یکی از شاخه‌های روانشناسی، روانشناسی جنایی است که در آن به مطالعه‌ی شخصیت، دلایل و انگیزه‌های فرد تبهکار می‌پردازند. در واقع متخصصین، سعی دارند که رابطه بین دلایل و انگیزه‌های فرد را به جامعه پذیری، تجربه‌های دوران کودکی، جریان اجتماعی شدن، محیط زندگی و ژنتیک مرتبط سازند. به علاوه بتوانند شخصیت او را درک کنند. به عبارت دیگر، در روانشناسی جنایی به مطالعه علمی رفتارهای جنایی و فرایندهای ذهنی‌ای که در ارتکاب جرم موثرهستند؛ توجه می‌شود. چرا که روانشناسی، علمی است که نگاه دقیق‌تری به ابعاد مختلف شخصیت، تحولات اجتماعی و خانوادگی افراد نگرش دارد.
توپی نارد فرانسوی، اولین دانشمندی بود که واژه جرم را در مطالعات و تحقیقات روان شناختی خودش استفاده کرد و بعد از او دانشمندان زیادی در این باره، پژوهش‌های خود را ادامه دادند. به منظور آشنایی و کسب اطلاعات بیشتر، این مقاله را مطالعه نمایید.
چه رفتارهایی جنایی به حساب می‌آیند؟
به طور کلی، همه رفتارهای مخالف قوانین جامعه را رفتار جنایی می‌نامند. در واقع این رفتارها جنایی را می‌توان یک نوع رفتار اجتماعی دانست. چرا که در بافت اجتماع و در ارتباط با جامعه رخ می‌دهند. همچنین می‌توان آنها را در رفتارهای اجتماعی دسته بندی نمایید. رفتارهای اجتماعی، بر اساس لیست بی‌پایانی از متغیرها شکل می‌گیرد. تعداد زیادی فاکتورهای مخصوص وجود دارد که تعاملات اجتماعی را به وجود می‌آورند. این فاکتورها به طور کلی به 5 دسته‌ی اصلی تقسیم خواهند شد:
- رفتار و منش افراد دیگر.
- شناخت‌های اجتماعی مانند: افکار، نگرش‌ها و حافظه‌ی ما در مورد افرادی که در اطراف ما هستند.
- متغیرهای بوم شناختی که به طور مستقیم و غیرمستقیم شامل محیط فیزیکی می‌شود.
- زمینه‌های فرهنگی اجتماعی که هنگام رفتارهای اجتماعی رخ خواهند داد.
- جنبه‌های ماهیت زیست شناختی ما، که مربوط به رفتار اجتماعی می‌شوند.
منشاء ارتکاب جرم چیست؟
اغلب روانشناسان و روانکاوان معتقدند که، ریشه ارتکاب جرم را می‌توان در کودکی یافت و علت رفتارهای جنایی را برحسب نقص شخصیتی به دست آورد. آنان اعتقاد دارند که افراد مجرم، بیشتر از افراد معمولی دارای اختلالات شخصیتی و تعارضات درونی هستند. در واقع، این نوع شخصیت‌های شکل گرفته، تمایل بیشتری برای ارتکاب جرم دارند. یعنی شخصیت افراد تحت تاثیر رفتارها و تحولات اجتماعی، رخدادهای محیطی و ژن، قرار دارد و تا حدودی از کنترل خود فرد خارج هستند. به همین دلیل در برخی مواقع، فرد ناخواسته مرتکب جرم می‌شود.
نظر فروید، در رابطه با روانشناسی جنایی
فروید پایه گذار مکتب روانکاوی، معتقد است؛ اساس همه رفتارهای بزرگسالی، از کودکی و نحوه ارتباط کودک با مادر نشأت می‌گیرد. به عبارت دیگر، نحوه تعامل مادر با فرزندش، شخصیت او را شکل می‌دهد. بنا به این عقیده، رفتار جنایی در درون انسان‌ها قرار دارد و اگر چنین رفتاری از کسی سر می‌زند و مرتکب جرم شود، ریشه در کودکی او و در ناخودآگاهش دارد.
بعضی از روانکاوها معتقد هستند که ارتکاب جرم، نوعی بیماری روانی است که به دلیل اختلال در سه لایه شخصیتی (نهاد، من، فرامن) و نقص ارتباطی آنها باهم، در فرد ایجاد می‌شود و او را درگیر می‌کند. به نظر فروید و پیروان او، از آنجایی که خانواده، محل رشد و شکل گیری شخصیت افراد در سنین حساس کودکی است، ریشه همه رفتارهای جنایی و اجتماعی فرد را باید در خانواده و محل زندگی او جست و جو کرد.
چه عواملی در ارتکاب جرم موثر است؟
- فشارهای ساختاری
- جامعه پذیری به صورت ناقص
- یاد گرفتن رفتار انحرافی
برخی دیگر از عوامل موثر در شکل گیری جرم عبارتند از:
خانواده و روانشناسی جنایی
- اگر خانواده‌های رشد یافته وجود نداشته باشند، طبیعتاً فرزندان تربیت یافته هم وجود نخواهد داشت.
- فضای خانواده یکی از دلایل مهم و کلیدی در نحوه برخورد با کودک مجرم در زندگی اجتماعی محسوب خواهد شد.
حیطه کاری روانشناسان درباره مطالعه روی شخصیت و شیوه تربیت باعث شد که روان پزشکان با استفاده از پرسشنامه‌های مخصوص بتوانند شخصیت مجرم را چه در دوران اولیه زندگی و چه در سال های آینده آن شناسایی نمایند.
عوامل ژنتیکی و روانشناسی جنایی
بعضی روانشناسان معتقد هستند که مجرمان افراد طرد شده‌ای هستند. اما علم زیست شناختی در سال‌های اخیر به این نتیجه رسیده است که عوامل ژنتیکی از عوامل تاثیرگذار در ارتکاب جرم است. اما همچنان این ابهام وجود دارد که قبول کردن وراثت به عنوان یک دلیل در برخورد جنایی، موضوع درستی است یا خیر.
روش‌های پیشگیری از ارتکاب جرم
روان درمانی:
با هدف سازگار شدن به لحاظ عاطفی برای برخورداری از ارتباط صحیح، ارتباط درمانگر با مراجعه کننده بر اساس همدلی صورت خواهد گرفت.
روانشناسی جنایی و روانکاوی:
با هدف تجزیه و تحلیل محتویات، ضمیر ناخودآگاه شخص مورد توجه قرار می‌گیرد.
روان درمانی حمایتی:
با هدف کسب تعادل روانی بر طبق اطمینان بخشی، تعدیل محیط و خانواده درمانی به صورت گروهی انجام می‌شود.
روانشناسی جنایی و خانواده درمانی:
با در نظر گرفتن هدف برطرف شدن تعارضات خانوادگی و بهبود روابط درونی، مشاوره با همه‌ی افراد خانواده انجام می‌شود.
معالجه با کار:
معالجه با کار یا کاردرمانی که موجب به وجود آمدن شغل برای بیکاران می‌شود.
راه‌های جلوگیری از ارتکاب جرم مجدد
روش‌هایی به منظور پیشگیری از وقوع احتمالی جرم و کاهش تکرار آن، توسط افراد دیگر و همچنین تکرار جرم توسط مجرم فعلی؛ شامل موارد زیر می شود:
- بازسازی، بازپروری و درمان مجرمان
- بازپذیری اجتماعی و ادامه‌ی درمان مجرمان
- سعی در برطرف نمودن عوامل اجتماعی مولد جرم
- کمک به مراجع قضایی برای تعیین قوانین جدید با توجه به مسائل اجتماعی، فرهنگی، روانشناسی، اقتصادی، دینی و بین المللی، به منظور بهبود نسبی وضعیت جرم خیزی جامعه و مجرمین
این 4 مورد باید همزمان و به موازات هم به وسیله‌ی حمایت سازمان‌های مسئول اجرا شود تا بهترین نتیجه به وجود آید.
نتیجه گیری
روانشناسی جنایی، علم مطالعه شخصیت بزهکاران و نیز روش‌های بازاجتماعی شدن آنها و بررسی نقش محیط (به معنای عام) بر رفتار مجرمانه است. به بیان کلی‌تر، می‌توان این‌گونه بیان کرد که این علم، به مطالعه و بررسی دقیق‌تر شخصیت تبهکار و شناخت دلایل و انگیزه‌های تبهکاری می‌پردازد. دلایل و انگیزه‌ها به شیوه‌های جامعه پذیری، اجتماعی شدن، تجربه‌های دوران کودکی، محیط زندگی، همچنین نقش ژنتیک و اختلالات روان شناختی در ایجاد شخصیت فرد تبهکار در هنگام اعمال جرم، اشاره می‌کند. افراد مبتلا به این اختلالات باید تحت درمان قرار بگیرند تا بتوانند مجدداً به جامعه برگردند و از جرم و جنایت دوری کنند. این موضوع نیاز به همکاری سازمان‌های مرتبط دارد که باید در این زمینه به آنها کمک نمایند.
دیدگاهتان را بنویسید