چسبندگی رحم یا سندرم آشرمن چیست؟

حتما تاکنون اسم سندرم آشرمن یا همان چسبندگی رحم را شنیده‌اید. نوعی بیماری غیرشایع و اکتسابی که می‌تواند سلامت زنان را به خطر بیندازد. این سندرم باعث ایجاد زخم در درون رحم و چسبیدن دیواره‌های آن به یکدیگر می‌شود. چسبندگی رحم در خانم‌ها ممکن است از موارد خفیف تا شدیدتر اتفاق بیفتد. در موارد شدید، تمام دیواره‌های جلویی و پشتی رحم به هم می‌چسبند؛ و در موارد خفیف‌تر چسبندگی‌ها در نواحی کوچکتر رحم، ظاهر می‌شود. در واقع این چسبندگی‌ها می‌توانند ضخیم یا نازک باشند و ممکن است به شکل پراکنده یا در هم ادغام شده ایجاد شوند. در ادامه قصد داریم شما را بیشتر با علت این بیماری و روش‌های درمان آن آشنا کنیم. پس به منظور حفظ سلامت خود پیشنهاد می‌‌کنیم حتما این مقاله را تا انتها مطالعه نمایید.

سندرم آشرمن

همانطور که گفته شد، در رحم چسبنده، بافت اسکار باعث می‌شود تا دیواره‌های رحم به یکدیگر بچسبند و اندازه رحم را کاهش دهد. علائم این بیماری شامل کاهش خونریزی یا عدم خون ریزی در سیکل قاعدگی و بروز مشکل در بارداری است. زنانی که چندین عمل سقط جنین انجام داده‌اند، ممکن است بیشتر در معرض این بیماری قرار بگیرند.

سندرم آشرمن یک بیماری نادر به حساب می‌آید. طبق برخی تحقیقات تخمین زده شده، تقریباً در 20% از زنانی که بعد از زایمان دچار عوارض حاملگی، مانند اتساع و کورتاژ بقایای بارداری شده‌اند، چسبندگی رحم ظاهر می‌شود.

ممکن است کورتاژ را برای برداشت بافت اضافی انجام دهند و پس از کورتاژ، بافت‌های رحم به طور غیرطبیعی به هم بچسبند.

همچنین ممکن است فیبروز، ضخیم شدن و اسکاری شدن بافت‌ها نیز در رحم اتفاق بیفتد. بسته به میزان گستردگی و شدت اسکاری شدن بافت‌ها، این سندرم ممکن است به دلیل ناباروری، سقط جنین، درد ناشی از خون باقی مانده و عوارض دیگر ناشی از زایمان، نیز در فرد ایجاد شود.

علائم چسبندگی رحم

اغلب زنانی که مبتلا به سندرم اشرمن هستند دوره پریودی کوتاه‌تری دارند و یا پریود نمی‌شوند. همچنین بعضی از خانم‌ها در دوره قاعدگی خود درد حس می‌کنند؛ اما خونریزی ندارند. این موضوع نشانگر این است که فرد در دوره قاعدگی بوده؛ اما خون قادر به ترک رحم نیست. چرا که راه خروج، توسط بافت زخم مسدود شده است. برخی دیگر از علائم چسبندگی رحم عبارتند از:

• داشتن قاعدگی‌های بسیار سبک با خونریزی کم
• پریود نشدن
• گرفتگی عضلات یا درد شدید
• عدم بارداری یا عدم توانایی نگهداری رحم از جنین

توجه داشته باشید، برخی از خانم‌های مبتلا به این سندرم، هیچ علامتی ندارند و برخی دیگر دوره‌های عادی قاعدگی را تجربه می‌کنند.

اما اگر پریود نمی‌شوید یا اینکه دوره‌هایی پراکنده و نامنظم دارید. ممکن است دلیل دیگری داشته باشد مانند:

• بارداری
• استرس
• کاهش وزن ناگهانی
• چاقی
• ورزش بیش از حد
• مصرف قرص ضد بارداری
• یائسگی
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• سقط جنین‌های مکرر
• ناباروری

اگر دوره‌های شما متوقف شده یا بسیار کم است، توصیه می‌شود حتما به پزشک مراجعه کنید. زیرا آنها می‌توانند با انجام آزمایشات لازم برای شناسایی علت و شروع عارضه، روش درمانی مناسبی را در پیش بگیرند.

علل چسبندگی رحم یا سندرم آشرمن

چسبندگی رحم معمولا توسط آسیب به بافت رحم ایجاد می شود، مانند:

• کورتاژ تشخیصی یا کورتاژ برای سقط جنین
• جراحی رحم
• کورتاژ مجدد برای خارج کردن باقی مانده جفت یا جنین
• خونریزی شدید پس از تولد نوزاد
• عفونت رحم یا لگن
• مشکلات آندومتریوز
• سل ریوی؛ در کشورهای در حال توسعه رایج است

با این وجود در برخی مواقع، علت دقیق بیماری مشخص نیست.

تفاوت چسبندگی رحم با فیبروم

چسبندگی رحم با فیبروم رحم بسیار متفاوت است .این عارضه را نباید با پولیپ یا آندومتراشتباه گرفت. چرا که افرادی که دارای چسبندگی رحم هستند، هیچ گونه علامت و نشانه‌ای ندارند. تنها راه تشخیص، خونریزی‌هایی است که بعد از زایمان، بیمار به آن مبتلا می‌شود و متوقف نخواهد شد.

یکی از علامت‌های چسبندگی رحم، بهم خوردن چرخه قاعدگی، سقط مکرر، درد لگن،  دیسمنوره یا همان دوره‌های قاعدگی دردناک را نام برد.

در اکثر مواقع، بیمار با مراجعه به متخصص زنان و زایمان و جراح زیبایی، بعد از بررسی و معاینه، از یک سوند کوچک برای این منظور استفاده می‌کند و از طریق دهانه رحم سوند را وارد کرده تا اقدامات و بررسی‌های لازم را انجام دهد.

راه‌های درمان

اگر چسبندگی دردی ایجاد نکرده است و نمی‌خواهید باردار شوید، نیازی به درمان نیست. می‌توانید با پزشک خود در مورد گزینه‌ها و پیامدهای عدم درمان صحبت کنید. درمان چسبندگی رحم، معمولا شامل جدا شدن بافت زخم و تلاش برای جلوگیری از ترمیم بافت زخم در محل چسبندگی است.

هیستروسکوپ برای حذف چسبندگی داخل رحم فرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما هنوز هم باعث سقط جنین می‌شود.

لاپاراسکوپی نیز برای بررسی سطح رحم و جلوگیری از انجام آن، به وسیله هیستروسکوپی انجام خواهد شد. برای حذف بافت زخم، پزشک متخصص ممکن است به تجزیه چسبندگی هیستروسکوپی بپردازد. این مورد یک عمل سرپایی است، که در آن دکتر با استفاده از هیستروسکوپ لایه رحم و آشفتگی بافت زخم را مورد بررسی قرار می‌دهد. اگر بافت زخم پراکنده و نازک باشد، ممکن است پزشک بتواند از خود هیستروسکوپ استفاده کند تا آن را از بین برود. اگر عمیق باشد، در این زمان قیچی جراحی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

اولتراسونوگرافی با وضوح بالایی که دارد به همراه هیستروکتومی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در موارد شدید، ممکن است بیش از یک روش برای درمان و برطرف کردن چسبندگی رحم استفاده شود. به علاوه، ممکن است هورمون یا NSAIDS   (داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی) تجویز شود تا از چسبندگی دوباره، پیشگیری شود. برخی مواقع، جراح توصیه می‌کند یک کاتتر پلاستیکی در داخل رحم قرار گیرد تا دیواره‌های رحم از هم دور باقی بماند تا زمانی که بیمار کاملا بهبود یابد.

معرفی روش‌هایی به منظور جلوگیری از رشد بافت زخم

برخی از روش‌ها هستند که به بیمار کمک می‌کنند تا از بروز دوباره زخم جلوگیری شود. مانند:

پیشگیری از سندرم آشرمن با هورمون درمانی

ممکن است پزشک یک رژیم 30 روزه استروژن خوراکی تجویز کند تا رحم را از بافت قدیمی پاک کرده و اندومتری سالمی را دوباره بسازد.

پیشگیری از سندرم آشرمن بالون داخل رحمی

یک بالون پزشکی بالقوه یا IUD  ( حاملگی با وجود دستگاه ای یو دی) که در حفره رحم قرار می‌گیرد و می تواند به رحم کمک کند که بافت نرمال را دوباره بازسازی کند.

پیشگیری از سندرم آشرمن هیستروسکوپی تکراری

به طور معمول، پزشک پس از یک یا دو هفته بعد از هیستروسکوپی دوره قبلی، هیستروسکوپی دوم یا سوم را برنامه ریزی خواهد کرد. این هیستروسکوپی برای حذف هر گونه بافت باقی مانده استفاده می‌شود. اگرچه بیشتر خانم‌ها مجددا مطابق قبل پریود می‌شوند، باردار می‌شوند و می‌توانند بارداری را به سرانجام برسانند.

باردار شدن، حتی بعد از حذف چسبندگی رحم امکان پذیر است!

براساس تحقیقات انجام شده توسط انجمن آمریکا، نوع و شدت چسبندگی نتایج تولید مثل متفاوتی دارد. بیمارانی که دارای چسبندگی رحم خفیف تا متوسط هستند، 70 تا 80 درصد حاملگی کامل را داشته‌اند و معمولا اختلال قاعدگی در آنها کاهش یافته است. اگر چسبندگی داخل رحمی شدید باشد، یا باعث ایجاد آسیب جدی به پوشش انسدادی شود، میزان موفقیت بارداری در تمام دوران پس از درمان تنها 20 تا 40 درصد خواهد بود. در حقیقت، بعد از درمان، هنگامی که رحم به شکل و اندازه صحیح خود بازگردد، باید مشکلات قاعدگی برطرف شود. تا اگر فرد تمایل به بارداری مجدد داشته باشد، بتواند به راحتی بدون ایجاد مشکل جدی، اقدام نماید.

از ابتلا به سندرم آشرمن پیشگیری کنید!

برخی محققان معتقدند، زنانی که مشکلات رحمی دارند و یا به رحم‌شان صدماتی وارد شده است، باید از هورمون درمانی یا جداسازی مکانیکی دیواره‌های رحمی، بعد از عمل خود، برای پیشگیری از چسبندگی استفاده کنند. در واقع، یک وسیله مخصوص برای مدت زمان مشخص، در رحم قرار می‌دهد. تا بتواند شروع چسبندگی بافت‌های داخلی رحم را متوقف کند. قبل از اقدام به باردار شدن، ممکن است به خانم‌هایی که تحت عمل جراحی رحم قرار گرفته‌اند، توصیه شود که تصویر برداری رحمی انجام دهند تا مشخص شود که علائمی از چسبندگی در رحم آنها وجود دارد یا خیر.

همچنین، تحقیقات نشان داده است که زمان کورتاژ می‌تواند در تشکیل چسبندگی بسیار تاثیرگذار باشد. به عنوان مثال، اگر کورتاژ بعد از دو تا چهار هفته پس از زایمان انجام شود، احتمال وقوع چسبندگی در رحم افزایش می‌یابد.

نتیجه گیری

سندرم آشرمن یک بیماری غیرشایع و اکتسابی است که موجب می‌شود در بافت رحمی زخم‌های به وجود آید. علت این زخم‌ها و یا چسبندگی‌ها، به عوامل متفاوتی بستگی دارد. علائم این عارضه به طور کامل توضیح داده شده است. اما در برخی مواقع، فرد هیچ نشانه‌ای از بروز این بیماری دریافت نمی‌کند. به طور کلی، افرادی که سقط جنین بسیاری داشته‌اند ممکن است بیشتر در معرض خطر چسبندگی رحم قرار بگیرند. پزشک با بررسی دقیق و معاینات لازم، راه‌های درمان مناسب فرد را تجویز می‌کند. خوشبختانه در اکثر موارد، بعد از درمان زخم‌های بافت رحم، مجددا بارداری صورت می‌گیرد. امیدواریم موارد گفته شده در این مقاله به حفظ هر چه بیشتر سلامت زنان کمک کرده باشد.