کاندیدیاز؛ یک عفونت قارچی

کاندیدیاز یا کاندیدیازیس نوعی قارچ است که در بدن موجب ایجاد بیماری می‌شود. قارچ‌ها انواع مختلفی دارند که برخی از آنها باعث ایجاد مشکل می‌شوند. به طور کلی، این مخمر در حالت عادی بر روی بدن انسان در نقاطی مانند دهان، پوست و شکم زندگی می‌کند. اما زمانی که به دلایل مختلف، بیش از حد تکثیر شوند، باعث ایجاد بیماری برفک زبانی، کاندیدیاز دهانی، پوستی، تناسلی و واژینال در فرد می‌شوند. کاندیدیازیس واژینال، یکی از شایع‌ترین عوامل خارش، سوزش و ترشحات تناسلی در خانم‌ها به حساب می‌آید. این بیماری گرچه خطرناک نخواهد بود و با دارو درمان می‌شود. اما تکرار آن در فصول گرم سال، می‌تواند بسیار آزاردهنده و ناراحت کننده باشد. در این مقاله قصد داریم درباره تمام مشکلات و عوارضی که این مخمر برای بدن ایجاد می‌کند، توضیح دهیم. تا بتوانید هر چه  بیشتر مراقب سلامت بدن خود باشید.

با کاندیدیاز آشنا شوید

فراوانی قارچ کاندیدیازیس در بدن توسط باکتری‌های طبیعی بدن و سیستم ایمنی کنترل می‌شوند. اما زمانی که باکتری‌های مفید به دلیل مصرف آنتی بیوتیک کاهش پیدا کنند یا سیستم ایمنی بدن ضعیف شود. احتمالا کاندیدیاز، تبدیل به یک عفونت قارچی در فرد خواهد شد. این عفونت انواع مختلفی دارد که ممکن است به صورت موضعی بخشی از بدن را درگیر کند. اما در صورتی که شرایط جسمانی فرد مناسب نباشد؛ احتمال بروز بیماری‌های جدی‌تر نیز وجود خواهد داشت.

انواع کاندیدیازیس

همانطور که گفته شد؛ این قارچ انواع مختلفی دارد که در نقاط مختلف بدن، علائم و مشکلات متفاوتی را ایجاد خواهد کرد. در ادامه بیشتر با مشکلات و علائم هر یک آشنا خواهید شد:

کاندیدیاز دستگاه تناسلی

این عفونت در بین خانم‌ها بسیار شایع است. به گونه‌ای که از هر چهار زن حداقل سه نفر، یکبار در طول زندگی خود به عفونت‌های قارچی واژینال مبتلا شده است. این بیماری ممکن است در آقایان نیز ایجاد شود. اما شیوع آن نسبت به خانم‌ها بسیار کمتر خواهد بود. بیماران باید شناخت کامل و درستی از این مخمر داشته باشد. چرا که امکان آن را با سایر عفونت‌های تناسلی و واژینال اشتباه بگیرند و از روش‌های درمان اشتباه استفاده کنند. یک اشتباه مهم و رایج در این زمینه، مصرف آنتی بیوتیک‌ها است. آنها شرایط پیشرفت بیماری کاندیدیازیس واژن را تشدید می‌کنند.

علت

این عفونت معمولا هنگام بر هم ریختن تعادل واژینال ایجاد می‌شود. شرایطی مانند دیابت، بارداری، استفاده از روان‌کننده‌ها و اسپرم‌کش‌ها، از جمله مواردی هستند که باعث ایجاد این مشکل در خانم‌ها می‌شود. البته سیستم ایمنی ضعیف و کمبود باکتری‌های مفید در بدن نیز از دیگر علت‌های افزایش ریسک ابتلا به این عارضه دستگاه تناسلی به حساب می‌آید. وجود این قارچ در بارداری، ممکن است بعد از تولد به نوزاد نیز منتقل شود. به همین دلیل لازم است که این عفونت تا پیش از تولد، تشخیص و درمان شود.

علائم

قبل از مراجعه به پزشک باید از علائم و نشانه‌های وجود این قارچ در ناحیه تناسلی آشنا باخبر باشید. برخی از این علائم عبارتند از:

• قرمزی و تورم ناحیه خارجی دستگاه تناسلی
• احساس درد هنگام ادرار
• احساس ناراحتی هنگام برقراری رابطه جنسی
• ترشحات سفیدی و پنیری شکل از واژن

آقایان نیز هنگام ابتلا به این بیماری، احتمالا خارش در آلت تناسلی خود را احساس خواهند کرد.

کاندیدیاز زبان و دهان

هنگامی که عفونت کاندیدیازیس در دهان و گلو پخش شود، بیماری به نام کاندیدیاز یا برفک دهان ایجاد خواهد شد. اصولاً بروز این عارضه در زبان و دهان در گروه‌های زیر شایع‌تر است:

• نوزادان و کودکان
• افراد مسن
• افرادی که به دلیل درمان‌ بیماری سرطان، سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند.
• افرادی که داروهای استروئیدی و آنتی‌بیوتیک‌های قوی به مدت طولانی مصرف می‌کنند.
• افرادی که به دیابت مبتلا هستند.

برفک زبان و دهان، معمولا بعد از مدتی با رعایت روش‌های درمانی از بین خواهد رفت.

علائم برفک دهانی

از مهمترین علائم این قارچ در دهان، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• لکه‌های سفید یا زرد در قسمت‌های مختلف دهان، مانند روی لثه‌ها، زبان، لب‌ها، سقف دهان و قسمت داخلی گونه
• قرمزی بیش از حد حفره دهان و گلو
• احساس درد در دهان و گلو به خصوص هنگام بلع
• ایجاد ترک در گوشه‌های دهان

 علت

کاندیدیاز دهان و زبان ممکن است به علت‌های مختلف، از جمله موارد زیر ایجاد شود:

• عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
• استفاده از دندان‌های مصنوعی
• مشکلات گوارشی، به ویژه مشکلات در هضم صحیح غذا
• استفاده بیش از اندازه از الکل یا استعمال دخانیات

ممکن است برفک دهان نوزادان در بدو تولد به خاطر کاندیدیازیس واژینال مادر ایجاد شود.

کاندیدیاز پوستی

این نوع از بیماری معمولا کودکان را درگیر خود می‌کند. نقاطی که در معرض رطوبت قرار دارند، بیشتر درگیر این عارضه قرار می‌گیرند.

علت

زمانی که پوست نوزادان مدت طولانی در معرض رطوبت و آلودگی پوشک باقی بماند، احتمال بروز این عفونت در آنها افزایش پیدا می‌کند. همچنین در صورتی که بعد از استحمام، بدن فرد کامل خشک نشود یا از لباس‌های مرطوب استفاده کند، احتمال ایجاد این عفونت افزایش خواهد یافت.

علائم

خارش، قرمزی پوست و تورم از علائم ایجاد این مشکل برای کودکان است. از طرفی دیگر، سیستم ایمنی ضعیف کودکان باعث مقاومت کمتر آنها در برابر این عفونت قارچی می‌شود. به همین دلیل والدین باید توجه داشته باشند که پوشک کودک به مدت طولانی خیس باقی نماند.

عفونت قارچی کاندیدیازیس مهاجم را دست کم نگیرید!

اگر مخمر به واسطه استفاده از داروهای اشتباه یا دستگاه‌های آلوده وارد جریان خون شود. اعضای مختلف بدن را درگیر خود خواهد کرد. این عفونت‌های جدی بیشتر برای خون، قلب، مغز، چشم‌ها و استخوان ایجاد می‌شوند. احتمال ایجاد این عفونت نیز برای افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف، افراد دیالیزی و بیماران سرطانی بیشتر هم خواهد شد.

اگر مستعد ابتلا به این قارچ هستید، بخوانید…

• احتمال بروز این نوع قارچ در نیمه دوم چرخه قاعدگی بیشتر است. زیرا در این زمان PH واژن اسیدی می‌شود و شرایط برای رشد قارچ فراهم خواهد شد. بنابراین کسانی که مرتب دچار این عارضه می‌شوند، می‌توانند قبل از شروع نیمه دوم چرخه ماهیانه خود، از یک قرص ضدقارچ به همراه 1 تا 2 شب پماد ضدقارچ استفاده کنند.
• برای کاهش رشد قارچ‌ها می‌توانید هفته‌ای یکبار، از دوش واژینال جوش شیرین استفاده کنید.برای این منظور، به اندازه نوک قاشق جوش شیرین را در نیم لیتر آب جوشیده ولرم حل کنید و داخل دوش واژینال بریزید. این دوش‌ها را می‌توانید از داروخانه تهیه کنید.
• باکتری‌های پروبیوتیک به پیشگیری از عفونت قارچی کمک خواهد کرد. این باکتری‌ها به صورت مکمل خوراکی و شیافت‌های واژینال در داروخانه موجود هستند. همچنین در بعضی محصولات لبنی مثل دوغ، ماست، پنیر و… نیز یافت می‌شوند.
• در نشستن‌های طولانی مدت، بهتر است از نوارهای بهداشتی روزانه استفاده کنید. این نوارهای نازک، رطوبت بدن را جذب و از ایجاد قارچ پیشگیری می‌کنند. به خاطر داشته باشید که آنها را هر چند ساعت یک بار و با هر بار رفتن به دستشویی، تعویض کنید.

روش‌های تشخیص

پزشک پیش از هر چیز، در مورد سابقه پزشکی بیمار اطلاعاتی را به دست می‌آورد. همچنین او در مورد رژیم غذایی اخیر، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی سوال می‌کند. در صورتی که به عفونت قارچی مشکوک شود، در مورد شرایط قرار گرفتن پوست در معرض رطوبت زیاد یا ایجاد شرایط مناسب برای رشد مخمر از شما جویا می‌شود.

تشخیص کاندیدیاز با معاینات فیزیکی

در اکثر موارد پزشک با استفاده از معاینات فیزیکی متوجه وجود انواع مختلف این قارچ در بدن فرد می‌شود. اما در برخی موارد، ممکن است پزشک بخشی از سطح پوست درگیر با عفونت را برای نمونه ‌برداری بتراشد. به علاوه، امکان دارد برخی از افراد بیش از یک بار به این عفونت مبتلا شده باشند. به همین دلیل تشخیص در آنها ساده‌تر است.

تشخیص کاندیدیاز با آندوسکوپی

در موارد شدیدتر ممکن است بیمار به آندوسکوپی مری نیاز داشته باشد. دستگاه آندوسکوپ امکان مشاهده داخل مری را برای پزشک فراهم می‌کند. همچنین ممکن است به کمک آن نمونه ‌برداری انجام شود تا دقیق‌تر مورد بررسی قرار گیرد.

تشخیص کاندیدیاز با آزمایش خون

برای تشخیص این عفونت مهاجم یا پیشرفته، ممکن است بیمار به آزمایش خون نیاز داشته باشد. در صورت وجود مخمر در خون بیمار، باید از روش‌های درمانی پیشرفته‌تری برای بهبود آن، در کمترین زمان ممکن استفاده کرد.

راه‌های درمان قارچ

روش درمان هر کدام از انواع بیماری متفاوت است. اما به طور کلی، برای درمان این بیماری از داروهای ضد قارچ استفاده می‌شود. برای عفونت‌های قارچی داخلی، مانند برفک دهان و کاندیدیاز مهاجم، از ضد قارچ‌های خوراکی استفاده خواهد شد. اما برای عفونت‌های سطحی پوستی، احتمالا به کرم‌ها و ژل‌های ضد قارچ مخصوص نیاز است. در صورتی که شدت بیماری زیاد باشد، احتمالا از داروهای ضد قارچ وریدی برای مقابله با بیماری و پیشگیری از پیشرفت آن استفاده می‌شود.

نکاتی که باید رعایت شوند تا خطر بروز کاندیدیازیس را به حداقل برساند

رعایت برخی از نکات به شما در پیشگیری از ابتلا به این بیماری کمک خواهد کرد:

• بعد از دستشویی ابتدا ناحیه جلو و سپس پشت را بشویید. دهانه روده پر از قارچ و مخمر است.
• در اطراف دستگاه تناسلی از صابون استفاده نکنید. صابون باعث از بین رفتن باکتری‌های مفید این ناحیه می‌شود.
• لباس‌های زیر را که در آخرین بار ابتلا به عفونت‌های قارچی پوشیده‌اید دور بیندازید. یا آنها را کاملا ضد عفونی کنید. منظور از ضد عفونی جوشاندن لباس‌ها است.
• از تامپون‌های معطر استفاده نکنید.
• بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید.
• مصرف سیگار و الکل را کاهش دهید.
• از مصرف غذاهای دارای مواد اسیدی یا قندی خودداری کنید.
• دقت کنید بدن خود را بلافاصله بعد از حمام به صورت کامل خشک کنید.
• لباس‌های مرطوب نپوشید.
• از خیس ماندن پوشک نوزادان و سالمندان جلوگیری کنید.

نتیجه گیری

کاندیدیاز یک عفونت قارچی است که در نقاط مختلف بدن، مشکلات متفاوتی را ایجاد می‌کند. علائم وجود این مخمر به طور کامل شرح داده شده است. در صورت بروز هر یک از نشانه‌های این قارچ، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید تا از پیشرفت آن جلوگیری نمایید. همانطور که گفته شد؛ این بیماری خطرناک نیست اما پیشرفت آن می‌تواند مشکلات جدی را در بدن ایجاد کند. این قارچ عامل بسیار مهم و شایعی است که امکان دارد سلامت شما را به خطر بیندازد. بنابراین بهتر است این بیماری را دست کم نگیرید.