تداخلات دارویی و غذایی در هنگام مصرف همزمان چند نوع دارو با یکدیگر و یا حتی داروها با برخی از غذاها یا نوشیدنی‌ها رخ خواهد داد. اکثر تداخلات دارویی خطرات جدی، ایجاد نخواهند کرد. اما در برخی مواقع تداخلات دارویی می‌توانند خطرناک و کشنده باشند. بر همین اساس بهتر است قبل از مصرف داروهای مهم از تداخل دارویی آن مطمئن شوید. در ادامه قصد داریم برخی از مهمترین تداخلات دارویی و غذایی را به شما معرفی کنیم.
انواع تداخلات دارویی و غذایی
تداخل میان داروی مصرفی و ماده دیگر می‌تواند از عملکرد صحیح دارو جلوگیری کند. به طور مثال:
تداخلات دارو با دارو
تداخلات دارو با دارو، رایج‌ترین نوع تداخلات دارویی است. هر چقدر تعداد دارویی که مصرف کنید بیشتر باشد، احتمال بروز اختلال میان داروها افزایش خواهد یافت. تداخلات دارو با دارو می‌تواند میزان اثرگذاری داروها را کاهش دهد. همچنین ممکن است عوارض جانبی آنها، یا حتی سطح داروی موجود در خون و یا سمیت احتمالی یک داروی خاص را، افزایش دهد. به عنوان مثال، اگر همزمان از داروهای ضد درد مانند Vicodin و آنتی هیستامین آرام بخش، مانند بنادریل استفاده کنید. ممکن است منجر به خواب آلودگی زیاد شود. زیرا هر دو دارو خاصیت خواب آوری دارند.
تداخلات دارویی و غذایی
برخی از داروها می‌توانند با غذاها یا نوشیدنی‌ها تداخل داشته باشند. به عنوان مثال، آب گریپ فروت می‌تواند سطح آنزیم‌های تجزیه کننده‌ی دارو موجود در کبد را، که مسئول تجزیه داروها است، کاهش دهد. حتی باعث افزایش سطح دارو در خون و ایجاد مسمومیت شود. این حالت می‌تواند با استاتین‌های معمول استفاده شده برای کاهش کلسترول مانند آتورواستاتین، لوواستاتین یا سیمواستاتین نیز اتفاق بیفتد. در نهایت باعث درد عضلانی یا حتی آسیب‌های شدید شود که به آن رابدومیولیز می‌گویند.
عوامل موثر بر ایجاد تداخلات دارویی
- سن
- ژنتیک
- رژیم غذایی
- عملکرد کلیه‌‌ها و کبد
- دزهای دارویی
- وضعیت سلامتی بدن
- فیزیولوژی بدن
- بیماری‌های زمینه‌ای
- مدت زمان درمان ترکیبی
- آنزیم‌های متابولیک موجود در بدن
- سبک زندگی (رژیم غذایی، ورزش)
- تعداد کل داروهایی که مصرف می‌کنید.
کافئین و مصرف دخانیات و مواد مخدر نیز می‌توانند منجر به تداخلات جدی دارویی شوند. به طور مثال، مصرف داروی ضد درد، مانند هیدروکودون، استامینوفن (ویکودین) همراه با مواد محرک می‌تواند باعث خواب آلودگی شود. همچنین سرعت تنفس شما را به طور خطرناکی کاهش دهد و در دزهای بالا، برای کبد مسمومیت ایجاد کند. مصرف دارویی که برای شخص دیگری، تجویز شده نیز می‌تواند خطرناک باشد و منجر به تداخلات دارویی غیرمنتظره شود.
عواقب تداخلات دارویی
تداخلات دارویی ممکن است منجر به افزایش یا کاهش اثرات مفید یا مضر داروهای مصرفی شوند. بیشتر عوارض مهم تداخل دارویی در نتیجه تغییر در جذب، متابولیسم یا دفع آن ایجاد خواهد شد. همچنین ممکن است تداخلات دارویی هنگامی اتفاق بیفتد که 2 داروی دارای اثرات مشابه یا اثرات مخالف بر روی بدن، با هم تجویز شوند. مانند مصرف همزمان مواد مخدر و آنتی هیستامین‌ها. گاهی داروها اثرات یکدیگر را کاهش می‌دهند. مانند وارفارین که باعث کاهش غلظت فرم فعال ویتامین K در بدن می‌شود.
اغلب داروها ابتدا جذب خون می‌شوند و سپس به محل اثر خود می‌روند. اکثر تداخلات دارویی به دلیل تغییر جذب در روده رخ می‌دهند. مکانیسم‌های بالقوه مختلفی وجود دارد که از طریق آنها می‌توان جذب دارو را کاهش داد. این مکانیسم‌ها عبارتند از:
- تغییرات در اسیدیته معده
- تغییر در جریان خون روده
- تغییر در جمعیت باکتری‌های روده
- افزایش یا کاهش تحرک روده (حرکت)
- تغییر در متابولیسم دارو (تجزیه) توسط روده
اگر میزان حلالیت دارو توسط داروی دیگری تغییر کند. یا ماده‌ای (به عنوان مثال غذا) به دارو متصل شود، می‌تواند بر جذب دارو تاثیرگذار باشد.
برخی غذاها و داروها را با هم نخورید!
توصیه می‌شود به منظور جلوگیری از ایجاد تداخلات دارویی و غذایی موارد زیر را به خاطر بسپارید:
- داروهای کاهنده کلسترول را با گریپ فروت نخورید. چرا که اثر دارو افزایش خواهد یافت.
- با وارفارین سیر نخورید. زیرا مصرف بیش از حد این مقدار می‌تواند خون را رقیق کرده و بدن را با خونریزی مواجه کند.
- شیرین بیان را با داروهای کاهش دهنده فشار خون نخورید. زیرا اثر دارو کاهش یافته و فشار خون را تا حد زیادی بالا می‌برد.
- کافئین را با داروهای ضد افسردگی مصرف نکنید. زیرا دز بالای مصرف آن به کبد آسیب وارد خواهد کرد.
- قرص بارداری را با داروهای ریفامپین، برخی آنتی بیوتیک‌ها،ضد صرع‌ها، داروهای ضد سل و داروهای ضد میگرن مصرف نکنید. علاوه بر این، قرص ضدبارداری باعث افزایش انعقادپذیری خون می‌شود و می‌تواند باعث کاهش اثر بعضی از داروهای ضدانعقاد خون همچون وارفارین شود.
- نوشیدنی‌های کافئین دار را با استامینوفن نخورید. زیرا اثر دارو را افزایش خواهد داد. همچنین دز بالای آن سبب آسیب رساندن به کبد می‌شود.
- آسپرین را با ایبوپروفن نخورید. زیرا اثر آسپرین را کاهش داده و بروز خطرات قلبی را افزایش می‌دهد.
- آسپرین را با شیر مصرف نکنید. چرا که مصرف زیاد آن، اثر اسیدیته ادرار را تغییر می‌دهد و باعث دفع بیشتر دارو می‌شود.
تداخل‌های دارویی کشنده را بشناسید!
علاوه بر تداخلات دارویی و غذایی ، باید مراقب تداخلات داروها نیز باشید. برخی داروهای افسردگی میزان ترشح ماده شیمیایی شادی زا موسوم به سروتونین را در مغز افزایش خواهند داد. همزمان نیز برخی مسکن‌ها تاثیری مشابه دارند و در نتیجه افزایش شدید این ترکیب شیمیایی در مغز، موجب آشفتگی و تشویش، بالا رفتن دمای بدن و افزایش ضربان قلب و تنفس می‌شود .
داروهایی که برای مقابله با بیماری‌ها تولید می‌شوند، اگر بدون مشورت پزشک در ترکیب با هم مصرف شوند؛ گاهی به معجونی سمی و کشنده تبدیل خواهند شد. بسیاری از افراد، به خصوص سالمندان، که به دلیل ابتلا به ناراحتی‌ها و بیماری‌های مختلف به چندین پزشک مراجعه می‌کنند و ناچار به مصرف داروهای متعدد هستند. اگر پیش از مصرف داروهای تجویزی با پزشک مشورت نکرده و در مصرف صحیح آنها بی‌توجهی کنند. ممکن است جان خود را به خطر بیندازند. چرا که تداخل دارویی پیامدهای خطرناکی دارد و گاهی اوقات حتی می‌تواند جان بیمار را تهدید کند. بنابراین، بیماران باید از ترکیب‌های سمی احتمالی ناشی از مصرف همزمان برخی داروها آگاه باشند و پیش از مصرف همزمان چند دارو با پزشک مشورت کنند. به طور مثال مراقب ترکیب موارد زیر با یکدیگر باشید:
- ترکیب داروهای افسردگی با مسکن‌ها
- ترکیب مسکن‌ها با داروهای ضد اضطراب
- ترکیب داروهای کاهنده کلسترول با داروهای ضد قارچ
- ترکیب سه گانه مسکن‌ها با داروهای ضد اضطراب و داروهای شل کننده عضلات
نتیجه گیری
تداخلات دارویی و غذایی موضوعی است که باید جدی گرفته شود. مصرف برخی از داروها همراه با غذا، باعث افزایش جذب دارو خواهد شد. بنابراین، این داروها همراه با غذا مصرف می‌شوند تا غلظت آنها در بدن و در نهایت اثر آنها افزایش یابد. زمانی که جذب دارو با غذا کاهش می‌یابد، توصیه می‌شود دارو با معده خالی مصرف شود. تداخلات دارویی و غذایی از این نظر اهمیت دارد که ممکن است منجر به عدم موفقیت در درمان شود.
اطلاعات ثبت شده برای اکثر داروها شامل لیستی از تداخلات بالقوه دارویی است. بسیاری از عوارض ذکر شده ممکن است نادر و یا جزئی باشد، یا فقط در شرایط خاص رخ دهد. تداخلات دارویی که باعث تغییرات مهمی در عملکرد دارو می‌شوند، بیشترین نگرانی را دارند. تاکنون بسیاری از داروها به دلیل پتانسیل تداخل با سایر داروها و ایجاد مشکلات جدی در بهداشت و درمان جامعه، از بازار مصرف خارج شده‌اند.
دیدگاهتان را بنویسید