انحراف چشم یا استرابیسم یک اختلال نسبتا شایع در افراد است. این حالت به وضعیتی گفته می‌شود که چشم‌ها با یکدیگر در یک راستا و سمت نیستند؛ یعنی با هم هماهنگی ندارند. اگر این اختلال در بزرگسالان رخ دهد به آن استرابیسم گفته می‌شود که تقریبا 4 درصد از جمعیت بزرگسالان جهان به آن مبتلا هستند. این مسئله علاوه بر اینکه مشکلاتی را برای افراد به همراه دارد می‌تواند در دراز مدت به جراحی کشیده شود. عموما برای درمان انحراف چشم روش‌هایی وجود دارد که به بهتر شدن وضعیت بیمار کمک خواهد کرد. در این مقاله سعی داریم با معرفی انحراف چشم و استرابیسم و روش‌های درمان آن بیشتر آشنا شویم.
استرابیسم چیست؟
به طور طبیعی چشم‌ها قادر هستند به تمام جهات مختلف حرکت کنند. برای نگاه کردن به یک نقطه، از طریق مکانیسم‌های چشمی و مغزی، یک هماهنگی همزمان به منظور مشاهده یک شیء اتفاق می‌افتد. اگر این هماهنگی با اختلال همراه باشد، یعنی یک چشم به نقطه‌ای خیره شده و چشم دیگر به اطراف می‌چرخد، این موضوع موجب خواهد شد که تصویر واضحی از یک جسم تشکیل نشده و فرد به استرابیسم و یا انحراف چشم دچار شود.
این اختلال ممکن است در برخی افراد، هنگامی که به مدت طولانی به چیزی خیره می‌شوند و بر روی آن تمرکز می‌کنند، نیز پیش آید؛ که البته این مسئله کاملا طبیعی است.
معروف‌ترین نوع این بیماری، Diplopia یا دوبینی است که می‌تواند علل‌‌های متفاوتی نیز داشته باشد. از جمله، عیب انکساری مانند آستیگماتیسم، آب مروارید، قوز قرینه و یا نشان از وجود یک توده در چشم است. اما برخی بیماری‌های مانند میاستنی گراو یا دیستروفی‌های ناتوان کننده‌ی عضلات، ممکن است علائم آن با دوبینی شروع شود.
انحراف چشم در بسیاری از موارد، مادرزادی است که تاکنون علت مشخصی برای آن یافت نشده، اما به منظور پیشگیری از مشکلات جدی‌تر، ترجیحا به پزشک مراجعه نمایید تا بتوانید به درمان انحراف چشم خود کمک کنید.
اگر به دلیل شغلی که دارید، همیشه دچار خستگی و سوزش چشم می‌شوید، مقاله رفع خستگی چشم با روش‌های ساده را بخوانید.
علت انحراف چشم
هر چشم دارای 6 ماهیچه‌ی خارجی است که مسئولیت مکان و حرکات را برعهده دارند. به منظور داشتن دید طبیعی عملکرد هر یک از این ماهیچه‌ها باید به درستی تنظیم شود. بنابراین وجود یک مشکل عصبی و آناتومیک، در بروز اختلال و نحوه کنترل ماهیچه‌های خارجی موجب خواهد شد تا در فرد انحراف چشم رخ دهد. این مشکل از ماهیچه‌ها، رشته‌های عصبی و یا در مراکز بینایی مغز که دید طبیعی دو چشمی را کنترل می‌کند، ناشی می‌شود. به طور کلی انحراف چشم، اکثرا یک بیماری مادرزادی است. اما ممکن است انحراف چشم، در سنین بزرگسالی نیز آغاز خواهد شد؛ این اتفاق می‌تواند ناشی از عواملی مثل:
- آسیب به سر
- سکته مغزی
- دیابت
- بیماری تیروئیدی ( بیماری گریو)
- بیماری میاستنیا گراویس
به علاوه ممکن است انحراف چشم، به دلیل جراحی روی چشم و یا اطراف آن ایجاد شود که این موضوع ناشی از آسیب رسیدن به عضلات ناحیه چشم در حین جراحی است.
انواع انحراف
در انحراف چشم، زمانی که فرد بر روی موضوعی دید خود را متمرکز می‌کند، ناگهان چشم دیگر به نقطه دیگری منحرف می‌شود. انحراف چشم بر اساس نوع آن حالت‌های مختلفی دارد. از جمله:
- هایپر تروپیا (hypertropia) یا همان انحراف چشم به بالا
- هیپو تروپیا (hypotropia) یا همان انحراف چشم به پایین
- ایزو تروپیا (esotropis) یا همان انحراف چشم به داخل
- اگزو تروپیا (exotropia) یا همان انحراف چشم به خارج
برای جلوگیری از ایجاد دوبینی، مغز تمام پیام‌های دریافتی از چشم دارای انحراف را نادیده می‌گیرد. این مسئله در نهایت با گذر زمان، موجب ایجاد تنبلی چشم در فرد خواهد شد.
علائم انحراف چشم
علائمی که ممکن است در افراد مبتلا به انحراف چشم بروز پیدا کند:
- دوبینی
- تار بینی
- مشکل در خواندن
- عدم تشخیص عمق در بینایی
- احساس کشید شدن بافت‌ها در اطراف چشم
- خستگی مفرط
- سردرد
اغلب این افراد به دلیل عدم توانایی در متمرکز کردن دید خود بر روی مورد مشخصی، معمولا سر خود را می‌چرخانند. همچنین نمی‌توانند ارتباط چشمی خود را با دیگران حفظ کنند و این موضوع موجب ناراحتی طرفین خواهد شد.
راه‌های درمان انحراف چشم
در افراد بزرگسال معمولا روش‌های مختلفی برای درمان انحراف چشم تجویز خواهد شد که در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد.
1- عینک‌های منشوری
عینک‌های منشوری می‌توانند به درمان انحراف چشم خفیف کمک کنند. منشور یک لنز شفاف است که اشعه‌های نور را خم کرده و سپس منتشر خواهد کرد. منشور ممکن است بر روی شیشه عینک به صورت جدا قرار بگیرد و یا از ابتدا به اندازه فریم عینک ساخته شده و در داخل آن جای می‌گیرد. همچنین منشور می‌تواند تصویر را چرخش دهد تا هر دو چشم یک تصویر واحد را ببینند. به یاد داشته باشید، عینک‌های منشوری معمولا تاثیر چندانی در درمان دوبینی و انحراف چشم ندارد.
2- عمل انحراف چشم
جراحی چشم یکی از پرکاربردترین روش به منظور درمان انحراف چشم است. مشکل انحراف عموما بر اثر ضعیف شدن یا منقبض شدن عضلات چشم صورت می‌گیرد، که پزشک می‌تواند با جراحی این نواحی، عضلات را سفت کند، آزاد کند و یا جا به جا نماید تا چشم‌ها به طور هماهنگ با یکدیگر عمل کنند.
عمل انحراف عمودی
عمل تضعیف عضله چشم برای رفع انحراف عمودی انجام خواهد گرفت. در این عمل، پزشک عضلات فوقانی را از چشم جدا کرده و کمی عضله عقب‌تر را مجددا به چشم متصل خواهد کرد، تا بدین طریق قدرت کشش عضله کاهش یابد و دو چشم هماهنگ با هم عمل کنند. در صورتی که یکی از عضله‌های فوقانی چشم بیش از حد ضعیف باشد، جراحی تضعیف عضله چشم بر روی عضله‌ی مقابل آن انجام می‌شود تا عضلات با یکدیگر متعادل و هماهنگ باشند.
بهترین روش های درمان زانو درد، بهترین مقاله‌ای است که به شما در رفع زانو درد کمک خواهد کرد.
انحراف چشم افقی
در صورتی که انحراف چشم افقی باشد، جراح عضله‌های خارجی رکتوس چشم (گوشه خارجی چشم) را کوتاه خواهد کرد. در این عمل، عضله بریده شده و سپس دو سر آن در نقطه‌ی دیگر مجدد به هم بخیه می‌خورند. در واقع این حالات عضلات خارجی چشم را قوی‌تر کرده و فرد بیشتر می‌تواند چشم را به سمت کناره خارجی حرکت دهد. این کار موجب هماهنگی بیشتر چشم‌ها و قرارگیری مرکز چشم در راستای صحیح خواهد شد.
خطرات جراحی انحراف چشم
از دست دادن بینایی در جراحی انحراف چشم، بسیار نادر است. اما با این تفاسیر این عمل هم مانند جراحی‌های دیگر، عوارضی را برای فرد به همراه خواهد بود. از جمله عوارض جانبی احتمالی این جراحی، عبارتند از:
- عفونت
- واکنش آلرژیک به بیهوشی
- عدم قرارگیری چشم در راستای صحیح
- دوبینی طی یک یا دو هفته پس از جراحی، دوبینی دائمی بسیار نادر خواهد بود.
- کاهش بینایی به صورت موقتی
نتیجه گیری
انحراف چشم یک بیماری شایع است که در اکثر افراد رخ خواهد داد. توصیه می‌شود در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید تا به تنبلی چشم و عوارض جبران ناپذیر آن در آینده رو به رو نشوید. در این مقاله با معرفی انحراف چشم و روش‌های درمان آن به شما در شناخت این بیماری کمک کرده‌ایم تا بتوانید از عوارض آن تا حدی جلوگیری نمایید.
دیدگاهتان را بنویسید