درمان کنید. در این صورت سرگیجه نیز خود به خود بهبود می‌یابد.

برخلاف سرگیجه، یکی از شایع‌ترین علل سردردها می‌تواند دیسک گردن و اصولا مشکلات مرتبط با گردن باشد . بسیاری از این سردردها سال‌ها با برچسب میگرن تحت درمان‌های دارویی زیاد و طولانی قرار گرفته‌اند، که با درمان دیسک گردن سردرد به طور معجزه آسایی درمان گردیده است.

علل دیسک گردن

علل زیادی باعث ایجاد فتق دیسک گردن و درد شدید می‌شوند که عبارتند از:

 فرسایش دیسک‌های ستون فقرات

درد ناشی از دیسک بیرون زده، معمولا به علت فرسایش ستون فقرات رخ می‌دهد.

پشت و کمر ما، وظیفه‌ی تحمل و پخش کردن وزن را داشته و دیسک‌های بین مهره‌ای، ضربه گیری در اثر حرکت (راه رفتن، چرخیدن و خم شدن) را بر عهده دارد. به دلیل فشار زیادی که به دیسک‌ها وارد می‌شود، با گذر زمان به آن‌ها آسیب وارد می‌شود و می‌تواند علت دیسک گردن و کمر باشد.

هم‌چنین حلقه‌ی فیبری (قسمت سخت خارجی دیسک) می‌تواند به تدریج ضعیف شود. این ضعف به نوکلئوس پالپوزوس (هسته‌ی ژله مانند دیسک) اجازه‌ی خروج دهد، به این ترتیب، دیسک بیرون زده و متورم می شود.

 آسیب به ستون فقرات

علت دیسک گردن می‌تواند در اثر آسیب باشد. تصادف رانندگی می‌تواند باعث بیرون زدن دیسک شود. برای مثال یک حرکت شدید و ناگهانی، می‌تواند با وارد کردن فشار زیاد باعث بیرون زدن و پارگی دیسک گردد.

هم‌چنین علائم دیسک گردن می‌تواند به علت بلند کردن نادرست یک جسم سنگین و یا چرخیدن بیش از اندازه‌ی بدن به وجود آید.

تاثیر همزمان آسیب‌ها و فرسایش ستون فقرات

ممکن است دیسک چنان ضعیف شده باشد، که اتفاقاتی نه چندان مهم مثلا یک عطسه، دچار بیرون زدگی شود. عطسه رویداد مهمی که بتواند باعث آسیب شود به حساب نمی‌آید، ولی اگر فرد دیسک ضعیفی داشته باشد، نیروی حاصل از یک عطسه می‌تواند باعث فتق آن شود.

روش‌های درمان دیسک گردن

دارو

هدف از تجویز دارو، درمان درد گردن و ناراحتی در عین پیشگیری از بروز اثرات جانبی و به حداقل رساندن خطر مصرف بیش از اندازه دارو است.

داروهای غیرتجویزی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسین از داروهای غیراستروئیدی ضد التهاب (NSAIDs) رایج به شمار می‌آیند. این داروها مسکن‌های قوی طولانی مدت درد هستند که وابستگی نیز ایجاد نمی‌کنند.

مصرف داروهای مخدر برای تسکین درد مزمن پشت بدن و کمر با توجه به سمی بودن بالقوه‌ی این داروها، برای بدن و ایجاد وابستگی جسمی و روانی کمتر توصیه می‌شود. دوره درمان این گروه از داروها باید کوتاه مدت باشد و صرفا در صورت واکنش نشان ندادن بیمار به دیگر داروها تجویز شود.

هم‌چنین درد غالبا با مصرف شل‌کننده‌های عضلانی، مسکن‌های ضد صرع مانند نورونتین، توپاماکس و لیریکا و استروئیدهای خوراکی تسکین می‌یابد.

فیزیوتراپی و کاردرمانی

فیزیوتراپی و کاردرمانی از روش های درمان بدون جراحی دیسک گردن هستند و نقش مهمی را در بهبود بیمار ایفا می‌کنند. پزشک یا متخصص پس از کاهش درد حاد، برنامه توانبخشی را برای جلوگیری از بروز مجدد علائم دیسک گردن در نظر می‌گیرد.

برنامه جهت درمان درد گردن با فیزیوتراپی، غالبا شامل استفاده از کمپرس گرم و یا سرد و برق درمانی برای تسکین درد، کاهش تورم، افزایش قدرت و تحریک فرایند التیام است. حرکت‌های اصلاحی و ورزش گردن، درمان با دست، آموزش عملکرد و استفاده از ابزار کمکی و تجهیزات انطباق‌ پذیر به منظور افزایش قدرت، دامنه حرکت، استقامت، التیام زخم و استقلال عملکرد از روش‌های متداول محسوب می‌شوند. البته ورزش یکی از راه‌های پیشگیری از گردن درد هم هست.

تزریق

پزشک گاهی اوقات کورتیکواستروئید را برای تسکین درد و کاهش التهاب تزریق می‌کند. کورتیکواستروئید تاثیری مشابه هورمون‌های کورتیزون و هیدروکورتیزون دارد، که توسط لایه (قشر) خارجی غده‌های (فوق کلیوی) آدرنال ترشح می‌شوند. زمانی که کورتیکواستروئید در میزانی بالاتر از سطح طبیعی تجویز شود، موجب کاهش التهاب می‌شود. این روش به نوبه خود کاهش درد و فشار را در پی خواهد داشت. این دارو در تلفیق با برنامه توان‌بخشی بیشترین تاثیر را دارد. البته با توجه به اثرات جانبی جدی کورتیکواستروئیدها تعداد تزریق‌ها محدود است و معمولا سالانه بیش از سه تزریق انجام نمی‌شود.

تزریق به کدام ناحیه انجام می‌شود؟

غالبا ترکیبی از داروی استروئیدی و بی‌حسی درون ناحیه اطراف عصب‌های نخاعی تحریک شده‌ای تزریق می‌شود . این ناحیه، که با اصطلاح “فضای اپیدورال” نامیده می‌شود، غشاء محافظ غلاف مانند را دربرمی‌گیرد که ریشه‌های عصبی و عصب‌‌های نخاعی را می‌ پوشاند. استروئیدها به دلیل بازداری از تولید پروتیئن‌‌های ایجاد کننده التهاب، تحریک عصبی را کاهش می‌دهند. داروی بی‌حسی نیز هدایت عصبی در ناحیه تزریق را مسدود می‌کند و به این ترتیب درد را از بین می‌برد.

تزریق در فضای اپیدورال هم در فرایند درمان دیسک گردن و هم در فرایند تشخیص کاربرد دارد. پزشک به کمک تزریق دارو در اطراف ریشه عصبی خاص تشخیص می‌دهد، که آیا آن ریشه عصب معین علت بروز مشکل است یا خیر. زمانی که تزریق هدف درمانی دارد، تسکین درد کوتاه مدت یا بلند مدت آن، از یک هفته تا چند ماه، مدّنظر است. تزریق در فضای اپیدورال در بعضی موارد چرخه التهاب را از بین می‌برد و تسکین دائمی را برای بیمار به ارمغان می‌آورد.

بااین حال شایان ذکر است که این تزریق عموما به عنوان درمان علائم مرتبط با فشردگی نخاع در نظر گرفته نمی‌شود. بلکه روشی است که پزشک با بهره‌گیری از آن می‌تواند درد و ناراحتی بیمار را کاهش دهد. سپس حین آرامش بیشتر بیمار، از طریق برنامه توان‌بخشی، مانند فیزیوتراپی، به علت اصلی عارضه بپردازد. از این تزریق برای تسکین موقت درد بیماری استفاده می‌شود، که قرار است چندی بعد عمل جراحی دیسک گردن داشته باشد.

درمان دستی یا کایروپراکتیک

درمان دستی عملکرد نامناسب مفصل را بهبود می‌بخشد و به کاهش درد کمک می‌کند. هرچند این روش گاهی نتیجه معکوس به بار می‌آورد و درد یا آسیب عصبی را تشدید می‌کند.

چگونه از ترش کردن معده جلوگیری کنیم؟

تراکشن یا کشش گردن

تراکشن سر، فشار روی ریشه عصب را کاهش می‌دهد. البته این روش به رغم ساده بودنش برای رفع گردن درد در تمام بیماران مناسب نیست. اما اگر پزشک انجام آن را مجاز بداند، بیمار می‌تواند وسیله کشش را تهیه کند و با استفاده از آن در منزل علائم دیسک گردن ناشی از فتق را آرام کند.

بریس

استفاده از گردن‌بند طبی یا بریس در برخی موارد، امکان استراحت بیشتر مهره‌های گردنی را فراهم می‌کند.

عمل جراحی

چنان‌چه درد ناشی از دیسک گردن پس از گذشت 6 تا 12 هفته برطرف نشود، یا درد و ناتوانی شدت بگیرد، جراحی ستون فقرات به عنوان راهکاری عاقلانه پیشنهاد می‌شود. جراحی ستون فقرات برای درمان بیرون‌زدگی دیسک گردن معمولا نتایج قابل قبولی به دست می‌دهد. هم‌چنین درد پس از عمل و عوارض جانبی نامطلوب آن بسیار اندک است.

عملی که توسط جراح ماهر و باتجربه انجام شود، با خطر پایین و عوارض اندک همراه خواهد بود. میزان موفقیت جراحی درمان فتق دیسک گردن از نظر تسکین درد در حدود 95 تا 98 درصد است.

نتیجه گیری

هدف تمام روش‌های درمان دیسک گردن کاهش و تسکین و درمان گردن درد است. درد مربوط به دیسک گردن را معمولا می‌توان با دارو و ورزش کردن، کنترل کرد. احتمال بروز مجدد درد پس از تسکین یافتن بسیار پایین است. البته درمان خشکی گردن و رفع ضعف و کرختی و گزگز کردن نیاز به زمان خواهد داشت.