وابستگی عاطفی ، امری است غریزی که از زمان نوزادی همراه هر شخص است و این احساسات از طریق نوازش‌های کودکانه، تماس پوستی، عاطفی و رابطه چشمی از پدرومادر به فرزندان منتقل می‌شود و وابستگی عاطفی را به وجود می‌آورد. در واقع وابستگی عاطفی تا حدی که آسیب زا نباشد در زندگی همه افراد لازم است. خوشبختانه روش‌های زیادی برای بازیابی استقلال عاطفی یا پیشگیری از دلبستگی شدید به رابطه وجود دارد.
تعریف وابستگی عاطفی
وابستگی عاطفی به معنای وابسته بودن به دیگران، باورها، عادت‌ها و موقعیت است؛ یعنی شما احساس می‌کنید از نظر عاطفی به آن‌ها وابسته‌اید، نمی‌خواهید و نمی‌توانید از آن‌ها دل بکنید، تغییر کنید یا از منطقه امن خود خارج شوید. وابستگی عاطفی در برخی از افراد در ارتباط با خانواده، دوستان، همسر و یا هر فرد دیگری به وجود می‌آید، که فرد بدون حضور آن شخص نمی‌تواند زندگی طبیعی خود را داشته باشد و سلامت روان او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. فردی که دارای وابستگی عاطفی باشد، بدون حضور فرد مقابل هیچ کاری را نمی‌تواند انجام دهد و به عبارتی تمام زندگی او را تحت تاثیر قرار داده و کارهای روزانه‌ی او را دچار مشکل می‌کند .
نشانه‌های وابستگی عاطفی
در شرایطی که به شخص خاصی وابستگی عاطفی وجود داشته باشد، افراد گمان می‌کنند که بدون حضور فرد مقابل قادر به ادامه‌ی زندگی نیستند و بدون او نابود می‌شوند و همیشه ترسی با آن‌ها همراه است که می‌تواند ترس از طرد شدن، ترس از جدایی، ترس از تنها ماندن و …. باشد و زمانی که در رابطه‌ی آن‌ها تغییراتی پیش بیاید و این بندهای عاطفی دگرگون شود اضطراب زیادی به آن‌ها دست می‌دهد، به طوری که گمان می‌کند، نمی‌تواند این وضعیت را تحمل کند. در ادامه حس کسی که این ترس را به دوش می‌کشد برایتان توصیف می‌کنیم:
نداشتن احساس ارزشمندی
از علائم مهم وابستگی عاطفی، نداشتن احساس ارزشمندی است. هنگام وابستگی، ارزش، لیاقت و شایستگی فرد را، دیگران تعیین می‌کنند. یعنی فرد در صورتی که آن عامل یا آن رابطه یا تحسین و تصدیق از طرف مقابل را از دست دهد، احساس ناتوانی و عدم ارزشمندی خواهد کرد. این فرد چون توانایی‌های خود را نشناخته و آن‌ها را باور ندارد، فکر می‌کند بدون حضور دیگران نمی‌تواند به خواسته‌های خود دست یابد.
ترس و ناامنی
از دیگر نشانه‌های وابستگی عاطفی ، احساس ترس و ناامنی است. در یک رابطه عاطفی معقول، تنش و ترس وجود ندارد، اما یک فرد وابسته، پیوسته در ترس و وحشت به سر می‌برد که مبادا منبع عشق را از دست بدهد. حسادت، کنترل افراطی و محدود کردن آزادی نیز از دیگر علائم وابستگی عاطفی هستند که زندگی را هم برای خود شخص و هم فردی که منبع وابستگی است، سخت می‌کند.
انواع وابستگی عاطفی
وابستگی عاطفی به خانواده
وابستگی عاطفی به خانواده یکی از انواع دشوار وابستگی ازنظر غلبه بر آن است. این موضوع اغلب به ساختار خانواده مرتبط است که در آن، والدین از تنش و اضطراب زیادی رنج می‌برند و آن را به فرزندان نیز منتقل می‌کنند. به‌این‌ترتیب بچه‌ها با ترس بسیاری نسبت به دنیای اطراف تربیت می‌شوند. از دید آن‌ها، هرچیز خارجی خطر محسوب می‌شود و خانواده پناهگاه آن‌هاست.
افرادی که درگیر این نوع وابستگی عاطفی اند، درواقع حمایتی را که از خانواده دریافت می‌کنند، بیش از اندازه بزرگ جلوه می‌دهند. در این نوع خانواده‌ها، هیچ وقت اعتماد به نفس اعضا تقویت نمی‌شود و نتیجه آن، این باور است که، فرد از رویارویی با چالش‌های بزرگ ناتوان خواهد بود.
وابستگی عاطفی زوج‌ها
وابستگی عاطفی زوجین جزو انواع شایع و بسیار آسیب‌رسان وابستگی عاطفی است. این وابستگی از باوری اشتباه ناشی می‌شود، که فرض می‌کند، زن و شوهر به زندگی خود معنی می‌بخشند و از یکدیگر دربرابر تنهایی وحشتناک محافظت می‌کنند؛ چون زن و مرد خودشان را محور زندگی می‌دانند.
این نوع وابستگی در افرادی ایجاد می‌شود که بسیار احساس ناامنی می‌کنند. آن‌ها برای ادامه زندگی نیازمند حمایت‌اند و این حمایت را از شریک زندگی خود انتظار دارند.
ممکن است در ابتدا این وابستگی عاطفی خوب به نظر برسد؛ اما دیر یا زود باعث رنجش‌های بسیار خواهد شد. فرد وابسته بسیار وحشت دارد که مبادا شریک زندگی‌اش را از دست بدهد و این احساس موجب می‌شود رفتارهای زیان‌باری مرتکب شود.
وابستگی به عادات
سیگار کشیدن، پرخوری و… مثال عادت‌های اعتیادآور هستند. افراد معتاد به این چیزها می‌دانند که این عادات برای آن‌ها ناسالم است. با این حال، این افراد قدرت درونی و توان غلبه بر آن‌ها را ندارند.
به عنوان مثال افرادی که بسیار سیگار می‌کشند یا افرادی که عاشق غذا خوردن هستند، نمیخواهند این عادات را ترک کنند. تصور آن‌ها این است که اگر این عادات را کنار بگذارند، چیز مهمی را از دست خواهند داد. آن‌ها فکر می‌کنند که بدون این امور نمی‌توانند زندگی کنند، که البته اشتباه می‌کنند.
وابستگی عاطفی به افراد
آیا شما به حضور فرد خاصی در زندگی‌تان عادت دارید و حتی زمانی که به صورت موقت از شما دور می‌شود یا شما را ترک می‌کند، حس ناخوشایندی دارید؟ این احساس کاملا طبیعی است.
اما می‌دانید که چه زمانی به کناره‌گیری عاطفی نیاز دارید؟ زمانی که این درگیری عاطفی بسیار زیاد شود و به افراط بکشد و برای شما مشکل‌ساز می‌شود. زمانی که به فردی بیش از اندازه وابستگی عاطفی دارید مشکلات، استرس و اضطراب نبود‌شان به شما تزریق می‌شود. این تاثیر نامطلوبی بر اوضاع روان و روحیه شما خواهد گذاشت.
وابستگی عاطفی به تملکات
آیا شما اگر چیزی را گم کنید یا بشکند ناراحت می‌شوید؟ آیا چیزی دارید که اگر گم شود شما را غمگین یا خشمگین سازد؟ آیا چیزی دارید که با از دست دادنش احساس کنید که زندگی‌تان هیچ ارزشی ندارد؟
این حالت وابستگی عاطفی شدید به تملکات است. آیا می‌توانید یک روز را بدون گوشی همراه خود سپری کنید؟ ممکن است عجیب به نظر برسد اما مردم به گوشی‌های هوشمند خود، بعضی لباس‌ها یا اموال‌شان وابستگی عاطفی دارند، درست مثل بچه‌ای که به عروسک یا اسباب‌بازی خود وابسته است.
خوب است که تملکات داشته باشید و از آن‌ها لذت ببرید، اما نباید به آن‌ها وابسته باشید و در صورت از دست دادن چیزی باید آرامش خودتان را حفظ کنید. هرچیزی در زندگی یک روز می‌آید و یک روز می‌رود.
راه های غلبه بر وابستگی عاطفی
زمانی را به تنهایی سپری کنید
زمانی پیدا کنید و مطمئن باشید کسی مزاحم‌تان نخواهد شد و مدتی تنها بنشینید. توجه کنید که در این تنهایی، ذهنتان به کجا می‌رود و چه تمایلاتی دارد. ممکن است به عادت‌ها و الگوهایی برسید که قبلا اصلا از آن‌ها باخبر نبوده‌اید. وقتی این تمرین را انجام می‌دهید، حواس خودتان را با بررسی تلفن همراه یا مرتب‌کردن اتاق، پرت نکنید. تمام تمرکز خود را روی خودآزمایی بگذارید، حتی اگر سخت به نظر برسد.
سعی نکنید کسی را کنترل کنید
وقتی بیش از اندازه به فردی وابستگی عاطفی داشته باشید، درنهایت سعی خواهید کرد او را کنترل کنید. اگر موفق نشوید، احساس بدبختی خواهید کرد. قبول کنید که اطرافیان‌تان هم حق دارند افکار، احساسات و انتخاب‌های خودشان را داشته باشند و نباید حتما شما را دخالت دهند. سعی کنید انرژی‌تان را برای کنترل‌کردن افکار و انتخاب‌های خودتان صرف کنید.
اعتماد به نفستان را بیشتر کنید
وقتی درباره خودتان احساس خوبی داشته باشید، کمتر به افراد دیگر برای گرفتن توجه و تایید وابسته خواهید شد. چیزهایی را که درباره خودتان دوست دارید، به خاطر آورید و اغلب اوقات توانایی‌هایتان را به خودتان یادآوری کنید. با کارهای جدید و کمک به دیگران سعی کنید اعتماد به نفستان را افزایش دهید.
به فکر خودتان باشید
اگر احساس کردید بیش از اندازه روی دیگران تمرکز کرده‌اید، وقت آن است که به عقب برگردید و روی اهداف خودتان تمرکز کنید. این کار می‌تواند انجام‌دادن کاری ساده مثل رنگ‌کردن دیوار اتاق‌تان باشد یا پیگیری هدفی بزرگ مثل شرکت در آزمون دانشگاه.
نتیجه گیری
وابستگی عاطفی تنها ساخته و پرداخته ذهن خود ماست، و با تغییر افکار، باورها و عادت‌ها می‌توانیم خود را از بند هر نوع وابستگی رها سازیم.
در ابتدای امر باید زمانی را به تنهایی با خود صرف کنیم و ببینم واقعا افراد و اشیایی که به آن‌ها وابستگی پیدا کرده‌ایم، ارزش دارند؟ اگر مشکل‌تان را با افرادی که مثل شما دچار وابستگی شدید عاطفی هستند درمیان بگذارید، هیچ دردی از شما دوا نمی‌شود. احتمالا افرادی را در دور و برتان می‌شناسید که دچار این مشکل بوده‌اند، اما موفق شده‌اند از پس آن بربیایند. آن‌ها را از نزدیک زیرنظر بگیرید و از آن‌ها به‌عنوان یک راهنما استفاده کنید.
دیدگاهتان را بنویسید