خود بیمار انگاری یا اختلال اضطراب بیماری، از مشکلاتی است که فرد تصور می‌کند دچار بیماری هولناکی شده یا در آینده به آن مبتلا خواهد شد. در واقع فرد مبتلا به این اختلال، علائم جزئی را بیماری تلقی می‌کند و مدام نگران و مضطرب است. در برخی مواقع حتی فرد علائم جدی ندارد و انجام آزمایشات و یا چکاپ خیال او را راحت نخواهد کرد. در ادامه سعی داریم بیشتر در مورد اختلالات این بیماری صحبت کنیم.
اختلال خود بیماری انگاری
در حقیقت این اختلال، عارضه‌ای بلندمدت با شدت نوسانی است که در فرد بروز می‌یابد. شدت این عارضه معمولاً بر اثر استرس یا بالا رفتن سن، افزایش پیدا می‌کند. مشاوره روانشناسی و گاهاً، مصرف دارو می‌تواند در بهبود این اختلال تاثیرگذار باشد. در واقع افراد مبتلا به این نوع بیماری، مدام نسبت به سلامتی خود مضطرب هستند و با بروز هرگونه نشانه جزئی، مثل کمی خستگی و پرش عضلات، با خود فکر می‌کنند که این علائم نشانگر ابتلای آنها به یک بیماری هولناکی است. علائم جسمیِ حس شده، شاید به قدری جزئی باشند که هیچ تداخلی در زندگی روزمره فرد ایجاد نکنند. اما همین اضطراب بیماری، برای بر هم زدن آرامش فرد و اطرافیانش مشکل ساز است.
علائم اختلال خود بیمار انگاری را بشناسید
همانطور که گفته شد، افراد مبتلا به این عارضه، دائماً از احتمال ابتلا به بیماری مضطرب هستند و حتی حالات طبیعی بدن مثل نفخ شکم یا علائم جزئی یک جوش پوستیِ بی‌اهمیت را نشانه ابتلا به عارضه‌ای جدی تصور می‌کنند. از دیگر علائم این بیماری، عبارتند از:
- اضطراب و نگرانی، درباره بروز برخی علائم جزئی به دلیل وجود مشکلات و بیماری‌های هولناک
- دغدغه فکری در مورد احتمال ابتلا به بیماری
- احساس زنگ خطر در مورد وضعیت سلامتی
- آرامش نداشتن، حتی بعد از انجام آزمایشات و معاینات پزشکی
- نگرانی شدید در مورد احتمال ابتلا به بیماری خاص، که در سابقه خانوادگی فرد وجود دارد.
- نگرانی شدید بابت احتمال بیمار شدن در آینده، تا جایی که آرامش فرد را در طول روز مختل کند.
- مراجعه مداوم به پزشک برای معاینات بالینی
- خودداری از مراجعه به پزشک به دلیل ترس از تشخیص بیماری
- دوری از مردم، اماکن و فعالیت‌های گوناگون، به دلیل ترس از ابتلا به نوعی خاصی از بیماری
- شرح دائمی وضعیت سلامتی و بیماری‌های احتمالی
- جست و جوی مکرر در فضای مجازی برای آگاهی از علائم بیماری‌ها
علت ابتلای فرد به اختلال اضطراب بیماری
علت دقیق اختلال اضطراب بیماری، هنوز مشخص نشده است. اما برخی عواملی که می‌توانند در بروز این عارضه نقش داشته باشند، عبارتند از:
تجربه‌های گذشته
اگر فردی در گذشته، به طور مثال در کودکی، تجربه ابتلا به عارضه‌ای جدی را پشت سر گذاشته باشد. احتمال دارد با مشاهده علائم جسمی، دچار اضطراب و هراس شود.
خانواده
فردی که در خانواده‌ای زندگی می‌کند که همیشه بیش از حد نگران سلامتی خودشان یا فرزندشان بوده‌اند، ممکن است به اضطراب سلامتی دچار شود.
باورها
فرد مبتلا به این عارضه، هر حالت ناراحت کننده یا غیرمعمولی را که در بدنش حس می‌کند. به بیماری جدی نسبت می‌دهد. و دائماً به دنبال شواهدی است تا بیمار بودنش را تایید کند.
چه عواملی، عارضه خود بیماری انگاری را تشدید خواهد کرد؟
از مهمترین عواملی که می‌تواند بروز این عارضه را در فرد تشدید کند، شامل:
- سابقه قرارگیری در معرض کودک آزاری
- تجربه استرس بزرگ در زندگی
- سابقه ابتلا به عارضه‌ای جدی در دوران کودکی یا داشتن والدین مبتلا به عارضه‌ای خاص
- تجربه تهدید عارضه‌ای جدی، که مشکل ساز محسوب نمیشده
- ویژگی‌های اخلاقی ازجمله تمایل به بدخیالی و غصه خوردن
- جست و جوی بیش از حد موضوعات سلامتی در اینترنت
راه‌های تشخیص خود بیمار انگاری
تشخیص اختلال اضطراب بیماری، از راه معاینه بالینی و هر آزمایشی که پزشک معالج صلاح ببیند، صورت خواهد گرفت. پزشک بسته به نوع رفتار و حالات فرد ممکن است، بیمار را به روان پزشک یا روانشناس معرفی کند. بنابراین، بیمار باید درمورد مسائل مهمی، از جمله استرس‌ها، علائم، سابقه خانوادگی و ترس‌ها و نگرانیهای خود با پزشک صحبت کند و توضیح دهد چطور همه این موارد بر روی زندگی روزمره‌اش تاثیر گذاشته و آرامش او را سلب کرده است. احتمالا بیمار باید پرسشنامه‌ای برای خودارزیابی روانشناسی پر کند. شاید پزشک درباره سابقه مصرف مواد مخدر هم پرسش‌هایی مطرح نماید.
به این ترتیب، مشخص خواهد شد که آیا مشکل فرد، به زیرمجموعه بیماری‌هایی همچون اختلال علائم جسمی نزدیک‌تر است یا اختلال اضطراب فراگیر. در اختلال علائم جسمی؛ یکی از اختلالات مرتبط با اختلال اضطراب بیماری؛ فرد بیشتر از دلیل وجود علائم جسمی ناراحت‌کننده‌ای مثل درد و سرگیجه رنج می‌برد تا اینکه از نگرانیهای ابتلا به بیماری‌های هولناک، شکایت کند.
راه‌های درمان اختلال اضطراب بیماری
در افراد مبتلا به اختلال اضطراب بیماری، تلاش بر این است که بیمار بتواند بر اضطراب و استرس دائمی خود از سلامتی، غلبه کند و به زندگی عادی و آرامش برسد. روان درمانی یا همان صحبت درمانی از جمله راهکارهای موثر به منظور درمان خود بیمار انگاری محسوب می‌شود. گاهی هم مصرف برخی داروها می‌تواند در بهبود شرایط بیمار تاثیرگذار باشد.
روان درمانی، یکی از راه‌های درمان خود بیمار انگاری
گاهی برخی علائم‌های جسمی، از پریشانی احساسی و اضطراب سلامتی ناشی در فرد، ظاهر می‌شوند. به همین دلیل روان درمانی، خصوصاً رفتار درمانی شناختی، می‌تواند روش موثری محسوب شود. رفتاردرمانیِ شناختی، به فرد در یادگیری مهارت‌های مدیریت اضطراب بیماری کمک خواهد کرد. همچنین فرد به کمک این روش درمانی می‌آموزد نگرانی‌هایش را از طریق راهکارهای دیگر، به جز انجام مکرر آزمایشات و معاینات پزشکی یا پرهیز شدید از مراجعه به پزشک، برطرف کند. رفتاردرمانیِ شناختی، برای بیمار فوایدی همچون…
- یادگیری مهارت‌های مقابله با اضطراب و استرس
- شناخت ترس‌ها و باورهایی که فرد بر اثرشان احساس می‌کند به عارضه‌ای جدی مبتلا شده
- یادگیری تغییر افکار مزاحم و تمرین روش‌های جایگزین برای قضاوت علائم جسمی
- تغییر نحوه واکنش به حالات و علائمی که در بدن حس می‌شوند
- کسب آگاهی بیشتر درمورد چگونگی تاثیرگذاری نگرانی‌ها روی خود و رفتارهای فردی
- کاهش رفتارهایی همچون جست وجوی علائم بیماری در بدن و تلاش برای اطمینان مجدد از عدم ابتلا به بیماری جدی
- کاهش پرهیز از موقعیت‌ها و فعالیت‌های گوناگون به دلیل هراس از بیمارشدن
- بهبود عملکردهای روزمره در منزل، روابط بین فردی، محل کار و موقعیت‌های اجتماعی.
در رفتاردرمانیِ شناختی، سایر اختلالات روانی از جمله افسردگی مورد بررسی قرار می‌گیرد. روش‌های درمانی دیگری مانند مدیریت استرس و مواجه درمانی هم می‌توانند موثر باشند.
مصرف دارو یکی از راه‌های درمان خود بیمار انگاری
داروهای ضد افسردگی، از جمله بازدارنده‌های انتخابی جذب سروتونین، می‌توانند در درمان اختلال اضطراب بیماری فرد موثر باشند. مصرف داروهای بهبود خلق و سایر اختلالات اضطرابی نیز در صورت وجود مشکلات خلقی و اضطرابی بی‌تاثیر نخواهند بود. البته مصرف خودسرانه هیچ دارویی به فرد بیمار توصیه نخواهد شد و بهتر است که به منظور کاهش عوارض جانبی داروهای تجویزی، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
روش‌های پیشگیری
هنوز مشخص نشده است که چطور می‌توان از ابتلا به اختلال اضطراب بیماری پیشگیری نمود. اما توصیه می‌شود موارد زیر را زیر نظر بگیرید:
- اگر مشکلات اضطرابی دارید. حتما به پزشک مراجعه کنید تا بتوانید جلوی وخیم‌ترشدن اوضاع را بگیرید و کیفیت زندگی روزمره‌تان را بهتر کنید.
- جست و جو کنید تا پی ببرید، بیشتر چه زمانی دچار این نوع استرس می‌شوید و بدنتان چه واکنشی نشان می‌دهد.
- تمرین‌های مدیریت استرس و یادگیری تکنیک‌های آرامش، می‌تواند از بروز این بیماری جلوگیری کند.
- روند درمان‌تان را کاملا رها نکنید. تا از احتمال بازگشت بیماری و وخیم‌ترشدن علائم‌تان بکاهید.
نتیجه گیری
خود بیماری انگاری یکی از اختلالاتی است که فرد دائما تصور می‌کند که به بیماری هولناکی مبتلا شده است. این اختلال می‌تواند آرامش فرد را سلب کند و او را مدام از این درمانگاه به درمانگاه دیگر بکشاند. بنابراین توصیه می‌شود اگر شما هم به این بیماری مبتلا هستید، حتما به پزشک مراجعه نمایید تا از وخیم‌تر شدن اوضاع جلوگیری کنید.
دیدگاهتان را بنویسید