هدف از فتوتراپی یا نور درمانی، قرار گرفتن در معرض لامپ‌های فلورسنت یا منابع دیگری مثل: نور خورشید، هالوژن و دیودهای ساطع کننده نور LED است که به عنوان نوعی روش درمان شناخته شده است. فتوتراپی را به نام‌های نور درمانی و هلیوتراپی نیز می‌شناسند. این روش درمانی، بسیار به صرفه و کم خطر است و می‌تواند گزینه‌ی مناسبی برای بهبود شرایط بیماران محسوب شود. به منظور کسب اطلاعات بیشتر از عوارض و مزایای دستگاه کاربردی فتوتراپی، این مقاله را تا انتها مطالعه نمایید.
معرفی انواع مختلف فتوتراپی
فتوتراپی‌ها بر اساس نوع کاربردی که دارند، به چند دسته تقسیم می‌شوند:
معرفی فتوتراپی UVB
UVB می‌تواند به عمق پوست نفوذ کند و سلول‌های پوستی را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین نور ماوراء بنفش B که در نور طبیعی خورشید وجود دارد، در درمان پسوریازیس موثر است و موجب کاهش رشد سلولی پوست آسیب دیده می‌شود. در طول درمان، پوست فرد بیمار طی مدت زمان و برنامه‌ی مشخص در معرض نور مصنوعی UVB قرار می‌گیرد. به علاوه این روش در کلینیک‌های تخصصی و یا در خانه توسط یک متخصص نور درمانی انجام خواهد شد. همچنین درمان با روش‌های مختلفی به صورت موضعی بر روی پا، دست و یا کل بدن انجام می‌شود. معمولا در فتوتراپی UVB، لامپ‌های UV و LED به کار رفته می‌رود.
معرفی فتوتراپی UVB خانگی
همانطور که گفته شده، فتوتراپی در درمان پسوریازیس یک روش مناسب و به صرفه است. برای درمان ابتدا نیاز دارید زیر نظر پزشک، طی چند جلسه تحت معالجه قرار بگیرید؛ سپس ادامه درمان را در خانه طی برنامه مشخص و معاینات منظم پزشک انجام دهید. به یاد داشته باشید خرید تجهیزات برای مصارف خانگی، نیاز به نسخه و دستوالعمل متخصص دارد.
معرفی PUVA
PUVA مخفف عبارت Psolaren ultraviolet است که در این روش نور UVA با نوعی ماده شیمیایی به نام Psoralen ترکیب می‌شود. این ماده می‌تواند بر روی پوست و یا به صورت قرص استفاده شود. PUVA نسبت به UVB فشرده‌تر است و عوارض جانبی بیشتری دارد. معمولا از این روش در درمان ویتیلیگو، لنفوم سلول T جلدی و پسوریازیس که در سایر روش‌های درمانی ناموفق بوده‌اند، کاربرد دارد.
معرفی تخت‌های برنزه
تخت‌های برنزه جایگزینی برای بهره بردن از نور طبیعی خورشید است. اغلب این تخت‌ها در سالن‌های تجاری از نور UVA به جای نور UVB استفاده می‌شود. توصیه آکادمی پوست آمریکا بر این است که تا حد امکان از تخت‌های برنز کننده و لامپ‌های خورشیدی استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است احتمال خطر ملانوم را تا 59 درصد افزایش دهد. همچنین پرتوهای این دستگاه می‌تواند آسیب جدی به پوست وارد کند و موجب پیری زودرس و ابتلا به سرطان پوست را در فرد افزایش دهد.
معرفی لیزرهای تحریک کننده
تحقیقات نشان داده است که لیزر excimer که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان موضعی و مزمن پسوریازیس تایید شده، بسیار موثر خواهد بود. این لیزر پرتو نور ماوراء بنفش UVB را با شدت زیاد ساطع می‌کند که می‌تواند در درمان‌های خفیف تا متوسط پسوریازیس تاثیرگذار باشد.
یک نکته‌ی مهم
نور UVB خورشید همانند نور مصنوعی دستگاه‌های UVB عمل خواهد کرد که برای درمان پسوریازیس مناسب هر فرد نیست.
توجه داشته باشید…
برخی داروها موضعی مثل تار زغال سنگ، تازرووتن، پروتوپیک ( تاکرولیموس) و الیل (پییمکلرولیموس) می‌تواند خطر آفتاب سوختگی را در فرد افزایش دهد. مصرف کنندگان این دارو، باید قبل از استفاده از فتوتراپی با پزشک خود مشورت کنند.
همچنین مقاله دلیل کبودی بدن چیست؟ را در مجله زیبایی روژه بخوانید.
کاربردهای نور درمانی یا فتوتراپی
این روش در درمان برخی بیماری‌های پوستی موثر است. یاد داشته باشید این نور باید به وسیله جعبه‌های نور درمانی فیلتر شود تا به چشم آسیبی وارد نکند:
- خارش پوست
- اگزما
- درمان علائم لنفوم سلول T پوستی
- ویتیلیگو
- پسوریازیس
اصلی‌ترین روش‌های فتوتراپی در درمان اختلالات پوستی
اثرات فتوتراپی بر اختلالات پوستی معمولا موقتی است و نمی‌توان به عنوان یک درمان دائمی از آن نام برد. برای نتیجه گیری بهتر، لازم است چندین جلسه این روند را ادامه دهید:
پهن باند (B UVB)
UVB پهن باند شامل استفاده از طیف کامل پرتوهای فرابنفش B، برای معالجه بیماری پوستی اگزما و پسوریازیس است.
UVB باریک
UVB باریک از UVB پهن باند شدیدتر بوده و یکی از رایج‌ترین گزینه‌های فتوتراپی است که توسط متخصص پوست استفاده می‌شود.
3 مورد از تفاوت‌های این دو روش
- باند باریک UVB امکان دارد نیاز به جلسات کمتری در طول هفته داشته باشد.
- لامپ‌های باریک UVB باند، محدوده کمتری نسبت به نور ماورائ بنفش آزاد می‌کنند.
- باریک UVB باند، می‌تواند پسوریازیس را سریعتر درمان کند و باعث بهبود طولانی‌تر شود.
درمان اختلالات خواب شبانه
فتوتراپی یکی از عوامل موثر در درمان اختلالات خواب شبانه، مانند سندرم تاخیر در مرحله خواب است. به خاطر داشته باشید زمان استفاده از این روش بسیار مهم است که پزشک باید بر اساس علائم بیمار، زمان نور درمانی را مشخص کند.
کمک به درمان سرطان
نوع خاصی از فتوتراپی معروف به درمان با فتودینامیک، برای معالجه نوعی سرطان و پیش سرطان‌ها کاربرد دارد. در این روش علاوه بر نور از یک نوع داروی خاص به نام حسگر استفاده می‌شود. فتوسنتزایزرها به هنگام قرار گرفتن در معرض نور، نوعی اکسیژن فعال را تولید می‌کنند که موجب از بین رفتن سلول‌های اطراف خواهد شد.
داروی فتوسنتزایزر به صورت موضعی بر روی بدن اعمال می‌شود. همه سلول‌های بدن دارو را جذب می‌کنند، اما این دارو فقط بر روی سلول‌های سرطانی تاثیرگذار می‌گذارد. از روش فتودینامیک در درمان سرطان مری، سرطان ریه سلول غیر کوچک و شرایط پیش سرطانی مثل مری بارت استفاده می‌شود. این روش در مقایسه با شیمی درمانی و پرتو درمانی بسیار مناسب‌تر است و مزیت‌های فراوانی نسبت به عوارض آن دارد.
درمان اختلالات خلقی
از فتوتراپی به منظور درمان اختلالات خلقی، عاطفی فصلی (SAD) و اختلالات خواب ریتم شبانه روزی استفاده می‌شود که فرد باید در طول روند درمان، در نزدیکی دستگاهی به نام جعبه نور درمانی بنشیند یا کار کند. تصور می‌شود نور درمانی بر روی مواد شیمیایی مغز مرتبط با خلق و خو و خواب اثرگذار باشد و علائم SAD را کاهش دهد.
در طی استفاده از این روش در درمان SAD، می‌توان عوارض جانبی مانند خستگی، سردرد، بی‌خوابی، بیش فعالی و تحریک پذیری را نام برد. در واقع این علائم به ندرت رخ خواهد داد و معمولا موقتی هستند و یک روش آسان و مقرون به صرفه در کاهش علائم افسردگی محسوب می‌شود.
در روش نور درمانی فرد باید در مقابل جعبه نور قرار بگیرد. نور باید از جعبه به طور غیر مستقیم وارد چشم بیمار بشود. در این حالت چشم‌ها باید باز باشند ولی مستقیما به نور نگاه نکنند. این روش درمانی نیاز به گذر زمان و پیگیری دارد. با این وجود بیماران می‌توانند جعبه را بر روی میز محل کار و یا در خانه قرار دهند و از آن استفاده نمایند.
فتوتراپی مخصوص نوزاد
فتوتراپی در درمان هایپربیلی روبینمی، زردی و کاهش سطح بیلی روبین در نوزادان استفاده می‌شود. این نور درمانی به دو شکل صورت می‌گیرد:
در روش‌های معمولی بعد از پوشاندن چشم‌های کودک، او را در زیر نورهای لامپ هالوژن یا چراغ‌های فلورسنت قرار می‌گیرد.
بیلی باند، در نوزادان زودرس و یا نوزادانی که تحت درمان با چراغ‌های معمولی قرار گرفته‌اند، کاربرد دارد. در این روش درمان، از کابل‌های فیبر نوری که نور آبی بر روی کمر و بدن کودک منتشر می‌کند، استفاده می‌شود.
به علاوه از لوله‌های کم نور، لامپ‌های فلورسنت و LEDهای آبی برای درمان فتوتراپی در نوزادان استفاده می‌شود. این لوله‌ها گرمای زیادی را تولید نمی‌کند و در نزدیکی بدن کودک قرار می‌گیرد. این روش برای درمان زردی در نوزادان بسیار موثر خواهد بود، اما ممکن است عوارض کوتاه مدتی مثل اسهال، بثوارت، گرمای بیش از حد و کم آبی برای کودک به همراه داشته باشد.
عوارض فتوتراپی
نور درمانی یک روش بی‌خطر و راحت است که معمولا عوارض کم یا خفیفی دارد. از جمله خطرات احتمالی این درمان عبارتنداز:
- خستگی
- آفتاب سوختگی
- سردرد
- خشکی بینی و چشم
- هیپومنیا
- بی‌خوابی
- سرطان پوست
همچنین سرکوب ایمنی از دیگر خطرات این روش است که با استفاده‌ی مکرر در فرد به وجود می‌آید. با سرکوب سیستم ایمنی، بدن در معرض بیماری‌ها، عفونت‌ها و سرطان‌های پوستی قرار خواهد گرفت. به علاوه استفاده مکرر آن سبب خواهد شد، تا چشم فرد به نور حساس شود و در آسیب دیدگی چشم در معرض نور خورشید و ایجاد آب مروارید اثرگذار باشد.
راهکارهایی در رابطه با کاهش عوارض جانبی، که ممکن است بعد استفاده از روش نور درمانی موثر باشد:
- دور کردن جعبه نور از خود
- استراحت در طول جلسات درمانی
- تغییر زمان استفاده از نور درمانی
- کاهش مدت زمان درمان
بهترین روش های درمان زانو درد، بهترین مقاله و راهنما برای خلاص شدن از درد زانو.
چه کسانی نباید از نور درمانی استفاده کنند؟
روش نور درمانی برای همه‌ی افراد مناسب نیست. بهتر است قبل از استفاده حتما با پزشک مشورت شود:
- مبتلایان به بیماری‌های چشمی
- سابقه‌ی خانوادگی سرطان پوست
- زنان باردار و شیرده
- ابتلا به بیماری‌های کبدی
- داشتن شرایطی که پوست فرد را به نور حساس خواهد کرد، مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک
- مصرف داروهایی که حساسیت به نور آفتاب را افزایش می‌دهد. مانند برخی از آنتی بیوتیک‌ها، مکمل‌های گیاهی و داروهای ضدالتهاب
نتیجه گیری
فتوتراپی و نور درمانی یک درمان موثر و تاثیرگذار است که توسط پزشک و یا به کمک راهنمایی‌های او در خانه استفاده می‌شود. اگر تمایل دارید از این روش در درمان اختلالات پوستی استفاده نمایید؛ بهتر است این درمان را یک روش مکمل بدانید و در کنار آن از سایر راه‌های درمانی استفاده کنید؛ تا تاثیرات چشمگیر آن را مشاهده نمایید. نوردرمانی می‌تواند در طی چند روز علائم بدن را بهبود ببخشد؛ اما در برخی موارد هم ممکن است دو تا چند هفته طول بکشد. این روش هم یکی از درمان‌های بی‌خطر است که برای استفاده مزایای آن می‌توانید با پزشک خود در میان بگذارید.
دیدگاهتان را بنویسید