عوارض کم آبی در بدن، ممکن است به دلایل مختلفی از خفیف تا شدید در فرد ظاهر شود. هنگامی که بدن از آب استفاده کند، اما آب از دست رفته جایگزین و یا جبران نشود، مشکلات کم آبی را برای بدن به همراه خواهد داشت. همه‌ی ما توصیه‌های نوشیدن مقدار کافی از آب را در روز شنیده‌ایم. با این وجود هنوز عده‌ای از افراد این موضوع را نادیده می‌گیرند و گاهاً به آن توجه کافی ندارند. کمبود آب ممکن است در کودکان تا بزرگسالان دیده شود. اما به خاطر داشته باشید؛ فقدان این ماده باارزش در کودکان و سالمندان بسیار خطرناک خواهد بود. به طور طبیعی مقدار آب بدن سالمندان کمتر است و هر گونه کمبود بیشتر، می‌تواند عوارضی را برای آنها به همراه داشته باشد. اصولا عوارض کم آبی خفیف و متوسط با جبران نوشیدن آب و مایعات رفع خواهد شد، اما در موارد شدید فرد حتما باید تحت نظر پزشک قرار بگیرد. در این مقاله سعی داریم بیشتر درمورد خواص نوشیدن آب و یا کمبود آن، صحبت کنیم. بنابراین اگر هنوز هم در تامین آب مورد نیاز بدن، کوتاهی می‌کنید؛ بهتر است این مطلب را تا انتها مطالعه نمایید.
با علائم کم آبی بیشتر آشنا شوید!
بسیاری از افراد تا زمانی که احساس تشنگی نکنند، به نوشیدن آب روی نمی‌آورند. این موضوع یک عادت نادرست است؛ چرا که کمبود آب لزوما با تشنگی ظاهر نخواهد شد. در واقع نمی‌توان اینگونه تصور کرد که اگر فرد در طول روز احساس تشنگی نمی‌کند، پس بدن او به آب نیاز ندارد. به همین دلیل است که توصیه می‌شود مقدار نوشیدن آب را در طول روز کنترل کنید؛ حتی اگر تشنه نیستید. علائم فقدان آب در بدن، در سنین مختلف متفاوت است. به طور مثال:
نشانه‌های کمبود آب در نوزادان و کودکان
- بی‌حالی یا بی‌قراری
- خشکی دهان و زبان
- گریه‌ی بدون اشک
- عدم مرطوب شدن پوشک بعد از سه ساعت
- چشمان و گونه‌های گود افتاده
- فرورفتگی ملاج جلوی جمجمه: زمانی که در حالت طبیعی شما ملاج نوزاد را لمس خواهید کرد، باید کمی سخت یا انحنای روبه بیرون داشته باشد. فرورفتن ملاج نوزاد، معمولاً نشانه‌ی کم آبی در نوزاد است.
علائم کمبود آب در بزرگسالان
- تشنگی بیش از حد
- سرگیجه
- کاهش دفعات ادرار
- احساس ضعف و خستگی
- گیجی و عدم هوشیاری
- ادرار تیره رنگ و غلیظ
چه عواملی موجب کمبود آب در بدن می‌شود؟
برخی مسائل و یا عادت‌های نادرست ما در طول روز هستند؛ که موجب فقدان آب بدن خواهند شد. از جمله این موارد عبارتند از:
عوارض کلسیم را جدی بگیرید!
کاهش مصرف آب:
برخی مواقع کمبود مصرف آب، باعث بروز علائم کم آبی در بدن خواهد شد. ممکن است علت این فقدان در اثر روزه داری، مشغله زیاد، بیماری و یا در دسترس نبودن آب در فرد به وجود آید.
تب:
به طوری کلی هنگامی که فرد دچار تب می‌شود، بدن او آب بیشتری را از دست خواهد داد. در واقع هرچه شدت تب بیشتر باشد و یا اسهال و استفراغ نیز با آن همراه باشد، بدن با کمبود آب بیشتری رو به رو خواهد شد.
اسهال و استفراغ:
اسهال شدید می‌تواند موجب از دست رفتن بیش از حد آب و الکترولیت‌ها، در مدت زمان کوتاهی شود. اگر همراه با اسهال، استفراغ هم داشته باشید، مطمئناً بدن مایعات و مواد معدنی بیشتری را از دست می‌دهد.
تعرق بیش از حد:
هنگامی که بدن عرق می‌کند، آب از دست می‌دهد. اگر فعالیت شدید انجام دهید و این مایعات از دست رفته را جبران نکنید، با عوارض کم آبی مواجه خواهید شد. به علاوه آب و هوای گرم و مرطوب، باعث افزایش میزان تعرق و همچنین از دست رفتن آب بدن می‌شود.
افزایش تعداد دفعات ادرار:
افزایش تعداد دفعات ادرار ممکن است در اثر دیابت تشخیص داده نشده و یا کنترل نشده در فرد رخ دهد. بعضی از داروهای ضد فشار خون، به طور کلی باعث افزایش تعداد دفعات ادرار و در نتیجه کم آبی بدن خواهند شد.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر کم آبی وجود دارند؟
همانطور که گفته شد، کمبود آب ممکن است در هر فردی ظاهر شود. اما برخی از موارد خاص هستند که بیشتر در معرض خطر خواهند بود؛ از جمله:
افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن
افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت درمان نشده و یا کنترل نشده، بیشتر در معرض خطر کم آبی قرار می‌گیرند. بیماری کلیه نیز همانند داروهای افزایش دهنده‌ی ادرار، خطر کم آبی را افزایش خواهد داد. جالب است بدانید حتی سرماخوردگی یا گلودرد به علت کاهش تمایل به خوردن و آشامیدن، فرد را در معرض کمبود آبی قرار می‌دهد.
افراد سالمند
با افزایش سن، ذخایره مایعات بدن، توانایی حفظ آب و حس تشنگی در فرد کاهش می‌یابد و او را با عوارض کم آبی رو به رو خواهد کرد. این تغییرات می‌تواند ناشی از برخی بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فراموشی و نیز استفاده از بعضی داروها اتفاق بیفتد. همچنین ممکن است سالمندان به دلیل مشکلات حرکتی، توانایی کافی برای دسترسی به آب و مایعات را نداشته باشند.
نوزادان و کودکان
این گروه سنی، اصولا بیشتر دچار اسهال و استفراغ شدید و در نهایت کمبود آب در بدن خواهند شد. چرا که میزان سطح بدن به حجم آن، در کودکان کمتر است؛ به همین دلیل در هنگام تب یا سوختگی، میزان بیشتری آب از دست می‌دهند. این موضوع بیشتر آنها را در معرض خطر قرار خواهد داد. به علاوه نوزادان نمی‌توانند خودشان به تنهایی آب مورد نیاز بدن خود را تامین کنند، بنابراین مراقب کمبود آب کودک خود باشید.
افرادی که در فضای باز ورزش یا کار می‌کنند
هنگامی که آب و هوا گرم و مرطوب است؛ خطر ابتلا به فقدان آب در بدن و گرمازدگی افزایش خواهد یافت. چرا که هنگام افزایش رطوبت هوا، بدنتان عرق نمی‌کند؛ در نتیجه نمی‌تواند دمای بدن را تعدیل و کاهش دهد. بنابراین زمانی که شما در معرض نور خورشید یا هوای مرطوب قرار می‌گیرید، ممکن است افزایش دمای بدن و همچنین نیاز بیشتری به مایعات را احساس کنید.
جدی‌ترین عوارض کم آبی در بدن!
کمبود آب در بدن می‌تواند عوارض جدی را برای فرد به همراه داشته باشد، به طور مثال:
مشکلات کلیوی و ادراری یکی از عوارض کم آبی
کمبود آب مکرر و طولانی مدت می‌تواند نارسایی کلیه، عفونت‌های ادراری و سنگه کلیه را برای فرد به همراه داشته باشد.
تشنج یکی از عوارض کم آبی
الکترولیت‌ها (پتاسیم و سدیم) در انتقال پیام‌های الکتریکی، از سلولی به سلول دیگر نقش دارند. اگر میزان این الکترولیت‌ها از تعادل خارج شوند، در انتقال پیام‌های الکتریکی طبیعی اختلال ایجاد خواهد شد. این اتفاق می‌تواند در انتقال پیام‌های عصبی منجر به انقباض عضلانی ناخواسته و یا از دست رفتن هوشیاری فرد شود.
شوک هیپوولمیک یکی از عوارض کم آبی
شوک هیپوولمیک در اثر کاهش حجم خون رخ خواهد داد. این اتفاق یکی از جدی ترین عوارض کم آبی بدن و تهدید کننده‌ی زندگی محسوب می‌شود. در واقع این شوک زمانی اتفاق می‌افتد که حجم خون پایین، باعث افت فشار خون و کاهش میزان اکسیژن رسانی در بدن شود.
چگونه از پیشروی آب مروارید جلوگیری کنیم؟
گرمازدگی یکی از عوارض کم آبی
اگر در معرض هوای گرم، به شدت ورزش کنید یا شدیداً عرق کنید و میزان آب از دست رفته بدن را جبران نکنید؛ دچار گرمازدگی خواهید شد. گرمازدگی می‌تواند بسیار خطرناک باشد و منجر به بروز علائمی نظیر درد‌های خفیف عضلانی، بی‌حالی یا سکته‌های تهدید کننده در فرد می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر یکی از علائم و نشانه‌های زیر را مشاهده کردید؛ بهتر است هر چه سریعتر به پزشک مراجعه نمایید:
- اسهال شدید به مدت 24 ساعت یا بیشتر
- بی‌قراری یا احساس خواب آلودگی بیش از حد
- کاهش فعالیت‌های بدن نسبت به حد طبیعی
- عدم حفظ میزان آب بدن
- مدفوع سیاه یا خونی
روش‌های پیشگیری از کمبود آب در بدن
- برای پیشگیری از کمبود آب، مایعات زیادی بنوشید و غذاهای حاوی آب، مانند میوه‌ها و سبزیجات به مقدار کافی مصرف کنید. تشنگی شاخص مناسبی برای اکثر افراد سالم محسوب می‌شود؛ اما به خاطر داشته باشید، در مورد همه‌ی افراد صدق نمی‌کند.
- اگر کودک شما دچار استفراغ یا اسهال شدید شد؛ در ابتدای بروزعلائم، می‌توانید با مصرف آب بیشتر یا یک محلول قندی-نمکی (ORS) آب از دست رفته را جبران نمایید. البته توجه داشته باشید که نباید منتظر بمانید تا کمبود آب رخ دهد، قبل از وقوع این موضوع به میزان کافی مایعات به کودک بدهید.
- بهتر است یک روز قبل از تمرینات شدید، آبرسانی به بدن را شروع کنید. ادرار شفاف و رقیق نشان دهنده این است که شما به خوبی آب می‌نوشید. در طول فعالیت، مایعات را در فواصل منظم مصرف کنید و بعد از پایان آن هم آب آشامیدنی یا مایعات دیگری بنوشید. تا از بروز عوارض کم آبی جلوگیری نمایید.
- در هوای گرم یا مرطوب باید آب بیشتری بنوشید، تا درجه‌ی حرارت بدن خود را کاهش داده و میزان آب دفع شده از طریق تعرق بدن را جبران نماید. ممکن است در آب و هوای سرد هم نیاز به آب را احساس کنید؛ چرا که در هوای خشک، میزان رطوبت هوا کمتر خواهد شد، به علاوه باید در ارتفاعات بالاتر، بدن را همیشه مرطوب نگه دارید.
- سالمندان با ابتلا به برخی بیماری‌ها، مانند برونشیت، آنفولانزا یا عفونت مثانه، بیشتر دچار کمبود آب خواهند شد. بنابراین به خاطر داشته باشید تا حتما در شرایطی که احساس بیماری می‌کنید، مایعات بیشتری را مصرف نمایید.
نتیجه گیری
همانطور که می‌دانید بخش زیادی از بدن انسان از آب تشکیل شده است. کمبود و یا فقدان این ماده باارزش عوارض کم آبی را برای افراد به همراه خواهد داشت. این کمبود ممکن است به دلایل مختلف از خفیف تا شدید در هر فردی ظاهر شود. بنابراین توصیه می‌شود تا روزانه از میزان آب کافی استفاده نمایید.
دیدگاهتان را بنویسید