اهمیت نگهداری خون بند ناف نوزاد

جنین درون رحم مادر از طریق بند ناف به جفت متصل است و بوسیله ی آن تغذیه و رشد می کند. خون بند ناف به خونی که پس از تولد نوزاد در بند ناف و جفت باقی می ماند گفته می شود و حاوی مواد و عناصری ست که در دهه های اخیر از آن برای مقاصد بسیار مهم استفاده می کنند.

اگر باردار هستید، یا دچار بیماری های صعب العلاجی هستید که نیاز به سلول های بنیادی برای درمان و نجات زندگی خود دارید، این مطلب را تا انتها دنبال کنید.

خون بند ناف چیست؟

خون بند ناف شامل سلول های بنیادی فراوان و عناصری است که به سلول های موجود در مغز استخوان شباهت بسیاری دارند. در بیماری های حاد مغز استخوان و برخی سرطان ها افراد می توانند با استفاده از این سلول های بنیادی خون ساز به زندگی بازگشته و درمان شوند، به همین علت با پیشرفت فزاینده ی علم و دانش پزشکی، محققان اقدام به ذخیره ی خون بند ناف نوزادان کرده و از آن برای درمان و بهبود بیماری های صعب العلاج کمک می گیرند.

جالب است بدانید در گذشته خون بند ناف به همراه جفت و بند ناف یکی از ضایعات پزشکی و زایمان به حساب می آمده اما امروزه محققان دریافته اند این خون حاوی مقادیر بالایی سلول های بنیادی خون ساز است که می تواند جان افراد بسیاری را نجات دهد.

نوزاد بعد از تولد نیازی به خون اضافی باقی مانده در بند ناف و رگ های خونی جفت ندارد، به همین سبب پزشکان از این خون در موارد پیوند مغز استخوان به عنوان سلول های مشابه مغز استخوان با قابیلیت خون سازی استفاده می کنند. سلول های خون بند ناف تمامی ویژگی های خون را دارا بوده و مانند خون حاوی گلبول های قرمز، گلبول های سفید، پلاسما و پلاکت هستند.

خون جفت یا خون بند ناف، منبعی غنی از سلول های بنیادی سازنده ی خون و قابل جایگزینی با سلول های مغز استخوان است که در بیماری هایی نظیر کم خونی های شدید، بیماری های خون، سیستم ایمنی و غیره کمک کننده است.

آیا برای استفاده از سلول های بنیادی نیاز به تطابق ژتیکی وجود دارد؟

خوشبختانه برای استفاده از سلول های بنیادی و درمان بیماران مبتلا به بیماری های سخت، نیازی به استفاده از خون بند ناف بستگان نزدیک و درجه یک وجود ندارد و افراد با تطابق اندک مشخصات خونی می توانند از هر خون بند نافی برای درمان کمک بگیرند.

به همین خاطر امروزه موضوع اهدای خون بند ناف نیز در بسیاری از کشورها طرفدار پیدا کرده و مادران بسیاری خون بند ناف نوزاد خود را پس از به دنیا آمد و بریدن بند ناف برای درمان سایر بیماران به مراکز نگهداری و ذخیره ی خون بند ناف اهدا می کنند.

نتایج تحقیقات نشان داده است تا کنون بالغ بر 80 درصد بیماری های ژنتیکی و متابولیکی با پیوند خون بند ناف غیر مرتبط درمان شده اند. علاوه بر این دانشمندان با تلاش شبانه روزی به دنبال راهی برای استفاده از سلول های بنیادی خون ساز موجود در خون بند ناف برای درمان سایر بیماری های بافت های عصبی اندام ها و بیماری های قلبی و عروقی نیز می باشند.

سلول بنیادی چیست؟

سلول های بنیادی که نام آن ها را بسیار دیده و شنیده ایم، سلول های مَستر هستند که بسیار کمیاب و ارزشمند بوده و تمام سلول های موجود در خون، بافت ها و اندام های دیگر بدن از این سلول ها سرچشمه و حیات می گیرند. در طول بارداری مادر، خون مادر از طریق بند ناف برای انتقال مواد ضروری مانند اکسیژن و مواد مغذی برای رشد به جنین منتقل می شود. بعد از تولد و بریدن خون بند ناف مقداری از این خون ارزشمند در آن باقی مانده که هنوز غنی از سلول های بنیادی و حیاتی است و با ذخیره ی صحیح آن می توان در راستای درمان و بهبود بیماری های خونی استفاده کرد.

اهدای خون بند ناف

مادران با ذخیره ی خون بند ناف تا سال ها می توانند از آن برای درمان بیماری های احتمالی خود کودک یا والدین و نزدیکان در خانواده استفاده کنند و یا آن را برای درمان افراد دیگر به مراکز و بانک های ذخیره ی بند ناف اهدا کنند. سلول های مشابه مغز استخوان موجود در خون بند ناف نیازی به تطابق نزدیک بین اهدا کننده و اهدا شونده ندارند و گیرنده می توان با تطابقی جزیی از خون بند ناف افراد بدون نسبت خانوادگی استفاده کند.

با این حال اهدای خون بند ناف عمدتا به افرادی با اجداد و پیشینه ی مشابه و نزدیک بیشتر کمک کرده و موثرتر خواهد بود.

خون بند ناف چگونه ذخیره می شود؟

در صورتیکه تمایل به ذخیره ی خون بند ناف نوزاد خود را داشته باشید، در دوران بارداری از پزشک خود بخواهید شما را به یک مرکز ارائه دهنده ی خدمات زخیره ی خون بند ناف معرفی کرده و برای انجام آزمایشات لازم اقدام کنید.

هنگام تولد نوزاد کادر مربوطه در اتاق زایمان حاضر خواهند شد و با وارد کردن یک سوزن در بند ناف خون بند ناف را برای انتقال به بانک خون خارج کرده و در کیسه هی مخصوص جمع آوری می کنند تا به بانک خون بند ناف ارسال کنند. این خون بعد از پردازش و بررسی و غربالگری شدن برای اطمینان از لحاظ نداشتن بیماری یا سایر اختلالات و بی خطر بودن، منجمد شده و در بانک خون بند ناف ذخیره خواهد شد.

اگر خون نوزاد شما عاری از هرگونه بیماری باشد و برای استفاده قابل قبول باشد، به شما اطلاع داده شده و مبلغی را برای نگهداری سالانه از شما دریافت خواهند کرد.

چه زمانی باید در مورد بانک خون بند ناف تصمیم بگیرم؟

در دوران بارداری و قبل از 34 هفتگی می بایست تصمیم قطعی خود را برای ذخیره ی خون بند ناف گرفته و برای دریافت کیت جمع آوری خون بند ناف از بیمارستان ها یا بانک های خون بند ناف اقدام کنید.

همچنین لازم است قبل از اقدام برای جمع آوری خون بند ناف نوزادتان، یک فرم رضایت نامه تکمیل کنید و به موارد و سوالاتی در مورد سابقه ی پزشکی و سلامتی خود پاسخ دهید. علاوه بر این، هزینه ی جمع آوری و نگهداری خون بند ناف نیز در این دوره باید پرداخت شود.

انواع سلول بنیادی

اولین سلول بنیادی زیگوت است. زیگوت همان تخمک بارور شده ای ست که برای تشکیل جنین تقسیم شده و در نهایت به جنین تبدیل می شود. در مراحل نخست تشکیل جنین در رحم مادر، هر سلول یک سلول بنیادی است که می تواند به یک انسان با تمام سلول ها و اندام ها تبدیل شود. در فرایند کامل شدن و رشد جنین شما تا رسیدن به مرحله ی نوزادی و زایمان، انواع مختلف دیگری از سلول های بنیادی تشکیل خواهد شد که بعضی از آن ها با ویژگی های متفات تر متخصص ساختن و تولید اندام ها و اعصاب ویژه هستند.

در واقع سلول های بنیادی تقسیم می شوند، افزایش پیدا می کنند و سیستم ها و اندام های مختلف بدن انسان را می سازند.

یکی از انواع مهم دیگر سلول های بنیادی، سلول های “لنفوهماتوپوئیتیک” نام دارند که مسئول و متخصص تولید خون و ساخت سیستم ایمنی بدن هستند.

آیا ارزش دارد خون بند ناف را ذخیره کنیم؟

ذخیره سازی خون بند ناف در بانک خون بند ناف امری اختیاری است و به تصمیم والدین بستگی دارد. بعضی افراد تصمیم به ذخیره سازی یا اهدای آن گرفته و برخی تمایلی به این کار نشان نمی دهند. اگر خون بند ناف نوزاد خود را ذخیره نکنید، مانند روند سابق زایمان، همراه جفت به عنوان ضایعات دور ریخته می شود.

ویژگی بازسازی کننده ی خون بند ناف برای درمان بیش از 50 بیماری خونی حاد و اختلالات سیستم ایمنی مورد استفاده قرار می گیرد و اهدا یا جمع آوری خون بند ناف هیچ خطر یا آسیبی برای اهداکننده ندارد. خون بند ناف نوزاد را با جمع آوری و استفاده از روش ذخره سازی مناسب می توان تا دهه ها منجمد و نگهداری کرد تا در مواقع نیاز از آن برای درمان بیماری های خونی، پیوند مغز استخوان و یا سایر بیماری ها استفاده کرد.

در افراد سالم، ساختن سلول های بنیادی امری دشوار نبوده و توسط بدن قابل انجام است. اما در افرادی که مبتلا به بیماری های شدید و سخت هستند، بدن سلول های بنیادی را به اندازه ی کافی و در مواقع نیاز نمی سازد. خونِ سرشار از سلول های بنیادی منبعی غنی برای این افراد به حساب می آید و می تواند نجات بخش زندگی باشد.

امروزه تصمیم به ذخیره سازی خون بند ناف نوزاد تصمیمی هوشمندانه تلقی می شود چرا که علاوه بر امکان پیوند مغز استخوان، با پیشرفت علم پزشکی روز به روز موارد استفاده از خون بند ناف که دارای سلول های بنیادی نجات بخش است برای درمان بیماری های سخت افزایش می یابد و ممکن است در مواقع ضروری به کار بیاید.

اختلالات سیستم ایمنی، بیماری دیابت، پارکینسون، سرطان، بیماری های خونی و بسیاری از بیماری های دیگر موارد مهم استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف هستند.