درمان سنگ کلیه و سیستم ادراری یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که تقریباً 20 درصد افراد در طول عمر خود با آن مواجه می‌شوند. یکی از مهم‌ترین جنبه‌های درمان سنگ کلیه ، رفع آن با اصلاح تغذیه است. برای اطلاع از برنامه‌ی غذایی صحیح جهت بهبود سنگ کلیه با روژه همراه باشید.
سنگ کلیه چیست؟
سنگ‌های کلیه رسوبات سختی هستند که اغلب به علت بالا رفتن غلظت املاح و نمک در ادرار به وجود می‌آیند. ایجاد این سنگ‌ها علل متنوعی دارد و ممکن است در هر جای دستگاه ادراری از کلیه تا مثانه دیده شوند. اگرچه حرکت سنگ‌های کلیوی دردناک است، اما در صورت تشخیص به‌موقع، باعث آسیب دائمی به بدن نمی‌شود. اگر کسی در معرض خطر تولید سنگ‌های کلیوی باشد، پزشک متخصص اورولوژی می‌تواند راه‌هایی را جهت درمان سنگ کلیه به او توصیه کند.
علائم سنگ کلیه
سنگ کلیه تا وقتی که حرکت نمی‌کند و ثابت است، هیچ علامتی ندارد. مشکلات از زمانی آغاز می‌گردد که سنگ در کلیه جابه‌جا می‌شود یا به سمت میزنای (لوله‌ای که هر کلیه را به مثانه وصل می‌کند) به راه می‌افتد. در این حالت، برخی یا همه موارد زیر دیده می‌شود:
– درد شدید و متناوب در پهلو و پشت، پایین‌تر از سطح دنده‌ها که ممکن است به پایین شکم تیر بکشد.
– سوزش ادرار
– ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای
– ادرار بدبو یا تیره
– تهوع و استفراغ
– احساس نیاز مداوم به دفع ادرار
– افزایش تعداد نوبت‌های دفع ادرار بیش از حد عادی
– تب و لرز در صورت وجود عفونت
– کم شدن حجم ادرار
یادمان باشد درد سنگ کلیه تغییر می‌کند. با جابه‌جا شدن سنگ در مجاری ادرار، محل و شدت درد دگرگون می‌شود.
علل سنگ کلیه
سنگ کلیه معمولا یک علت واحد و مشخص ندارد. اما عواملی وجود دارند که احتمال بروز سنگ کلیه را بیشتر می‌کنند. به طور کلی، وقتی غلظت برخی مواد که می‌توانند بلور تشکیل دهند (مانند کلسیم، اسید اوریک و اُگزالات) در ادرار افزایش می‌یابد، سنگ کلیه تشکیل می‌شود. در حالت عادی، موادی در ادرار وجود دارند که از چسبیدن مولکول‌ها به هم و تشکیل بلور جلوگیری می‌کنند. اگر این مواد در ادرار کم باشند روند تولید سنگ را تسریع می‌نمایند.
انواع سنگ کلیه
جنس کریستال همه‌ی سنگ‌های کلیه یکسان نیست. از جمله انواع سنگ‌های کلیه می‌توان موارد زیر را نام برد:
کلسیم
سنگ کلسیم از همه شایع تر و معمولا از جنس اگزالات کلسیم است (البته می‌تواند حاوی فسفات کلسیم یا مالئات باشد). مصرف کمتر غذاهای حاوی اگزالات، خطر بروز این نوع سنگ را کاهش می‌دهد. این غذاها شامل موارد زیر می‌شود:
- چیپس
- بادام زمینی
- شکلات
- چغندر
- اسفناج
اسید اوره
این نوع سنگ کلیه در مردان شایع‌تر از زنان است. ممکن است در افراد مبتلا به نقرس یا کسانی که شیمی درمانی انجام می‌دهند رخ دهد.
این نوع از سنگ زمانی تشکیل می‌شود که ادرار بسیاری اسیدی باشد. رژیم غذایی سرشار از پورین میزان اسید ادرار را بالا می‌برد. پورین ماده‌ی بی رنگ شیمیایی است که در پروتئین حیوانی، مانند ماهی، صدف و گوشت، وجود دارد.
استروویت
این نوع از سنگ بیشتر در زنان مبتلا به عفونت مجرای ادرار تشکیل می‌شود. ممکن است اندازه‌ی سنگ بزرگ باشد و منجر به انسداد ادرار شود. این سنگ در اثر عفونت کلیه رخ می‌دهد. درمان عفونت زمینه‌ای مانع از تشکیل سنگ استروویت و درمان سنگ کلیه می‌شود.
سیستین
سنگ سیستین نادر است و در زنان و مردانی که از اختلال ژنتیکی سیستینوری رنج می‌برند رخ می‌دهد. در این حالت، سیستین (اسیدی که به طور طبیعی در بدن تشکیل می‌شود) از کلیه وارد ادرار می‌شود.
آزمایشاتی برای تشخیص و درمان سنگ کلیه
چنانچه پزشک مشکوک به وجود سنگ کلیه شود، تست‌ها و فرایندهایی را به منظور تشخیص قطعی ترتیب می‌دهد که عبارتند از:
آزمایش خون
آزمایشات خون، افزایش کلسیم و یا اسید اوریک بالا را در خون شما آشکار می‌کنند.
آزمایش ادرار
در صورت ابتلا به سنگ کلیه، آزمایش ادرار 24ساعته نشان دهنده مقادیر املاح زیادی در ادرار دفع شده خواهد بود.
آزمایش‌های تصویری
تست‌های تصویری هر نوع سنگی را در دستگاه ادراری شما نشان می‌دهند. تست‌های تصویری معمولاً شامل سی تی اسکن و در برخی مواد غیر معمول شامل اشعه X هستند.
آنالیز سنگ‌های دفع شده
از شما خواسته می‌شود که در هنگام دفع ادرار از یک صافی استفاده کنید تا هر تعداد سنگ دفع شده‌ای را جمع آوری نمایید. از این طریق سنگ‌ها برای تست‌های آزمایشگاهی جمع آوری می‌شوند.
درمان سنگ کلیه با رژیم غذایی مناسب
اگر رژیم غذایی نامناسبی دارید که در آن مقدار مواد مغذی، الکترولیت‌ها، آنتی‌اکسیدان‌‌ها، کربوهیدرات‌‌های متنوع، چربی‌های سالم و پروتئین کم است، خطر تشکیل سنگ کلیه شما را تهدید می‌کند. در چنین حالتی باید بگوییم که درمان سنگ کلیه شما هیچ‌گاه اثربخش نخواهد بود. مصرف زیاد نمک و پروتئین (پروتئین باید ۳۰٪ کالری روزانه را تشکیل بدهد) می‌تواند منجر به افزایش آمونیاک در ادرار شود.
برای تنظیم pH بدن و پیشگیری از اسیدیته‌ی بالا، مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه توصیه می‌شود. در ادامه به غذاهایی اشاره می‌کنیم که برای پیشگیری و درمان تشکیل سنگ کلیه بسیار مناسب‌اند.
میوه‌ها و سبزیجات تازه
براساس تحقیقات، کسانی که در رژیم غذایی‌شان بیشتر از مواد گیاهی استفاده می‌کنند، کمتر به سنگ کلیه مبتلا می‌شوند. غذاهای تازه‌ای که به درمان سنگ کلیه کمک می‌کنند عبارتند از موز، سبزیجات سبزبرگ، حبوبات و غلات جوانه‌زده، ماهی و طیوری که به‌طور طبیعی پرورش یافته‌اند.
غذاهای سرشار از ویتامین E
میوه‌های خانواده‌ی بری (مانند تمشک و …)، روغن زیتون، بادام، آووکادو و کدو حلوایی خوراکی‌های خوبی برای تأمین ویتامین E هستند. این ویتامین خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و به کاهش اگزالات و سایر سموم بدن کمک می‌کند. ویتامین E از آسیب به غشای مخاطی پیشگیری می‌کند و درنتیجه احتمال تشکیل سنگ کلیه را کاهش می‌دهد.
غذاهای آلکالینی
شاید عجیب به نظر بیاید ولی خوراکی‌هایی مانند لیموترش و سرکه سیب که ذاتا اسیدی هستند و به تنظیم pH بدن کمک می‌کنند، می‌توانند در درمان سنگ کلیه مؤثر باشند. به این منظور مقداری از این آن‌ها را با آب ترکیب و میل کنید.
غذاهای سرشار از منیزیم و پتاسیم
مصرف زیاد منیزیم و پتاسیم می‌تواند به تنظیم کلسیم بدن کمک کند. بنابراین مصرف سبزیجات سبزبرگ، گل‌کلم و کلم بروکلی، موز، آووکادو و ملون برای درمان سنگ کلیه مؤثر است.
غلات جوانه‌زده
غلات جوانه‌زده برخلاف غلات تصفیه‌شده که مواد مغذی کمی دارند، برای پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه مفیدند. جوانه زدن غلات ترکیبات ضدتغذیه‌ای آن‌ها را کاهش و قابلیت جذب مواد مغذی‌شان را افزایش می‌دهد.
غذاهایی که سنگ کلیه ایجاد می‌کنند
غذاهای سرشار از قند و دشمن درمان سنگ کلیه
براساس تحقیقات رژیم غذایی سرشار از قند باعث بدتر شدن سنگ کلیه می‌شود. بنابراین در صورت بدتر شدن علائم سنگ کلیه‌تان، مصرف غذاهای بسته‌بندی‌شده‌ی پر از شکر، نوشیدنی‌های شیرین (مخصوصا اگر گازدار باشند)، لبنیات و حتی میوه‌ها را محدود کنید.
غلات جوانه‌نزده و غلاتی که تصفیه شده‌اند
بیشتر محصولات غلات (از جمله آرد، غلات صبحانه، نان، کیک‌ها و …) می‌توانند به‌خاطر داشتن ترکیبات ضدتغذیه‌ای مانند اسید فیتیک باعث تشکیل سنگ کلیه شوند.
غذاهای سرشار از اگزالیک اسید مانع درمان سنگ کلیه هستند
تمام میوه‌ها و سبزیجات محتوی مقدار زیادی مواد مغذی و الکترولیت‌ها هستند، اما برخی از آن‌ها در افرادی که مستعد بروز سنگ کلیه هستند، موجب افزایش اگزالات می‌شوند. این میوه‌ها و سبزیجات عبارتند از:
اسفناج، ریواس، گوجه‌فرنگی، بادمجان، چغندر، کرفس، کدو سبز، گریپ فروت یا آب آن، سیب‌زمینی شیرین، بادام‌زمینی، بادام، آلبالو، توت‌فرنگی، جعفری و کاکائو.
گوشت‌های فرآوری‌شده
مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده می‌تواند باعث دفع کلسیم از بدن شود. نتیجه‌ی این امر فرستادن مقدار زیادی کلسیم به کلیه‌ها و افزایش احتمال تشکیل سنگ کلیه است.
غذاهای سرشار از زینک (روی)
برخی تحقیقات حاکی از آن هستند که خطر تشکیل سنگ کلیه در کسانی که مقدار زیادی زینک مصرف می‌کنند (غذاهایی مانند تخمه کدو، بادام هندی، گوشت و اسفناج) بیش از دیگران است.
مصرف زیاد ویتامین C
ویتامین C فواید بسیاری برای سلامتی دارد، اما مصرف زیاد آن می‌تواند مشکلاتی برای کلیه‌ها ایجاد کند. براساس تحقیقات، مصرف روزانه ۳ تا ۴ گرم ویتامین C (این مقدار بسیار زیاد است و معمولا با مصرف مکمل‌های ویتامین به‌دست می‌آید) با تولید اگزالات می‌تواند به ایجاد سنگ کلیه منجر شود.
کافئین و الکل
هردوی این ترکیبات باعث کم‌آبی بدن می‌شوند و هضم‌شان دشوار است. درنتیجه می‌توانند باعث تشکیل سنگ کلیه شوند. اگر تحت درمان سنگ کلیه هستید از این مواد دوری کنید.
نتیجه گیری
در آخر نیز به عنوان یک قاعده کلی برای درمان سنگ کلیه فراموش نکنید که به میزان نصف وزن بدن خود، در روز آب بنوشید. در هنگام کار و فعالیت بیشتر، آب مصرفی در طول روز را نیز، افزایش دهید.
دیدگاهتان را بنویسید