همه چیز درباره اسید معده

اسید معده Gastric acid یکی از اجزای اصلی شیره معده است. یک انسان بالغ روزانه بین 2 تا 3 لیتر شیره معده تولید می کند. شیره معده یک مایع گوارشی اسیدی و رقیق است که به وسیله غده های موجود در دیواره داخلی معده ترشح می شود. از جمله مواردی که در این شیره وجود دارد، هیدروکلریک اسید است.

انواع ترشح:

۱- ترشح پایه که به صورت شبانه روزی در حال تولید شدن است.

۲- ترشح موقع غذا خوردن که سه مرحله دارد:

• مرحله مغزی که با نگاه کردن، ترشح می شود.
• با بلع کردن، غذا وارد معده می شود.
• مرحله روده ای، زمانی که غذا از معده خارج می شود.

کم شدن اسید معده به هر دلیلی، سبب ایجاد مشکل در هضم غذا می‌شود و حتی ممکن است شخص بیمار به سرطان معده مبتلا شود. کسانی که مشکل معده دارند بهتر است حجم غذا ها را کم و وعده های غذایی را بیشتر کنند. در این صورت فشار کمتری به معده وارد می‌شود.

بیماری های اسید معده

شرح حال بیمار میتواند برای تشخیص این نوع بیماری ها بسیار کمک کننده باشد. پس از آن، دوره درمان شروع می شود و با توجه به درمان آن، مشخص می شود که این بیماری در شخص وجود دارد یا نه. اگر شما به بیماری هایی مانند زخم مری و یا تغییر بافت مری و مشکلات دیگر که در انتهای مری به وجود میایند، دچار شده باشید؛ روش های دیگری مثل آندوسکوپی برای تشخیص آن وجود دارد. در این روش امکان دارد بافت مری تغییر کرده باشد و یا التهاب های شدید درون آن ایجاد شود که به این بیماری ازوفاژیت می گویند.

تفاوت سوزش معده با رفلاکس معده در چیست؟

معمولا اکثر افراد رفلاکس و سوزش معده را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند در حالی که این دو موضوع کاملا با هم تفاوت دارند. در حقیقت سوزش معده یک علامت است نه یک بیماری که اغلب بعد از غذا خوردن باعث سوزش در قفسه سینه یا مزه ترشی در دهانتان می‌شود. این تنها یک سوزش ساده است که در زیر قفسه سینه احساس می‌کنید اما بیماری رفلاکس معده به مری آسیب رسانده و سوزش سر دل یا همان سوزش معده جزو رایج ترین علائم آن است.

همه افراد گاهی اوقات دچار سوزش سر دل می‌شوند. این اتفاق ممکن است بر اثر پرخوری یا خوردن غذاهای تند رخ دهد، اما ریفلاکس معده یک بیماری مزمن می‌باشد. هنگامی که سوزش معده شما توسط برگشت اسید به مری باشد، یعنی به بیماری رفلاکس مبتلا شده‌اید. اما فراموش نکنید که همیشه سوزش معده به خاطر ریفلاکس ایجاد نمی‌شود و احتمال دارد علل دیگری هم داشته باشد.

بیماری ریفلاکس چیست؟

بیماری ریفلاکس زمانی اتفاق می‌افتد که محتویات معده به همراه اسید آن به مری برگردند و سبب تخریب بافت مری شوند. در حالت معمولی، موقع عبور غذا از مری و رسیدن آن به معده، اسفنگتر تحتانی مری بسته می‌شود تا غذا نتواند به مری برگردد. اما در ریفلاکس به دلیل ضعف عضلات انتهایی مری (اسفنگتر تحتانی مری) اسید به مری وارد می‌شود و در قسمت وسط قفسه سینه احساس ناراحتی و سوزش به فرد مبتلا دست می‌دهد.

اگر به صورت مداوم و یا اغلب اوقات، اسید از معده برگردد، این اتفاق ممکن است منجر به تخریب پوشش مری و یا بروز مشکلات جدی تر شود. در واقع دیواره انتهای مری به بافت معده شبیه می‌شود، به این معنی که بعد از چند سال که مری به طور دائم با اسیدی که از معده آمده در تماس بود، به تدریج مری دچار تغییراتی می‌شود که دیواره آن را شبیه به دیواره معده می‌سازد. این وضعیت را به اصطلاح مری بارت می‌گویند. امکان بالایی وجود دارد که مری بارت بعد از چند سال به سرطان مری تبدیل شود.

علائم ریفلاکس اسید معده چیست؟

سوزش سر دل

سرفه مزمن و خشک

علائمی شبیه آسم از قبیل خس خس سینه

گلودرد

درد قفسه سینه

گرفتگی و خشونت صدا

سخت بلعیدن غذا

احساس پر بودن گلو و یا چسبیدن چیزی در حلق

تاثیر رژیم غذایی در رفلاکس معده

انواع خاصی از غذاها و نوشیدنی ها در بعضی افراد، می‌تواند علائم رفلاکس را در آنها تحریک کند. محرک های غذایی معمول شامل موارد زیر است:

غذاهای پرچرب

غذاهای ادویه دار

شکلات

مرکبات

آناناس

گوجه فرنگی

پیاز

سیر

نعناع

الکل

قهوه

چای

نوشابه

البته باید به این نکته توجه داشته باشید که عوامل تغذیه‌ای می‌تواند از شخصی به شخص دیگر متفاوت باشد.

درمان‌های خانگی

یکسری تغییرات در سبک زندگی به عنوان درمان‌ های خانگی وجود دارند که در تسکین علائم رفلاکس معده موثر هستند. از جمله این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ترک سیگار

کاهش وزن

کاهش حجم وعده های غذایی

جویدن آدامس پس از صرف غذا

خودداری از دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا خوردن

خودداری از مصرف غذاها و نوشیدنی های محرک علائم

خودداری از پوشیدن لباس تنگ

تمرین روش های آرام سازی

استفاده از برخی از داروهای گیاهی نیز ممکن است باعث تسکین شوند.

گیاهان رایج که برای رفلاکس معده استفاده می‌شوند عبارتند از:

بابونه

ریشه شیرین بیان

ریشه گل ختمی

نارون آمریکایی

گرچه هنوز تحقیقات بیشتری مورد نیاز است، اما برخی از افراد ادعا کرده‌اند که پس از مصرف مکملها یا چای‌ های حاوی این گیاهان، از ریفلاکس اسید رهایی پیدا کردند. اما با تمام گفته ها، لازم به ذکر است که در برخی موارد، داروهای گیاهی عوارض جانبی به همراه داشته یا مکانیسم داروهای خاصی را مختل می‌کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر اکثرا سوزش معده و یا علائم دیگری از ریفلاکس را تجربه می‌کنید، بهتر است پیش یک پزشک متخصص بروید. یکی از راه های موثر برای تشخیص این بیماری، مصرف داروی ضد اسید (آنتی اسید) می‌باشد. اگر با مصرف این دارو، سوزش معده شما رفع شد، مشخص می‌شود که به بیماری ریفلاکس مبتلا هستید. همان‌ گونه که قبلا هم اشاره کردیم، آندوسکوپی روشی دیگر برای شناسایی آن می‌باشد. اما در برخی موارد، تعیین این بیماری، به آزمایشات بیشتری احتیاج دارد.

عوارض ریفلاکس چیست؟

مری بارت

فرسودگی معده

زخم مری

تنگ شدن مری

ازوفاژیت (التهاب، سوزش و گاهی خونریزی مری)

سرطان مری

بیماری های ریوی مانند آسم و سرفه های مزمن

عوامل و علل افزایش اسید در معده

وظیفه معده کمک به هضم غذا توسط اسیدی است که از معده تولید می‌شود. اسید هیدروکلریک، از اجزای اصلی اسید معده به شمار می‌رود. معده ما به ‌طور طبیعی اسید ترشح می‌کند تا غذا را تجزیه کرده و از دستگاه گوارش در برابر عفونت ها محافظت کند. در حقیقت این اسید، یکی از ابزارهایی است که دستگاه گوارش برای تبدیل مواد اولیه غذای ما به مواد مغذی و دریافت انرژی مورد نیاز برای زنده نگه داشتن ما، استفاده می‌کند. این ترشح، هم توسط هورمون ها و هم سیستم عصبی کنترل می‌شود. گاهی اوقات معده شما اسید بیش از حد تولید می‌کند که می‌تواند منجر به بروز چندین علامت ناخوشایند شود.

به زیاد شدن اسید معده در غیاب غذا، هیپوکلریدریا گفته می‌شود. درحالی‌ که فرآیند های خاصی، تولید اسید در معده را تحریک می‌کنند، تولید بیش‌ از حد آن در معده گاهی اوقات می‌تواند علت خاصی داشته باشد. گاسترین یک هورمون کلیدی است که ترشح اسید معده را تنظیم می‌کند و تولید بیش ‌از اندازه آن می‌تواند هیپوکلریدریا را ایجاد کند. همچنین محرک‌هایی مانند طعم و مزه، بویایی و بینایی باعث تولید اسید زیاد، در معده می‌شوند. از این رو، هیپوکلریدریا ممکن است نتیجه حساسیت غذایی یا اختلالات هیجانی هم باشد.

اسید زیادی در معده می‌تواند بر پروستاگلاندین ها (مواد شیمیایی هورمون مانند که بر درد و التهاب تأثیر می‌گذارد) در معده و اثنی عشر غلبه کند. این هورمون‌ها به محافظت از پوشش داخلی معده کمک می‌کنند، اما اگر مختل شوند، ممکن است موجب ایجاد زخم و همچنین تعدادی از علائم دیگر شوند، از جمله:

نفخ

اسهال

حالت تهوع

صدای خشن

بوی بد دهان

سوزش سر دل

سرفه یا سکسکه مکرر

طعم ترش در دهان شما

در صورت بروز علائم گوارشی مداوم یا تکرار شونده، همیشه بهترین کار این است که به پزشک خود مراجعه کنید.

عوامل کاهش اسید معده

با افزایش سن، میزان اسید هیدروکلریک به‌ طور طبیعی کاهش می‌یابد. علاوه بر این، وعده‌های غذایی پیچیده، پرخوری و مصرف بیش ‌از اندازه پروتئین، به کاهش میزان این اسید منجر می‌شود. اگر مشکلی در غده تیروئید شما وجود داشته باشد نیز ممکن است مستعد کمبود اسید هیدروکلریک باشید. برخی داروها می‌توانند سطوح اسید معده را پایین بیاورند که این کار فقط مشکل را شدید تر می‌کند. استفاده از داروهای ضد اسید، به دلیل خنثی کردن اسیدیته هیدروکلریک باعث می‌شوند که هیدروکلریک خاصیت خود را از دست بدهد.

سطوح کم اسید معده نه ‌تنها سبب بروز کمبود های تغذیه‌ای می‌شود، بلکه می‌تواند در احساس خستگی، آنزیم‌ های گوارشی پانکراسی ناکافی و آلرژی‌ های غذایی نیز تاثیر گذار باشد. اما این فقط بخش کوچکی از مشکل است. به خاطر داشته باشید که مواد مغذی بلوک‌ های سازنده‌ای در هر سلول، بافت، اندام، غده و دستگاه اندامی در بدن هستند. بدون گوارش کافی، ما از کمبود مواد مغذی مختلف رنج خواهیم برد که باگذشت زمان می‌تواند به مشکلات مختلف سلامتی منتهی شود.

در زیر تعدادی از علائم کاهش اسید معده را بیان شده:

سوزش سر دل

عدم هضم گوشت

گاز و نفخ بعد از خوردن

آلرژی و عدم تحمل مواد غذایی

مشکلات پوست مانند آکنه

سندرم روده تحریک‌پذیر

کاهش جذب ویتامین‌ها

سرطان